یک دفتر چهل برگ را که تقریبا بیش از نیمی از صفحات آن پرشده، روی میز می‌گذارد و می‌گوید: «این لیست تمام داروهایی است که فقط در این یک ماه اخیر کمبود داشته‌ایم!» این پاسخ مسئول داروخانه‌ای است که مراجعه کننده زیادی دارد. کمبود حالا دیگر پای ثابت بازار داروی مشهده شده است، وضعیت به گونه ای است که رئیس انجمن داروسازان مشهد درباره میزان آن می‌گوید: «در حال حاضر فکر می‌کنم حداقل در حدود 40 تا 50 قلم کسری دارو داشته باشیم.» با وجود این، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ضمن اشاره به وضعیت همیشگی کمبود دارو، درباره دلایل کمبود و زمان تامین آن اطلاع دقیقی ندارد و درباره زمان تامین داروهایی که با کمبود مواجه شده است، اظهار می‌کند: «نمی‌دانم چه زمانی این اتفاق می‌افتد، فقط منتظر می‌مانیم تا سازمان غذا و دارو تامین دارو کند.»

روایت های عینی از کمبود دارو در داروخانه های شهر

به گزارش «خراسان رضوی»، برای بررسی وضعیت بازار دارو سری به داروخانه‌های شهر در خیابان احمدآباد می زنیم. وارد یکی از داروخانه‌های بزرگ می‌شوم. مسئول داروخانه که خانم میان‌سالی است، در پاسخ به این سوال که هم اکنون کدام اقلام دارویی در بازار با کمبود مواجه شده است؟ می‌گوید: «اکثر داروها را نداریم. هر روز یک قلم از داروها کم است. برای مثال داروهای تزریقی مثل دگزامتازون و بتامتازون فعلا جزو داروهای کمیاب است. شرکت پخش هم

 می گوید موجود نداریم.» وارد داروخانه دیگری می‌شوم که در چند قدمی همان داروخانه است. سر صحبت را با مسئول داروخانه که خانمی حدود 60 ساله به نظر می رسد، باز می کنم. او درباره کمبود داروها می گوید: «همه داروها کمیاب شده است. فکر می‌کنم حدود یک سالی  می‌شود که داروی خارجی هم نداریم. انسولین هم کمبود داریم. پیراستام و شیاف دیازپام هم جزو داروهایی است که در بازار نیست. فنوباربیتال هم که دارویی ضد تشنج است و  15،30،60 و 100  میلی است، اما هیچ نوعش موجود نیست.» یکی دیگر از متصدیان فروش دارو در داروخانه‌ای دیگر، درباره کمبود اقلام دارویی مدعی می‌شود: همه انواع دارو کم است؛ هم داروهای تزریقی و هم خوراکی. او ادامه می‌دهد: «مثلا  قرص ناتریلیکس یک داروی قلب است، این دارو سه تا چهار ماه در بازار نبود و بعد این مدت تازه دو تا سه روز پیش توزیع شد که آن هم به داروخانه بزرگی مثل ما 28 جعبه توزیع کردند.» وقتی از او سوال می‌کنم که بازار از چه زمانی با کمبود دارو مواجه شده است؟ می گوید: خیلی وقت است، حدود دو تا سه سال می شود. شرکت‌ها می‌گویند مواد اولیه ندارند. داروی خارجی هم وضعیت موجودی اش افتضاح است. از وقتی ایران دارو تولید می‌کند، داروی خارجی کمتر وارد می‌شود.

وارد یکی دیگر از داروخانه‌های بزرگ می‌شوم. مسئول داروخانه می‌گوید: «کمبود دارو زیاد است. هر روز لیست کمبود داروها از غذا و داروی استان به تهران می‌رود. حدود 900 داروخانه داریم، اما یک قلم دارو به اندازه صد جعبه در استان وارد می‌شود، بعد چگونه بین این همه داروخانه توزیع شود؟» او ادامه می دهد: الان از یک دارو هزار جعبه می‌گیرم، فردا می‌بینید تا 6 ماه این دارو نیست. چون در ایران خط تولید است؛ یعنی امروز دارویی را تولید می کنند، اما بعد از 10 روز تولید آن متوقف می‌شود. پس از آن هم مشخص نیست چه زمانی مجوز تولید دوباره به آن داده شود. قبلا من 5 هزار آمپول متیل پردنیزولون می‌خواستم شرکت به من می‌داد، اما الان به من 5 دانه می دهد درحالی که دکتر برای هر نسخه 8 آمپول متیل پردنیزولون می نویسد. وقتی شرکت به من 5 آمپول متیل پردنیزولون می‌دهد من آن را چه‌کار کنم؟» وارد یکی دیگر از

 داروخانه های سطح شهر می‌شوم. مسئول داروخانه که حسابی سرش شلوغ است، درباره اقلام کمبود می گوید: آمپول متیل پردنیزولون، قرص ناتریلیکس 1.5،  قرص سولفا سالازین، آمپول تریامسینولون و آمپول متوتروکسات از داروهایی هستند که از پنج تا شش ماه پیش کمبود داشتیم.

 در داروخانه ای دیگر، وقتی از مسئول داروخانه درباره کمبود دارویی سوال می‌کنم، یک دفتر چهل برگ را روی میز می‌گذارد؛ دفتری که تقریبا بیش از نیمی از آن پر از دست نوشته است. سپس ادامه می دهد: تمام این دفتر که پر شده، لیست داروهایی است که طی یک ماه کمبود داشته ایم. او درباره جزئیات برخی از اقلامی که با کمبود مواجه است، می گوید: آمپول رگام برای کسانی که گروه خونی مادر و فرزند با هم سازگار نیست، استفاده می‌شود. این دارو را از اول سال کمبود داشته‌ایم. ترانگز آمیک اسید و دوکسی پین و شربت پیراستام هم جزو داروهایی است که در همین دفتر یادداشت کرده‌ام. سپس ادامه می‌دهد: الان کپسول  ترانگز آمیک اسید دارویی خیلی معمولی است و سه تا چهار کارخانه تولید می‌کنند و با تخفیف به داروخانه ها می‌فروشند، دوباره همه با هم تولید آن را متوقف می‌کنند. بعد تا کارخانه ثبت سفارش کند، تولید و توزیع کند، می‌بینید سه ماه طول کشید و این سه ماه  این کپسول در بازار گم می‌شود.

کمبود؛ حداقل در 40 تا 50 قلم از اقلام دارویی

وضعیت بازار داروی مشهد، کمبودها و گلایه‌های مردم در این زمینه را از سیدعلی جعفری نژاد، رئیس انجمن داروسازان استان پیگیری می‌کنیم که وی درباره داروهایی که با کمبود مواجه شده است به «خراسان رضوی» می گوید: برخی کمبودها مقطعی برطرف می‌شود. هم‌اکنون در حوزه داروهای تزریقی آمپول متوکاربامول یک داروی شل کننده عضلانی است که اصلا در بازار نیست، آمپول متیل پردنیزولون و بعضی آنتی بیتویک‌های تزریقی نیز در بازار کسری دارد. برای داروهای خوراکی نیز کسری وجود دارد، اما اگر بخواهیم اسم بیاوریم، تعداد آن زیاد می‌شود. وی در پاسخ به درخواست خبرنگار خراسان مبنی بر ارائه آمار و ارقامی درباره تعداد اقلام کمبود دارو می‌گوید: هم اکنون فکر می‌کنم حداقل حدود 40 تا 50 قلم کسری داشته باشیم. وی می افزاید: از ابتدای سال همچنان با کمبود دارو مواجه‌ایم از داروهای تخصصی گرفته تا داروهای عمومی. بیشتر کمبودهای ما در سطح تولید کننده است که ممکن است به دلایل ارزی، کمبود مواد اولیه و ... باشد. اکثر داروخانه های تولیدی در استان نیستند و 2 تا 3 داروخانه تولید دارو در مشهد بیشتر نداریم. علت کمبود را هم سازمان غذا و دارو باید پاسخ دهد.

بی‌اطلاعی غذاو دارو از زمان تامین اقلام کمبود دارو

علی روحبخش، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز درباره دلایل کمبود دارو به «خراسان رضوی» می گوید: همیشه کمبود دارو وجود داشته و بازار دارویی ما بدون کمبود نبوده است. معمولا بین 30 تا 60 قلم بسته به زمان، این کمبودها را داریم. دلایل کمبود هم متفاوت است و نمی توانم دقیق دلایل را بگویم چون تمام آن در اختیار سازمان غذا و دارو است و آن‌ها می‌توانند علت دقیق کمبود هر قلم از اقلام را بگویند، اما در کنار سایر دلایل، معمولا یا بحث تامین ارز مطرح بوده یا مشکل گمرگ است که نتوانستند به موقع وارد کنند. وی در پاسخ به این سوال که کمبود داروها چه زمانی  رفع می شود؟ می‌گوید: ما فقط اقلامی را که کمبود داریم به سازمان منعکس می کنیم، اما نمی‌دانم چه زمانی این اتفاق می افتد، فقط منتظر می‌مانیم تا آن‌ها تامین دارو کنند. وی تصریح می کند: در واقع، باید دلایل کمبود اقلام دارویی را موردی بررسی کنیم برای همین الان دقیق نمی توانم بگویم. مثلا یک مورد داروی تخصصی را برای مسمومیت‌های دارویی که در بخش مسمومیت استفاده می شود، شخصا بررسی می کردم. در خصوص آن دارو اعلام کردند که در آزمایشگاه است و آزمایشگاه غذا و دارو ابتدا باید تایید کیفی آن را بدهد تا ترخیص شود. بنابراین دلیل کمبود هر قلم دارو را باید مورد به مورد و جداگانه بررسی کنیم. معاون غذا وداروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ میزان سهمیه دارویی استان بیان می‌کند: دارو هر روز به مقدار قابل توجهی وارد استان می‌شود و گردش دارویی بسیار بالایی است، این گونه نیست که دارو برای استان نیاید. بحث فقط درباره چند قلم دارویی است که درحال حاضر کمبود است. روحبخش

 می افزاید: فقط بیش از 700 داروخانه در مشهد داریم که کلی عرضه دارو دارند و این‌ها باید تامین شوند؛ بنابراین این موضوع بدین معناست که شرکت‌ها در حجم بالا دارو می‌آورند، تمام اقلام کمبود ازسوی اداره آمار و پایش سازمان غذا و دارو پایش و برای تامین آن برنامه ریزی

 می شود. معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سوال که تمهیدات آن ها برای جبران کمبود دارو در استان چیست؟ می‌گوید: فقط بحث استان ما نیست بلکه بحث کل کشور مطرح است. آن‌ها می دانند کمبود دارو وجود دارد و باید حلش کنند، بنابراین باید مشکلات شرکت تولید داخلی را برطرف کنند اگر هم نمی‌توانند به شکل موردی واردات انجام بدهند. وی در پاسخ به این سوال که آیا واردات دارو صورت گرفته است یا خیر؟ می گوید: اطلاعی ندارم که واردات انجام داده اند یا خیر. از وی سوال می کنم که هم اکنون بیشترین کمبود استان ما مربوط به کدام یک از اقلام دارویی است؟ که پاسخ می دهد: حضور ذهن ندارم! وی در اشاره خبرنگار خراسان به کمبود آمپول متیل پردمیزولون می گوید: این دارو کمبود است، اما صفر نیست. مقداری که توزیع می شود، جوابگوی تقاضا نیست و باید ببینیم سازمان غذا و داروی کشور چه اقدامی می‌کند. من به طور موردی از این مسئله اطلاع ندارم که سازمان برای کمبود آن چه اقدامی کرده است. وی در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی وضعیت کمبود دارو ادامه دارد؟ می‌گوید: این موضوع همیشه بوده است، در حال حاضر وضعیت به طور کلی نسبت به 6 ماه پیش بهتر شده است.