"گارد آهنین" لقبی است که دنیا به آنان داده است. آنان که 24 ساعته حریم آسمان ها را حافظند؛ سبزپوشان گمنامی که دغدغه اصلی شان حفظ امنیت پروازها و امنیت مردم در فرودگاه هاست.در سال های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی، کشور درگیر مبارزه با ضد انقلاب و جنگ تحمیلی بود، دشمنان قسم خورده نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به منظور وارد آوردن فشار مضاعف بر نظام نوپای ایران اسلامی، به ربایش چندین فروند هواپیمای فاقد گارد امنیت پرواز اقدام کردند و ضریب امنیتی پروازها را به واسطه انجام مداخلات غیرقانونی پایین آوردند. بدین ترتیب و با توجه به وظیفه تصریح شده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قانون اساسی مبنی بر پاسداری و نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن، این ماموریت حساس و خطیر نیز در ۵ دی ماه 1363 با فرمان تاریخی حضرت امام خمینی(ره) «مبنی بر تشکیل سپاه حفاظت هواپیمایی» به سپاه محول شد.در حال حاضر ما از جمله کشورهایی هستیم که ضریب آسیب پذیریمان به حداقل رسیده و امنیت خطوط هوایی جمهوری اسلامی ایران از چنان جایگاهی در جهان برخوردار است که برخی از کشورها در دنیا به ما لقب «گارد آهنین» دادهاند.طی این 32 سال، 127 مورد هواپیماربایی در کشور اتفاق افتاده، اما یکیاز آن ها هم به نتیجه نرسیده است؛ در یک مورد اقدام به هواپیماربایی، 27 تروریست، خانوادگی دخالت داشتهاند و ایثارگران مدافع و محافظ هواپیما فقط دو نفر بودند؛ دو نفر مقابل شدند با 27 تروریستی که میخواستند هواپیما را ببرند و نتوانستند.اهمیت موضوع حفاظت پروازها وکمتر پرداخته شدن به کار این گروه ازبرادران سپاه، بهانه ای شد برای عرض خداقوت به کارکنان تلاشگر سپاه حفاظت هواپیمایی خراسان رضوی، با حضور در این یگان با سرهنگ یونس رزاقی فرمانده یگان سپاه حفاظت هواپیمایی استان خراسان رضوی به گفت و گو نشستیم که در پی آمده است:
** سختی های کار امنیت پرواز چیست؟
- این کار سختی های زیادی دارد. سختی پرواز بسیار زیاد است، یک ساعت پرواز برابر با 8 ساعت کار روی زمین است. در یک ساعت پرواز میلیون ها سلول بدن می میرد. در یک ساعت پرواز گوارش، دید، استخوان، معده و دیگر اعضای بدن تحت فشار قرار دارد. در هیچ شغلی قد کوتاه نمی شود، ولی در پرواز هر 10 سال دو سانتی متر قد کوتاه می شود که این امر به دلیل فشردگی استخوان هاست. دوری از خانواده و استرس بیش از حد نیز از دیگر سختی هاست.
* آیا نیروهای امنیت پرواز اصول خلبانی را نیز می دانند و آموزش هایی در این زمینه فرا گرفته اند؟
- همین الان هم تعداد زیادی از نیروهایمان در حال گذراندن آموزش های خلبانی هستند و اطلاعات اولیه درباره چگونگی پرواز را دارند که اگر خدایی نکرده اتفاقی داخل پرواز برای خلبان پیش آمد، نیروهای امنیتی پرواز این هواپیما را اداره کنند و روی زمین بنشانند.
* بسیاری از دیگر کشورها به امنیت پرواز ایران و سپاه حفاظت هواپیمایی ایران لقب «گارد آهنین» داده اند، چرا؟
- به دلیل ترسی است که از سپاه دارند. سپاه هر کجا وارد شده، چون کار اعتقادی کرده، موفق بوده است. نیروهای امنیت پرواز این کار را تکلیف شرعی خود می دانند و در این تکلیف شرعی، نمی توانیم کم بگذاریم و جانمان را به خاطر آن می دهیم. حالا آن ها هر اسمی می خواهند بگذارند.
* جوانانی که می خواهند وارد عرصه امنیتی پرواز شوند، باید چه کار کنند. راه ورود به این مجموعه کجاست؟
-بسیج. زیربنای کار ما از بسیج است. همین الان بنده بعد از سی و چند سال خدمت در سپاه، خودم را یک بسیجی می دانم. هر نیرویی بخواهد وارد سپاه شود، فقط از کانال بسیج می تواند وارد شود و باید عضو فعال بسیج باشد. همه جذب ما از طریق پایگاه های بسیج است.
* وارد موضوع مسافران شویم، بعضی مسافران ممکن است اطلاع نداشته باشند که چه وسایلی را نمی توانند با خود به هواپیما ببرند. موارد ممنوعه به داخل هواپیما چیست؟
- ما تهدیدات فرودگاهی را بررسی کردیم. برای همین است که زیربنای کارهای امنیتی مان را تهدیدات می دانیم. برای همین است که هر ماه در گیت های بازرسی و امنیت پرواز رزمایش برگزار می کنیم. تهدیدات روز دشمن را بررسی می کنیم و در آن زمینه، رزمایش برگزار می کنیم که اگر فردا این ها وارد حریم کاری ما شدند، نتوانند به اهداف خود برسند.بیشتر نیروهای امنیت پرواز جوانان تحصیل کرده و به روز هستند. کارگروه های زیادی تشکیل داده ایم، هر گروهی در یک زمینه مرتبط در حال انجام کار تحقیقاتی است. این کار تحقیقاتی پس از اتمام، اجرایی می شود. ما برای اطلاع رسانی به مردم که ورود چه اقلامی به هواپیما ممنوع است، هم تابلویی تهیه کرده ایم و هم نوع اجناس را در ویترینی قرار داده ایم که هنگام تحویل بار و دریافت کارت پرواز، وسایل ممنوعه را در ساک بگذارند، این ساک می رود داخل کارگو و هیچ موردی هواپیما را تهدید نمی کند.خیلی موارد ممنوعه توسط مسافران داخل گیت می آید، نیروهای گیت مسافران را راهنمایی می کنند. دو راه دارد؛ یک راه برگشت آن موارد به همان کارگو است تا وسایل را بسته بندی کنند و تحویل دهند. راه دوم این است که آن شی را امانت نگه داریم، مسافر به سفر می رود و برمی گردد و این اقلام در انباری نگهداری می شود و پس از بازگشت از سفر آن را تحویل می گیرد.
* یکی از موضوعاتی که به تازگی نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی هم در خطبه های نماز جمعه مشهد به آن اشاره کردند، 127 مورد اقدام به هواپیماربایی بود. وضع استان از این لحاظ چگونه است و چه تعداد از این موارد در مسیر مشهد بوده است؟ وضع ما در امنیت پرواز چگونه است؟
- هیچ استانی برای ما خط سفید نیست. هواپیماربایی تهدیدی بین المللی است. یک زمانی در هواپیماربایی می گفتند، هواپیما می رود و باز می گردد، اما الان این گونه نیست و تهدیدات هواپیماربایی، تهدید انتحاری است. اگر خدا نکرده دشمن وارد شود، دیگر این هواپیما را به اسرائیل و آمریکا و جای دیگر نمی برد. دشمن این هواپیما را می گیرد و به مناطق بسیار مهمی می زند و اقدام انتحاری انجام می دهد.داعش اعتقاد دارد که اگر سر یک شیعه را ببرد، به بهشت می رود. در روزهای خاص میلیون ها زائر در حرم امام رضا(ع) حضور دارند. این نگرانی در وجود تک تک نیروهای امنیت پرواز وجود دارد و آمادگی مقابله با چنین تهدیداتی را همیشه داریم، به خصوص در روزهای خاص.ما همیشه از خدا خواسته ایم که هیچ تهدیدی برای مشهد و حرم پیش نیاید. همه سعی و تلاش ما این است که پوشش امنیتی لازم را در پروازها داشته باشیم.
* وضع امنیت پرواز در استان ما به نسبت دیگر استان ها چگونه است؟
- با توجه به وضع استان، تهدید اینجا بیشتر است.
* از لحاظ امکانات و نیرو مشکل و کمبودی ندارید؟
- خیر، مسافر مشهد سال به سال دارد افزایش پیدا می کند و بر حسب افزایش تعداد مسافر، مجبوریم تعداد نیرو و گیت خود را افزایش دهیم. طی دو سال پیش گیت های حفاظت هواپیمایی در فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد سه برابر شده است. مدیرکل فرودگاه های استان همکاری لازم را با ما دارد. امکاناتی هم در حد مقدور و موجود در کشور، فراهم شده است.
* آیا تجهیزات به روز در گیت های ما وجود دارد؟
- فرهنگ کشور ما با کشورهای اروپایی متفاوت است. بنده به همه کشورهای اروپایی سفر کرده ام. کشورهای اروپایی کل بدن را اسکن می کنند، اما اسلام به ما اجازه این کار را نمی دهد. دستگاهی که آنان دارند را ما در اختیار نداریم، اما با فکر و تلاش خود سعی کرده ایم جبران کنیم.
* هنگامی که سوار هواپیما می شویم، یکی از ماموران امنیت پرواز را خیلی مشخص در ورودی هواپیما مشاهده می کنیم. قطعا در هر پرواز تعدادی از ماموران امنیت پرواز حضور دارند. حضور آن ها چگونه است؟
- امنیت پرواز در سه سطح انجام می گیرد. پنهان که کسی نمی بیند، نیمه پنهان مثل کشور ما و آشکار.
در هواپیمایی اسرائیل همه آشکار و مسلح با لباس و پوتین داخل خود هواپیما حضور دارند.در کشورهای دیگر مسافران اسرائیلی پس از این که یک بار در گیت چک میشوند، در خروجی، هم یک بار توسط نیروهای امنیتی اسرائیلی چک می شوند. می گویند ما اصلا گیت را قبول نداریم و خودشان چک می کنند. مسافر که داخل هواپیما می آید با نیروی مسلسل به دست روبه رو می شود. کار آن ها آشکار است. امنیت پرواز در یک سری کشورها مثل ایران نیمه آشکار انجام می گیرد. یعنی یک نفر جلوست و بقیه نیروهای امنیت پرواز بین مسافران حضور دارند و این امر بسته به مسیر فرق می کند. امنیت پرواز در تعدادی از کشورها هم کلا داخل هواپیما پنهان است.
* خب وارد حوزه دیگری شویم. آیا فیلم ارتفاع پست را تماشا کرده اید؟
- بله این فیلم را دیده ام.
* نظرتان درباره این فیلم چیست؟
- کارگردان این فیلم زحمت کشیده است، اما این استارت اولیه بوده و فیلم با واقعیت ها بسیار متفاوت است. آن فیلم یک سناریوی واقعی بود و از روی یک اتفاق واقعی، تولید شده است. اما چقدر توانسته بودند، آن عملیات بمب گذاری را دقیق به تصویر بکشند. مطمئنا نمی توانند.این اتفاق، اتفاق بسیار بزرگی بود که هنوز نیروهای امنیت پرواز آن هواپیما هستند. کار خیلی سنگینی بود که یک نفر مقابل 27 نفر که می خواهند پناهنده شوند و هر راهی را که می روند موفق نمی شوند و تصمیم به هواپیما ربایی می گیرند، ایستادگی کند. بلیت 27 صندلی را می خرند، کل هواپیما 30 صندلی داشته، سه نفر غریبه بودند، بقیه همه خودشان بودند. کار واقعا سنگین بود. نیروهای امنیت پرواز در هواپیما از جان خود مایه گذاشتند. همان تکلیف شرعی بود که همیشه بر گردن خود احساس می کنند و تا آخرین قطره خون خود ایستادند، چند گلوله خوردند، از سر تا پا جای سالمی در بدن نداشتند، گلوله خورده بودند، با قمه و چاقو و پنجه بوکس آنان را زده بودند، حتی زنان همراه هواپیماربایان با نوک کفش شان به سر نیروهای امنیت پرواز می زدند.
* یکی از مواردی که زیاد شاهد آن هستیم این است که در هنگام حضور افراد مشهوری همچون بازیگران، بازیکنان فوتبال و ... در هواپیما، خلبان از آن ها دعوت می کند به کابین او بروند و در آنجا عکس می گیرند و آن را در شبکه های اجتماعی قرار می دهند. آیا این موضوع مشکلی برای امنیت پرواز ایجاد نمی کند؟ و ماموران از آن جلوگیری نمی کنند؟
- بیشتر نیروهای امنیت پرواز با این کار مخالفت می کنند. هر ماه جلساتی با شرکت های هواپیمایی داریم و در آن جلسه مشکلات امنیتی را که خلبانان، مهمانداران و کارمندان زمینی ایجاد می کنند مطرح و برطرف می کنیم.همیشه این گونه درخواست ها از طرف شرکت هاست. به تازگی در پروازی حضور داشتم، یک بازیکن معروفی که الان هم مربی است در پرواز حضور داشت، پسر یکی از مدیران عامل شرکت هواپیمایی، یکی از خلبانان خاص خود را در این پرواز گذاشته و به او سفارش کرده بود که این را تحویل بگیرند و این دوست و رفیق من است. ببینید یک مسئله ایمنی داخل کابین خلبان است و یک مسئله امنیتی. مسئله ایمنی داخل کابین خلبان را خود خلبان پرواز باید رعایت کند و درخواست میهمان نکند؛ به خصوص در مسیرهای خاص و به ویژه در زمان نامساعد بودن هوا.معمولا 90 درصد خلبانان درخواست میهمان دارند. یا یکی از اعضای خانواده شان در پرواز است، یا قهرمانان ملی در پرواز حضور دارند. به هر صورت ما هم با خلبانان کار داریم. شما حساب کنید ابتدای پرواز به خاطر موافقت نکردن با حضور یک عضو خانواده خلبان که در پرواز حضور دارد، در کابین خلبان، سیستم این خلبان ناخودآگاه به هم می ریزد. این هم چون با جان مردم سر و کار دارد و می خواهد 8 ساعت پرواز انجام دهد، آدم است دیگر و ناخودآگاه فکر خلبان مشغول می شود که چرا مخالفت کردند و چرا این گونه برخورد کردند و من پیش پسرم خراب شدم و ...، یک مسائل روحی روانی وجود دارد. اما ما آن دیدگاه امنیتی را داریم و هر کسی که برود کابین خلبان، ما پوشش امنیتی خود را داریم. می گوییم در را باز بگذارید، مدت زمان کم باشد و سعی می کنیم بیشتر روی زمین افراد را راه بدهیم، روی هوا و هنگام پرواز نباید کسی به کابین خلبان برود.
* بعضی اوقات تاخیرهایی در پروازها به وجود می آید؛ آیا این تاخیرات خللی در کار امنیت پرواز ایجاد می کند؟
- مطمئنا وقتی پرواز با تاخیر مواجه می شود و مردم در استرس قرار می گیرند و اذیت می شوند، این استرس را وارد پرواز می کنند. ما داخل پرواز دو ماموریت اصلی داریم؛ یکی حفظ امنیت فیزیکی پرواز و دوم حفظ امنیت اخلاقی پرواز. معمولا در بحران هایی که از نظر اخلاقی داخل پرواز به وجود می آید هم خلبان و هم سرمهماندار به سرتیم حفاظت پرواز مراجعه می کنند. زیرا سرتیم پرواز هم آموزش های لازم را فراگرفته است و هم در برخوردهای خود حرمت مردم را رعایت می کند؛ حفظ مسائل اخلاقی و آرامش مردم داخل پرواز برای ما ملاک اصلی است.
* اگر ما به عنوان یک مسافر داخل پرواز باشیم و به یک باره اعلام هواپیما ربایی شود، در این موقعیت چه باید کرد؟
- باید به دستور سرتیم حفاظت پرواز توجه کنید و مردم باید با او همکاری کنند آن سرتیم حفاظت پرواز دارد با تدبیر یک بحران را مدیریت می کند و مردم باید با وی همکاری کنند.
* اگر خاطره ای در این زمینه دارید، اشاره بفرمایید.
- خرداد ماه امسال بود که مدیرکل فرودگاه های خراسان رضوی با بنده تماس گرفت و اعلام کرد از درون یکی از هواپیماهایی که به سمت مشهد در پرواز است، کد **** اعلام شده است و این پرواز 15 دقیقه دیگر به مشهد می رسد. این هواپیما متعلق به شرکت ... بود. از طریق دستگاهی در داخل کابین خلبان، هواپیماربایی با تنظیم و ارسال کد **** قابل اعلام به فرودگاه مقصد است. به سرعت به باند فرودگاه رفتم و منتظر رسیدن هواپیما شدم. نمی دانید در این یک ربع چه بر من گذشت، این 15 دقیقه اندازه 100 سال گذشت. سرانجام هواپیما بر باند فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد فرود آمد و نگرانی مان کم شد و احتمال دادیم که کنترل هواپیما در اختیار یکی از نیروهای امنیت پرواز قرار گرفته است. به سرعت هواپیما را به محیط امنی انتقال دادیم. در هواپیما باز شد و دیدیم خلبان خارج شد و دو دستی بر سر خود می زند. خلبان گفت که کمک او اشتباه کرده است و به اشتباه کد **** را ارسال کرده و هواپیماربایی در کار نبوده است. پس از آن، آن خلبان اخراج شد.