تقویم را که ورق بزنیم به امروز( 10تیر) می رسیم که چند سال است با نام"روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای"شناحته می شود. با توجه به غنای فرهنگی و مفاهیم جوانمردی نهفته در این رشته ورزشی بود که آیین ورزش پهلوانی و زورخانه ای در مورخ16 نوامبر 2010 ( 25 آبان 1389 ) دراجلاس "کنیا" به عنوان "میراث معنوی بشریت" به ثبت سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) رسید. این میراث اصیل ایرانی به صورت یک سیستم چند بعدی ورزشی، فرهنگی، هنری، اخلاقی و عرفانی ابداع و استمرار یافته است و در طول تاریخ این سرزمین، ورزش باستانی، مرشد و زورخانه همواره حافظ و یادآور سنت و منش پهلوانی و ولایت حیدر کرار بوده است.آیین جوانمردی و فتوت که روح این ورزش است از شخصیت و رفتار بزرگ جوانمرد عالم بشریت، امام علی (ع) سرچشمه گرفته و از جمله صفات اخلاقی این آیین، می توان به دین داری، طراوت روحانی، خیرخواهی ، تواضع، ادب و احترام، عفو و گذشت، سخاوت، صداقت، فداکاری، امانت داری، حیا و پاکدامنی، انصاف، بردباری،دستگیری افتادگان، یاری مظلوم و مبارزه با ظالم و میهن دوستی اشاره کرد.این رشته ورزشی نیز همچون هر پدیده اجتماعی در طول تاریخ، فراز و نشیب هایی را پشت سر گذاشته و پس از پیروزی انقلاب اسلامی با عنایت به تأییدات امام خمینی(ره) و توصیه های مقام معظم رهبری مبنی بر ارزشمند بودن این ورزش دینی- ملی و ضروری بودن تلاش برای احیا و علمی کردن آن، رونق یافته است.به همین بهانه بر آن شدیم تا مروری بر کارنامه فشرده تمام ورزشکاران خراسانی که از زمان مدون شدن و رسمیت یافتن مسابقات،مفتخر به بستن "بازوبند پهلوانی کشور" شده اند، داشته باشیم. (در این گزارش،بستن بازوبند پهلوانی کشور،ملاک و معیار است و از همین رو نام آورانی مثل زنده یادان بهادری، گلمکانی، صحرایی و...محاسبه نشده اند.)
۱-پهلوان زنده یاد «مصطفی طوسی»
اولین بازوبند پهلوانی کشور را در رقابتهای رسمی کشتی پهلوانی، یک پهلوان خراسانی بر بازو بست .پهلوان مصطفی طوسی(همان طور که از نام خانوادگیاش پیداست و در منابع و مآخذ، ذکر شده است)ورزشکاری اهل خراسان بود که با سهبار برتری عنوان پهلوانی را در سالهای ۱۳۲۳، ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ به نام خود ثبت کرد. وی سال ها بعد در تهران ساکن و موسس باشگاه"طوسی"شد.پهلوان طوسی سابقه چندین سال قهرمانی در مسابقات کشتی آزاد و زورخانه ای را در کشور دارد.وی بعد از انقلاب اسلامی مدت کوتاهی به عنوان مسئول فدراسیون باستانی و کشتی پهلوانی منصوب شد و شامگاه7اردیبهشت سال 1360در سن 60 سالگی پس از عمل جراحی کیسه صفرا درگذشت.درباره صفات پسندیده زنده یاد طوسی در منابع مکتوب آمده است:«طوسی، مقرری پهلوانی خود را به کارهای خیریه اختصاص داده، هر ماه هزار ریال به خانوادههای مستمند ورزشکار و هزار ریال برای رفع احتیاجات مساجد محل میدهد و این اقدام، نمونهای از روش پسندیده و صفات عالیه پهلوانی است. به علاوه برای ایجاد باشگاه و جشن افتتاح آن، از صرف هزینه دریغ ننموده است.»
2- پهلوان زنده یاد« ابوالقاسم سخدری»
دومین پهلوان نامی کشور و خراسانی، ورزشکاری بسیار با اخلاق و متواضع بود که در سالهای۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ در رقابتی پرشور و نزدیک، قافیه را در فینال مسابقات به پهلوان طوسی باخت اما در نهایت پس از دو سال غیبت در مسابقات، سال 1327 به تهران آمد و با شکست پیاپی رقبا، بازوبند پهلوانی کشور را در سن 36 سالگی بر بازو بست. او که یک چوخه کار تمام عیار بود در این مسابقات، جشنواره ای از فنون بکر چوخه را به نمایش گذاشت و همگان را انگشت به دهان کرد. البته این تنها افتخار بزرگ پهلوان سخدری نبود زیرا او به عنوان کاپیتان تیم ملی کشتی در جمع اعزام شدگان به المپیک 1948 لندن نیز قرارداشت و در آن مسابقات، جایگاه پنجم را کسب کرد. دومین ابر پهلوان خراسانی معاصر استان،در ادامه عمر پربارش، ، استعدادیابی را در دستور کار قرارداد.او به عنوان یک نظامی ،سربازان دارای سابقه کشتی چوخه را بهترین جمع برای پرورش پهلوانان آینده تشخیص داد و در این راه به حدی تلاش کرد که دو پهلوان خراسانی بعدی کشور (پهلوانان: وفادار و شورورزی )شاگردی او را افتخار خود می دانستند.این بزرگ پهلوان علاوه به ورزش به شعر و ادبیات نیز توجه ویژه ای داشت، تاحدی که نیمی از شاهنامه حکیم توس را به حافظه سپرده بود . پهلوان سخدری سرانجام 28 مرداد 1381در ٩٠ سالگی بر اثر بیماری سرطان درگذشت و در صحن جمهوری اسلامی در کنار مضجع شریف و نورانی امام هشتم (ع) به خاک سپرده شد.
3- پهلوان زنده یاد «احمد وفادار»
سومین پهلوان بزرگ خراسان(متولد ۱۵ خرداد ۱۳۰۶ ) نیز یک چوخهکار نامدار بود که سهسال متوالی "پهلوان کشور" لقب گرفت تا برای همیشه صاحب "بازوبند پهلوانی" شود. پهلوان حاج احمد وفادار سالها در سنگینوزن یکهتاز رقابتهای کشتی آزاد قهرمانی کشور و در رقابتهای مختلف جهان و المپیک عضو تیم ملی کشتی آزاد ایران بود. وی سال ۱۳۲۹ در مسابقات پهلوانی شرکت کرد و در آن زمان بازوبند پهلوانی را که نزد زنده یاد پهلوان عباس زندی بود،بر بازو بست.او در سال ۱۳۳۰ نیز بر تمام حریفان خود غلبه کرد وپهلوان کشور شد.سپس در سال ۱۳۳۱ نیز پهلوان وفادار با شکست دادن جهان پهلوان زنده یاد"غلامرضا تختی" برای همیشه صاحب بازوبند شد. وی 6 اسفند ۱۳۸۳ پس از تحمل یک دوره بیماری سخت درگذشت.پهلوان وفادار به ورزشکاری دین دار و سفره دار مشهور بود و هم اینک نام یکی از میادین مشهد به نام وی است.
4- پهلوان زنده یاد «یعقوبعلی شورورزی»
یل دیگری از خطه پهلوانپرور خراسان توانست عنوان پهلوانی ایران را به نام خود ثبت کند. پهلوان یعقوبعلی شورورزی بود که در سال۱۳۴۰ فاتح رقابتهای کشتی پهلوانی شد. پهلوان شورورزی 4شهریور 1302 در روستای "شورورز" نیشابور دیده به جهان گشود. پدرش کشاورز بود و در روستا احترام و اعتبار خاصی داشت. وی از 12 سالگی شروع به ورزش کشتی باچوخه کرد تا جایی که در روستاهای اطراف، همتایی نداشت. پهلوان شورورزی،پله پله رشد کرد تا بازوبند پهلوانی کشور را بر بازو بست .وی هم در اخلاق و هم در ورزش صاحب جایگاه رفیعی در کشور شد. پهلوان شورورزی در سال 1376 تمام اسناد افتخارات خود را به موزه تاریخی شهر نیشابور در کاروان سرای شاه عباسی اهدا کرد و سرانجام در سال 1378 دارفانی را وداع گفت و در قطعه مشاهیر آرامستان نیشابور به خاک سپرده شد.
5-پهلوان «حمید قشنگ»
«حمید قشنگ» دلاوری دیگر از خراسان پهلوانپرور است که در رقابتهای کشتی پهلوانی درخشش خیره کننده ای داشت. وی در اجرای فنون لنگ، استاد بود و با قامت و دست و پاهای کشیده، یک دردسر واقعی برای دیگر مدعیان به حساب میآمد.پهلوان حمید قشنگ سه بار در سال های (۱۳۷۷، ۱۳۷۸ و ۱۳۸۱)موفق به بستن بازوبند پهلوانی کشور شد.وی سال هاست که در کسوت مربیگری به کشتی خراسان رضوی خدمت می کند.
6- پهلوان« امین رشید لمیر»
در سال های۱۳۸۰ و ۱۳۸۷ بازوبند پهلوانی کشور بار دیگر به خراسانی ها رسید تا اینبار "امین رشید لمیر" که دلاوری و پهلوانی را از پدربزرگش پهلوان یعقوبعلی شورورزی به یادگار گرفته بود، پهلوان ایران لقب بگیرد.نکته جالب توجه این که او و برادرش(امیر)در یکی از فینال ها به یکدیگر رسیدند که با انصراف امیر،بازوبند پهلوانی به امین رسید.
7- پهلوان «عبدالرضا کارگر»
یک لنگکار قهار، بار دیگر توانست افتخار پهلوانی ایران را به نام خراسان رضوی ثبت کند. عبدالرضا کارگر که در رقابتهای جوانان جهان صاحب مدال طلا شده بود، در کشتی پهلوانی نیز تواناییهایش را به نمایش گذاشت و دو سال متوالی(۱۳۸۲ و ۱۳۸۳) صاحب بازوبند پهلوانی کشور شد.وی نیز منشأ خدماتی در کشتی استان بود و مدتی نیز به عنوان سرمربی تیم ملی کشتی پهلوانی فعالیت داشت.
8-پهلوان«احمد میرزاپور»
پهلوان سال 1392 کشور،تبحر خاصی در کشتی باچوخه دارد. وی توانست ازشهرستان چناران تا فتح سکوهای ورزشی کشوری و مسابقات برون مرزی پیش برود.
حضور در رشته های مختلف ورزشی(کوراش،کشتی آزاد و پهلوانی، چوخه ،کبدی و...) تمرکز را از او گرفت و سرانجام قوای بدنی وی را تضعیف کرد.او سال گذشته در مشهد تا یک قدمی کسب دوباره بازوبند پهلوانی کشور نیز پیش رفت که با ضعف داوری، سرانجام در فینال،مغلوب شد.خبر بزرگ و تکان دهنده و ناگوار امسال ورزش خراسان رضوی تا امروز،بدون شک تست مثبت"دوپینگ"و محرومیت چهار ساله میرزاپور از شرکت در تمام رقابت های ورزشی بود که کام همه علاقه مندان ورزش پهلوانی را بسیار تلخ کرد.