سال 2017 به پایان رسید و با وجود کارنامه بلند و بالایی که مسئولان استانی از صدر تا ذیل درباره سلسله تلاش هایشان برای برگزاری مراسمات مشهد؛ پایتخت فرهنگی جهان اسلام ارائه دادند، متأسفانه نتایج و دستاورد مطلوب دیگری در بر نداشت و بسیاری از شهروندان مشهدی را به انتقاد از اطلاع رسانی نکردن برای انتخاب مشهد به این عنوان یا ضعف های ساختاری برگزاری مراسمات این سال وا داشت. برای اطلاع از نظر و رأی مردم مشهد در این باره، با گشت و گذاری در شهر به گپ و گفتی با چند تن از شهروندان می پردازیم.
اطلاع در حد شعارهای زیبا و سربرگ ادارات!!
«جوادی» که جزو کارمندان بانک تجارت است، شناختی نسبی از نام و نشان این سال دارد و می گوید: اطلاع دارم که سال گذشته میلادی مشهد به نام پایتخت فرهنگی جهان اسلام نام گذاری شد.
وی ادامه می دهد: با وجود این که اهل مطالعه هستم اما چیزهایی که در این باره شنیدم صرفا در حد شعارهای زیبا در سربرگ ادارات و نامه های دستگاه های دولتی بود و این که در آغاز این سال در دوره گذشته شهرداری برنامه ای محدود برای این مسئله برگزار شد.
وی بیان می کند: در عمل به عنوان یک شهروند شاهد اتفاق برجسته ای که مشهد را به جهان اسلام معرفی کند نبودم و کار فرهنگی خاصی نیز اتفاقی نیفتاد و آورده برجسته ای نیز نصیب مشهد نشد.
جوادی تصریح می کند: در کنار تمام این نکات، قطعا برای مسئولان از نظر ابعاد تبلیغاتی و ارائه گزارش کار، سال خیلی خوبی بود اما برای مردم این نام گذاری محسوس و ملموس نبود.
تغییرات مطلوبی که در سال 2017 حاصل شد
به سراغ «سیدمحمدصادق حسینی معینی» امام جماعت یکی از مساجد می رویم که نظری متفاوت دارد و می گوید: از این نام گذاری خبر دارم و می دانم کارهایی انجام و تغییراتی در شهر حاصل شد که از جمله آن ها می توان به ساخت المان های فرهنگی، رسیدگی به معابر شهری و بهبود کیفیت کلی شهر در مقایسه با سال های دیگر اشاره کرد. وی اظهار می کند: البته این اتفاقات در اطراف حرم بیشتر قابل مشاهده بود و حتی در این سال نحوه خدمات دهی حمل و نقل عمومی و کیفیت فضای سبز مشهد نیز توسط شهرداری مطلوب تر شده بود. وی در ادامه سخنان خود با نقد برخی سیاست های اجرا شده در این سال می گوید: بهتر بود برای برخی سیاست های اجرایی فرهنگی از مردم هر منطقه و محله نیز نظرخواهی می شد تا ماحصل کار بهتر شود اما متأسفانه در این باره روابط عمومی دستگاه ها هم در اطلاع رسانی و هم در تدوین نظرات مردمی ضعیف عمل کردند.
تبلیغات ضعیف برای عنوانی بزرگ
«سقایی» خانم خانه داری از یکی از استان های شمالی کشور است که چند سالی از اقامت اش در مشهد می گذرد. او با بیان این که هیچ شناختی از این نام گذاری ندارم، می گوید: وقتی نامی به این میزان از اهمیت برای مشهد انتخاب شده است و خیلی ها از آن خبر ندارند، حتما تبلیغات برای معرفی این سال ضعیف بوده است.او می افزاید: همیشه هم می گویم در مشهد خبری از اقدامات فرهنگی برجسته نیست و خطوط کار فرهنگی خیلی از هم جداست، به گونه ای که هر مسئول به فکر خود و امور مربوط به دستگاه خودش است.
خانم سقایی بیان می کند: مشهد از نظر فرهنگی جایگاه بسیار خوبی دارد و به عنوان یک ایرانی خیلی دوست دارم شاهد پیشرفت هر چه بیشتر این شهر از نظر اخلاقی، فرهنگی و دینی، زیر سایه امام رضا(ع) باشم اما متأسفانه نه در مدارس و نه در مساجد و خیلی جاهای دیگر که رفته ام، نامی از مشهد 2017 نشنیدم.
ای کاش همانند دهه فجر و عید نوروز برایش تبلیغ می کردند
به سراغ «سعید تراب بیگی» کارمند شرکت الیت می رویم و درباره میزان اطلاعش از یک عنوان خاص برای مشهد 2017 سوال می کنیم. او با کمی تردید می گوید: فکر می کنم مشهد پایتخت معنوی ایران است...
قصه نام گذاری پایتخت فرهنگی جهان اسلام را برایش شرح می دهم و می گوید: اعتراف می کنم هیچ شناختی از این مسئله نداشته ام چون با وجود این که بسیار در شهر تردد دارم اساسا هیچ تبلیغات برجسته ای در این باره در شهر ندیدم.
او ادامه می دهد: ای کاش همان طور که دستگاه های متولی برای نوروز و آداب و رسومش یا برخی مناسبت های دیگر همانند دهه فجر تبلیغ می کردند، برای شناسایی کامل این عنوان به مردم مشهد و کشور نیز تلاش های درخوری صورت می گرفت. وی تصریح می کند: به نظرم بروشور و بنرهای زیادی باید در این باره و در تیراژ میلیونی برای مردم مشهد توزیع می شد.
سالی بدون رشد فرهنگی برای مشهد
حرف های «حمید محسنی» هم که در خیابان امام خمینی(ره) عسل فروشی دارد، دست کمی از گلایه های دیگر شهروندان ندارد و او هم بر ضعف های عمده تبلیغات مسئولان برای معرفی این سال تأکید می کند و می گوید: اگر قرار بود این نام افتخاری برای مشهد داشته باشد باید با تبلیغات گسترده و به درستی به همه مشهدی ها معرفی می شد.
وی اندکی تأمل می کند و می گوید: با این حال حالا که این سال به پایان رسیده، به جرئت می گویم شاهد رشد و تغییرات فرهنگی در سالی که گذشت نبوده ام.
غفلت از تبلیغات فضای مجازی و اطلاع رسانی بین المللی
اما حرف های «نیکدلان» که فروشنده تلفن است حکایت از اشراف نسبتا مطلوب او به این نام گذاری و رخدادهای آن است. او می گوید: نام گذاری پایتخت فرهنگی جهان اسلام را از طریق رادیو و تلویزیون متوجه شدم و از برنامه های آن تا حدودی خبر دارم.
او ادامه می دهد: در چندین جلسه مختلف تعدادی از مهمانان خارجی به مشهد آمدند و در مراسماتی که برای این سال برگزار شد شرکت کردند.
او البته همانند منتقدان اطلاع رسانی این نام گذاری از تبلیغات نامطلوب در این سال شاکی است و تصریح می کند: تبلیغاتی که برای مشهد 2017 انجام شد نصفه نیمه و در نهایت 50 درصدی بود.
نیکدلان می افزاید: اگر قرار بود این نام گذاری در سال 2018 باشد پیشنهاد می کردم از طریق فضای مجازی و رسانه های بین المللی به معرفی مشهد برای دیگر کشورهای جهان اسلام بپردازند، ضمن این که متأسفانه در کشور خودمان شهروندان بسیاری از شهرهای دیگر هم از این نام گذاری خبر ندارند.
می توانستیم در مقابل گردشگرها دست پر باشیم
«اگر گروه هایی راه می انداختند و درباره پایتخت فرهنگی جهان اسلام، منطقه به منطقه اطلاع رسانی می کردند خیلی خوب بود تا ما در مقابل گردشگرهای زیادی که از کشورهای استرالیا، آلمان، سوئیس، دانمارک، چین و کره به این جا می آیند و دوست دارند از فرهنگ مشهد خبر داشته باشند، با دست پر درباره پایتخت فرهنگی جهان اسلام تبلیغ می کردیم اما دریغ از همراهی در این مورد»
این ها حرف های «رضا مکتبی» متصدی یک فروشگاه نان فانتزی است که گلایه اش در این باره را این گونه ادامه می دهد: من هم از این نام اطلاعی نداشتم و فقط می بینم شبکه استانی سیما دایم درباره مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران تبلیغ می کند.
او نیز بر این نکته که در یک سال اخیر شاهد تغییرات فرهنگی خاصی در مشهد نبوده ایم، تأکید می کند و می گوید: شهرداری و برخی دستگاه های دیگر باید در این باره سنگ تمام می گذاشتند.
فقط می دانم مشهد پایتخت معنوی است
خانم «محمدی» هم که معلم است با اذعان به این که هیچ نامی از «پایتخت فرهنگی جهان اسلام» نشنیده است، می گوید: من فقط می دانم مشهد پایتخت معنوی ایران است. او درباره اطلاعش از برنامه های برگزار شده در این سال نیز بیان می کند: وقتی تبلیغاتی نبوده است که بدانم این نام گذاری منجر به برگزاری تعدادی برنامه و مراسم شده، قطعا نمی توانم برنامه های برگزار شده را نیز نقد کنم.
وی می افزاید: بهتر بود تمام اطلاعات دینی و گردشگری مشهد و به طور کلی شناسنامه کامل مشهد در قالب کتابچه هایی چند زبانه منتشر می شد و در اختیار زائران و گردشگرهای خارجی قرار می گرفت که متأسفانه این اقدام یا انجام نشد یا در حد و مقیاس بسیار محدود بوده است.
بسیاری از مردم از این نام خبر نداشتند
«حمید وحدتی» هم راننده آژانس است و ضمن بیان این نکته که هیچ شناختی از این نام ندارد، می گوید: اکثریت مردم سرگرم کار خودشان بودند و از این نام خبر ندارند، اگر هم تبلیغاتی برای این نام شد اندک بود یا جذابیتی برای مردم ایجاد نکرد، به عبارت بهتر این نام خوب به مردم مشهد معرفی نشد.
وی ادامه می دهد: خودتان شاهد هستید برای برخی مناسبت ها بسیار تبلیغات و اطلاع رسانی می کنند اما برای این نام قطعا اثری از تبلیغات با کیفیت نبوده است.
خیلی ها از این بی اطلاعی متضرر شدند
هر چه بیشتر پرس و جو می کنیم، با پاسخ های مشابه بیشتری مواجه می شویم، چنان که «محمدصادق یوسفی» که فروشنده کفش است است نیز می گوید: از این نام هیچ نشنیده ام فقط می دانم امام رضا(ع) را داریم و همه ایران عاشق این نام هستند.
او نیز علت بی اطلاعی خود را ضعف اطلاع رسانی مناسب و پیوسته می داند و می گوید: فکر می کنم خیلی های دیگر هم مثل من از اطلاع رسانی نادرست در این باره متضرر شده باشند، زیرا تبلیغات خوبی باید در این باره انجام می شد که نشد.
عدم تطبیق عملکرد شهرداری با مشهد 2017
اما چرا در سالی که گذشت، مردم مشهد آن گونه که باید و شاید از مشهد 2017 شناخت پیدا نکردند. در پاسخ به این سوال، «محمدکاظم دبیری» می گوید: در مجموع پایتخت فرهنگی جهان اسلام اتفاقی نیست که مردمی باشد و بیشتر در حوزه نخبگان، مراکز فرهنگی، علما و فضلا و تعاملات بین المللی است که مردم هم جزئی از آن هستند.
وی ادامه می دهد: فلسفه نام گذاری پایتخت فرهنگی جهان اسلام توسط آیسسکو این است که ظرفیت های فرهنگی، هنری، تمدنی و توانمندی های یک شهر به دیگر کشورها و شهرهای اسلامی نشان داده شود.
وی بیان می کند: برای شناخت بیشتر بسترهای یک شهر در این عرصه تکیه بر توانمندی های یک رسانه در بستر بین المللی، رفت و آمد مهمانان خارجی در قالب نخبگان و نیز برگزاری برخی رویدادهای فرهنگی و هنری باید مد نظر قرار گیرد. مسئول دبیرخانه مشهد 2017 تصریح می کند: در سال گذشته میلادی 170 برنامه با کمک دستگاه های مختلف در این زمینه طراحی شد که 90 درصد این برنامه ها نیز اجرایی شد، ضمن این که در ایام یاد شده پنج هزار مهمان خارجی از رده های مختلف در مشهد حاضر شدند.
وی با بیان این که وظیفه تبلیغات محیطی شهری این رویداد با شهرداری بود ادامه می دهد: شهرداری مشهد در دوره گذشته به خوبی خود را با این مسئله تطبیق نداد و در این باره عملکردی سیاسی و تبلیغاتی داشت.
دبیری بیان می کند: برگزاری اجلاس شهرداران کلان شهرها قابل قبول بود اما درون مایه ارتباطات مردمی در این باره آن گونه که باید و شاید مناسب نبود.