«کارتهای بازرگانی یکبارمصرف کمر اقتصاد کشور را شکسته است»؛ این صحبت رئیس سازمان بازرسی کل کشور است که طی هفته گذشته به بحث داغ رسانهها و صاحبنظران تبدیل شد. همچنین رئیس سازمان امور مالیاتی کشور مهرماه امسال 12 هزار میلیارد تومان بدهی معوقه مالیاتی را مربوط به کسانی دانست که در سالهای گذشته از کارت بازرگانی یک بار مصرف استفاده کرده و مالیات آن را پرداخت نکرده اند؛ اما این که سهم استان در موضوع کارتهای یکبارمصرف چه میزان بوده است به نظر میرسد تا کنون بررسی نشده است که هم اکنون آماری از وجود و میزان آن در دست نیست.
کارت بازرگانی به نام افراد بی سواد
درویشیان مدیرکل بازرسی منطقه 2 کشور بابیان این که مقرر است ورود به این قضیه بهصورت متمرکز در تهران انجام شود و هنوز برای استان ابلاغیهای صادر نشده است، به خراسان رضوی میگوید: در این باره آسیبشناسیهایی انجام داده ایم و معلوم شده است برخی سودجویان به نام افراد غیر مطلع کارت بازرگانی میگیرند و به نام آنها صادرات و واردات انجام میدهند و پس از این که اداره مالیات برای دریافت مطالبات مالیاتی به آنها مراجعه میکند، مشخص میشود که دارنده کارت فرد بیبضاعت و حتی بیسوادی است که خودش هیچ فعالیتی باکارت بازرگانی انجام نداده است.
وی تصریح میکند: البته در بازرسی استان هنوز هیچ پروندهای در این زمینه تشکیل نشده است.
آماری جمع نکرده ایم
از سوی دیگر مدیرکل امور مالیاتی استان در این باره به خراسان رضوی میگوید: آمار ارائهشده توسط سازمان امور مالیاتی کشور بهصورت متمرکز جمعآوریشده و اداره امور مالیاتی استان هنوز در خصوص کارتهای بازرگانی آماری را جمعبندی نکرده است. نیازمند فرصتی هستیم که دراینباره گزارش میدانی مفصلی انجام دهیم. یعقوب نژاد میافزاید: این که چه تعداد کارت بازرگانی دارای بدهی معوقه در استان داریم، مسئلهای نیست که در سامانه ما ثبت شده و بهآسانی قابلاستخراج باشد. باید سوابق و اسناد، جداگانه بررسی شود تا بتوانیم آماری را در این باره ارائه کنیم.
این اظهارات در حالی است که به طور طبیعی برای پیشگیری یا مقابله با چنین پدیدههایی در جامعه که به زیان اقتصادی نیز منجر میشود، پیش از هرچیز به شناسایی سودجویان نیاز است. از سویی نداشتن آمار آن هم به دلیل بررسی نکردن، دلیلی بر نبود چنین معضلی نیست.
فرار مالیاتی با کارت عضویت اتاق بازرگانی
بااین همه برای بررسی بیشتر موضوع، سراغ اعضای اتاق بازرگانی استان که درواقع صادرکننده و مسئول اصلی صدور کارتهای بازرگانی است، میرویم. حسن روشنک رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان با اشاره به این که دو نوع عضویت در اتاق بازرگانی وجود دارد، به خراسان رضوی گفت: یک نوع عضویت داریم که هر شخصی کارمند و بازنشسته یا هر شخص حقیقی دیگری میتواند با پرداخت 250 تا 400 هزار تومان عضو اتاق بازرگانی شود و کارت دریافت کند.
وی ادامه میدهد: کسانی که دارای این نوع کارت عضویت هستند، میتوانند در انتخابات هیئت نمایندگان شرکت کنند و حتی عضو هیئت نمایندگان و بالاتر از آن عضو هیئترئیسه اتاق بازرگانی شوند. درحالیکه ممکن است این شخص یک کارگر ساده یا یک بازنشسته باشد. درواقع این عضوگیریها با این هدف انجام میشود که شخص را نایبرئیس یا رئیس اتاق بازرگانی کنند و سازمان اتاق بازرگانی را در اختیار بگیرند. رئیس اتحادیه صادرکنندگان استان اظهار میکند: کارتهای عضویت در اتاقهای بازرگانی خود عاملی برای فرار از مالیات است؛ زیرا برخلاف کارتهای بازرگانی دریافت کارتهای عضویت اتاق بازرگانی مشمول هیچگونه استعلام از نهادهای ذی ربط نیست و فعالیت دارندگان این کارتها هیچ جا ثبت نمیشود. وی بابیان این که این افراد با دریافت کارت عضویت در اتاقهای بازرگانی میتوانند هر نوع فعالیت اقتصادی انجام دهند، توضیح میدهد : این افراد پس از عضویت در اتاقهای بازرگانی به نام اشخاص دیگری که هیچ پشتوانه مالی ندارند، کارت بازرگانی «یکبارمصرف» میگیرند و فعالیتهای اقتصادی خود را انجام میدهند. عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان بابیان این که اتاق بازرگانی استان حدود 2100 عضو دارد میافزاید: از این تعداد فقط 250 نفر بهصورت عادی عضو شدهاند و بقیه دارای کارت بازرگانیاند.
وی افزود: در سال گذشته حدود 200 کارت جدید و امسال نیز تاکنون حدود 240 کارت توسط اتاق بازرگانی استان صادرشده است. همچنین در سال گذشته حدود 130 کارت عضویت اتاق بازرگانی و امسال نیز تاکنون بیش از 140 کارت عضویت اتاق بازرگانی استان تمدیدشده است.
روشنک درباره علت پایین بودن کارتهای تمدید شده در سال گذشته و امسال باوجود 2100 عضو این اتاق می گوید: بیشتر فعالانی که به اتاق بازرگانی مراجعه نداشته و کارتهای خود را تمدید نکردهاند، دارای کارتهای عضویت پنج ساله هستند که لزومی ندارد هرسال کارت عضویت خود را تمدید کنند. وی البته وجود کارتهای یکبارمصرف بازرگانی را در استان رد میکند و میگوید: بههیچوجه در استان خراسان رضوی چنین مسئلهای وجود ندارد. اصلا عبارت کارتهای بازرگانی یکبارمصرف غلط است زیرا کارتهای بازرگانی هرسال باید برای تمدید استعلامهای لازم را از نهادهای ذی ربط به ویژه سازمان مالیاتی اخذ کنند. رئیس کانون کارآفرینان استان بابیان این که دارنده کارت بازرگانی قبلا توسط دو نفر که دارای کارت بازرگانی و عضو اتاقهای بازرگانی هستند، تایید شده است تصریح میکند: بنابراین همیشه این افراد قابل شناسایی و در دسترس هستند و سازمان امور مالیاتی میتواند وضعیت پرداخت مالیاتی آنها را پیگیری کند.
منافع بزرگ برخی افراد از کارتهای بازرگانی فعلی
وی با بیان این که بر این باورم که افرادی در دولت و بعضی از سازمانها و نهادها از وجود کارتهای بازرگانی با شرایط فعلی، منافع بزرگی دارند تاکید میکند:برای همین است که تلاش میکنند ضمن حفظ شرایط موجود، مشکلات را متوجه بخشی از اعضای هیئت نمایندگان اتاق کنند که جز تلاش و زحمت در تجارت و تولیدشان چیزی پیدا نمیشود؛ البته همانگونه که ذکر شد بخشی هم هستند که سفارشی به عضویت هیئت نمایندگان و حتی بالاتر درآمده اند و برای این اقدامات نابودکننده اتاق مأموریت دارند و هدفشان بیآبرو کردن اتاق است.
کارتهای بازرگانی یک بار مصرف در استانهای محروم
عضو دیگر هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان درباره کارتهای بازرگانی یکبارمصرف بابیان این که این کارتها بیشتر در استانهای محروم و جنوبی وجود دارد، به خراسان رضوی میگوید: کسانی هستند که برای افراد بیبضاعت کارت بازرگانی صادر میکنند و از آنها وکالتنامه میگیرند و با اسم آنها واردات کالا انجام میدهند و زمانی که سررسید پرداخت مالیات دارندگان کارتها میرسد، اعلام ناتوانی میکنند و حق دولت دراینبین ضایع میشود.
محمود سیادت میافزاید: در همین زمینه و برای جلوگیری از این تخلفات بخشنامهای سال گذشته مصوب شد و کسانی که کارت بازرگانی جدید دریافت میکنند باید در وهله اول 4درصد مالیات قطعی پرداخت کنند. وی اظهار میکند: از سوی دیگر اتاقهای بازرگانی تنها متولیان صدور کارتهای بازرگانی نیستند و وزارت صنعت، معدن و تجارت چارچوب صدور آنها را مشخص میکند و اتاقهای بازرگانی موظف اند برای مشمولان کارت صادر کنند؛ بنابراین باید در قانون صدور کارتهای بازرگانی نیز تغییراتی ایجاد شود. همچنین نیاز است در استانهایی که این تخلفات به صورت گسترده تری انجام میشود حتی نهادهای امنیتی به موضوع ورود کنند تا جلوی آن گرفته شود.
سیادت بابیان این که اتاق بازرگانی برای تمدید کارت بازرگانی باید استعلامهای متعددی را انجام دهد این سوال را مطرح میکند که چرا سازمان امور مالیاتی زمانهایی که کالا وارد میشود، برای دریافت مالیات مراجعه نمیکند و در برخی موارد پروندههای پنج ساله نیز برای فعالان اقتصادی تشکیل میشود ، درحالیکه میتواند در این زمینه قویتر عمل کند.
با موارد مشکوک برخورد کردیم اما از نیت افراد بی اطلاعیم
وی با این حال تاکید میکند:فرار مالیاتی فقط محدود به دارندگان کارتهای بازرگانی نیست؛ در بخشهای دیگر اقتصادی ما فرار مالیاتی داریم اگرچه هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی استان و کشور کاملاً در زمینه برخورد با کسانی که در قالب کارتهای بازرگانی تخلف میکنند همنظر هستند و آماده اند با نهادهای دولتی و نظارتی در این باره همکاری داشته باشند.
وی درباره آمار کارتهای بازرگانی یکبارمصرف در استان نیز میگوید: صدور کارت بازرگانی در استان با ضوابط قانونی انجامشده است ولی ما از نیت افراد بیخبر هستیم و ممکن است که افراد پس از دریافت کارتهای بازرگانی تخلفاتی انجام دهند بااین همه موارد زیادی نیز وجود داشته که مدارک ارائهشده مشکوک بوده و از صدور کارت بازرگانی برای این افراد جلوگیری شده است.