مسعود حمیدی/ هرچند افزایش قیمت دلار منجر به رشد صادرات طی سه سال گذشته و کاهش واردات شده، اما این که بیش از 87 درصد کالاهای صادراتی استان ارزش کمتر از یک دلار برای هر یک کیلو داشته‌اند، بیانگر این واقعیت است که ارزش‌افزوده کالاهای صادراتی استان قابل‌ مقایسه با کالاهای وارداتی نیست.

گمرک کشور به تازگی داده‌های مربوط به وضعیت تجارت خارجی کشور به تفکیک گمرکات در هشت‌ماه امسال را منتشر کرد که این آمار و داده‌ها بیانگر چندین مسئله و گزاره مهم هستند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

 

رشد 25 درصدی صادرات

بر اساس داده‌های رسمی گمرک، در  8 ماه امسال بیش از یک ‌میلیون و 783 هزار تن کالا به ارزش بیش از یک میلیارد و 32 میلیون دلار از گمرکات خراسان رضوی صادر شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی حدود 400 هزار تن و به لحاظ ارزش دلاری حدود 200 میلیون دلار رشد را نشان می‌دهد.

 

رشد 5 درصدی ارزش واردات

 در مقابل واردات ثبت‌شده در گمرکات 5 ماهه استان نشان می‌دهد در 8 ماه امسال بیش از 141 هزار تن کالا به ارزش بیش از 434 میلیون دلار وارد شده است که به لحاظ وزنی کاهشی بوده، اما به لحاظ ارزش دلاری رشد حداقل 5 درصدی را داشته‌ایم که این موضوع بیانگر رشد ارزش کالاهای وارداتی استان در 8 ماه نخست امسال است.

 

واردات ارزشمندتر صادرات کم‌ارزش‌تر!

به این ترتیب تراز تجاری استان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بهبود پیدا کرده ، اما ارزش کالاهای وارداتی نسبت به سال گذشته رشد زیادی داشته است به طوری که سال‌ها و در گزارش‌های متعدد به آن پرداخته‌ایم که ارزش کالاهای وارداتی استان چندین برابر ارزش کالاهای صادراتی است. طی یکی دو دهه گذشته حداقل ارزش کالاهای صادراتی استان برای هر تن کالای صادراتی حدود 400 دلار بوده و ارزش کالاهای وارداتی بین 2500 تا 3 هزار دلار برای هر تن متغیر بوده است. در هشت ‌ماه سال 1400 ارزش هر تن کالای صادراتی استان 508 دلار و ارزش هر تن کالای وارداتی حدود 2700 دلار بوده که در 8 ماه سال گذشته ارزش هر تن کالای صادراتی به حدود 580 دلار افزایش و ارزش هر تن کالای وارداتی به 2220دلار تنزل پیدا کرد، اما در 8 ماه نخست امسال با تغییری قابل ‌تامل ارزش کالاهای صادراتی استان تنزل پیدا کرد و ارزش هر یک‌ تن کالای وارداتی استان بعد از مدت‌ها به بالاتر از 3 هزار دلار  افزایش یافت که با تحلیل جزئیات واردات استان می‌توان دلیل آن را تا حد زیادی به دست آورد.

 

تاثیر افزایش ارزش دلار بر رشد صادرات استان

یک سیاست تجاری مورد پذیرش جهانی وجود دارد مبنی بر این که همزمان با کاهش ارزش پول ملی یک کشور در مقابل قیمت دلار، صادرات افزایش پیدا می کند ،سیاستی که دولت چین همواره برای مثبت شدن تراز تجاری خود مقابل آمریکا از آن استفاده می کند و این اصل اقتصادی حداقل در سه سال گذشته در تجارت استان مؤثر واقع ‌شده است به طوری که در سال 1400 ارزش یک دلار کالای صادراتی استان 22 هزار تومان بوده که در سال گذشته به 26 هزار تومان و امسال به بیش از 37 هزار تومان رسیده و به همان نسبت ارزش دلار برای کالاهای وارداتی هم افزایش داشته ،این رویه افزایش قیمت دلار باعث افزایش حجم صادرات و کاهش حجم واردات استان شده است.

 

1.5 میلیون تن صادرات باارزش کمتر از یک دلار

اما چه صادر کردیم و چه کالایی وارد کردیم. نگاهی به فهرست محموله‌های وارداتی و صادراتی استان در 8 ماه امسال نشان می‌دهد از مجموع یک‌میلیون و 780 تن کالای صادراتی استان بیش از 87 درصد یعنی 1.5 میلیون تن کالا ارزشی کمتر از یک دلار داشته است. بخش عمده این محموله‌ها سیمان‌سفید بوده که تنها 12 میلیون دلار صادرات داشته است. علاوه بر این، حدود 144 هزار تن کالای صادراتی استان مربوط به شمش و پروفیل‌های آهن و فولاد است که پیشتر از این بارها به موضوع صادرات خام استان اشاره کردیم. هرچند در سال های گذشته صادرات این بخش از مواد ارزشمند معدنی استان بیشتر بوده، اما با توجه به این که مدیرکل صمت استان اعلام کرده است که صادرات مواد خام استان به حدود صفر رسیده، این که هنوز 10 درصد کالاهای صادراتی استان مربوط به فلزات نیمه‌خام است، قابل‌تامل است.

اما کدام کالاها باارزش‌ترین صادرات را داشته‌اند و کدام ارزان‌ترین. داده‌ها نشان می‌دهد در میان کالاهای صادراتی  زعفران با ارزش هر کیلو حدوداً 1100 دلار و پرندگان زینتی با ارزش حدود 500 دلار برای هر کیلو به ترتیب ارزشمندترین کالاهای صادراتی استان در 8 ماه امسال بوده‌اند.

 

صادرات قلوه‌سنگ هر تن 200 هزار تومان

اما آن چه قابل‌تامل و توجه است، این که در میان کالاهای صادراتی استان، صادرات قلوه‌سنگ به چشم می‌خورد. داده‌ها نشان می‌دهد در 8 ماه امسال یک محموله 25 تنی قلوه‌سنگ از استان به مقصد ترکمنستان صادر شده است که با ارزش هر تن کمتر از 5 دلار یا 200 هزار تومان، کم‌ارزش‌ترین کالای صادرات استان در این مدت بوده است که این سؤال را در ذهن به وجود می‌آورد که صادرات یک محصول آن هم خام به ارزش هر تن 200 هزار تومان برای چه کسی سودآور است؟  البته گچ، نمک و خاک رس هم از دیگر کالاهای صادراتی استان است که کمترین ارزش دلاری را در میان کالاهای صادراتی داشته‌اند.

در مقابل کالاهای وارداتی استان نسبت به سال گذشته بسیار ارزشمندتر شده‌اند که دلیل اصلی آن را می‌توان در واردات طلا در 8 ماه نخست امسال جست وجو کرد در حالی که سال گذشته سیاست دولت مبنی بر واردات طلا نبوده است. به همین دلیل در تحلیل ارزش کالاهای وارداتی طلا با ارزش هر کیلو حدوداً 70 هزار دلار و بعدازآن پردازشگرهای الکترونیکی و قطعات الکترونیکی باارزش‌ترین کالاهای وارداتی استان در 8 ماه نخست امسال بوده‌اند و کم‌ارزش‌ترین کالاهای وارداتی استان مبل‌های فلزی، سنگ‌های چینی و کاغذهای بازیافتی بوده‌اند.

در پایان باید اذعان کرد به‌رغم این که طی دو سال گذشته متأثر از ارزش دلار رشد صادراتی را شاهد بودیم و سیاست‌های ارزی تا حدی مشوق واردات بوده تا صادرات، اما این که همچنان بخش عمده از محموله‌های صادراتی استان را مواد معدنی خام مانند سیمان، گچ و فلزات در برمی‌گیرد، قابل‌تامل است به طوری که حتی قلوه‌سنگ هم صادر کرده‌ایم.