گشت و گذار «تریبونمحله» بههمراه شهردار منطقه8، برای شنیدن و انعکاس دغدغههای اهالی و کسبه «جنت»
تعداد بازدید : 86
غبارمشکلات بر محله تاریخی
گزارش: خدیجه علینیا | عکس: میثـم دهقانی | جنت، یکی از محلههای کهن و تاریخی شهر مشهد است که بیشتر بهواسطه بازار بزرگ پوشاکاش، شناخته میشود. این محله که در منطقه 8 واقـع شده، نزدیکی باغ ملی قرار گرفته و از شمال به خیابان شهیدمدرس، از جنوب به خیابان رازی، از شرق به خیابان امام خمینی(ره) و از غرب به خیابان دانشگاه محـدود میشود. سرای بهشت، خانه سلماسی، خانه شالچی و خانه ساختیانچی از جمله اماکن تاریخی این محله است. در نگاه اول جنت، بیشتر به گذرگاه موتورسیکلتها شبیه است تا محـل گذر پیادهروی و خرید مردم اما کمکم، سر و صدای شاگردان کمسن و سال مغازهها که جلوی در ایستادهاند و داد میزنند: «از پوشاک داخل فروشگاه دیدن کنید» و جنب و جوش عابران جلبتوجه میکنــد. گذر و بازارجنت، در قدیم بخشی از محلهای بزرگ بوده اما هم اکنون بیشتر خانههای مسکونی این منطقه، به مراکز تجاری تبدیل شدهاند، اگرچه در کوچههای عمود بر گذر، هنوز و همچنان خانهها مسکونی است و اهالی زندگی میکنند. از آن جا که محله جنت، در مجاورت چندین هتل قرارگرفته، زائران زیادی هم برای خرید سوغاتی به این محله میآیند و دقیقا بهواسطه همین پویایی و جاری بودن زندگی، این محله لوکیشن فیلم برداری بخش زیادی از فیلم «هر شب تنهایی» با بازی حامدبهداد و لیلاحاتمی بوده است. همه این جزییات، از جنت، یک محله پراهمیت میسازد که مقصد چهل و چهارمین «تریبون محله» خراسانرضوی به همراه شهردار منطقه8 مشهد، «علی شیرازی» است. بهواسطه اعلام قبلی، نمایندگان این محله، ابتدای خیابان جنت منتظر تیم تریبونمحله و شهردار منطقه بودند و به محض دیدار، شروع به بیان درددلها و دغدغههایشان کردند که در ادامه باهم میخوانیـم.
جـنـــــــــت
اولین و تنها پیادهراه مشهد
«جنت» تنها پیادهراه مشهد است که در دل یک بافت تاریخی شکل گرفته. پیادهراهها یکی از جلوههای سرزندگی و حیات شهری هستند. تا قبل از انقلاب صنعتی، انسان، محور شهرسازی محسوب میشد اما بعد از این، کمکم وسایل حمل و نقل جایگزین انسان و فضاهای شهری براساس نیازهای سواره طراحی شد. بنابراین نیازهای انسان نادیده گرفته شدند و حیات شهری که منوط به تعاملات اجتماعی بود، به تدریج رو به خاموشی گذاشت. در دهههای اخیر اما با توجه به این که پیادهراهها میتوانند وسیلهای برای ایجاد پویایی و نماد جریان زندگی در کلانشهرها باشند،کارشناسان و طراحان شهرهای بزرگ، به طراحی پیادهراههای متعدد و متنوع روی آوردنــد. فراهم کردن بستری برای پیادهروی در فضایی امن و هوایی پاک بهواسطه ممنوعیت عبور و مرور خودروها، رونــق بخشی به مشاغل موجود در منطقه، حمایت از کسبوکارهای خیابانی مثل کافهپیادهروها و در نهایت، معاشرت شهروندان با هم، از مهمترین اهداف ایجاد یک پیادهراه است.
مهمترین اماکن تاریخی محله جنت را بیشتر بشناسیم
خانه ساختیانچــی
«خانه ساختیانچی» در شمار خانههای اعیانی اواخر دوره قاجار و پهلوی اول است. این خانه با 1066 مترمربع وسعت و 65/11متر ارتفاع، در دو طبقه همکف و اول ساخته شده و از خصوصیات بارز معماریاش، تقارن نمای خانه در اضلاع شمالی و جنوبی و فضاهایی شامل تعدادی اتاق، میانخانه، فضای نشیمن، مهمانخانه، دو حیاط، آب انبار کوچک و آب نماست. خانه ساختیانچی با شماره 31644 در 15 دی سال 95 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سرای بهشت
مکانی که امروزه فرهنگسرای بهشت نامیده میشود، خانهای تاریخی به اسم «سرای بهشت» است که قدمت آن به سال 1300 شمسی و دوره پهلوی اول برمیگردد. این مکان که ابتدا به یک دبیرستان تغییر کاربری داد و بعدها به تملک بنیاد مستضعفان و جانبازان درآمد، از سال 1380 بهعنوان یک فرهنگسرا با هدف هویتزایی و معرفی اماکن تاریخی و مفاخر مشهد در قالبهای مختلف بهکار گرفته شده است.
خانه سلماسی
این خانه که قدمتش به دوره پهلوی اول میرسد، تا هفت هشت سال قبل جنب سرای بهشت واقع بود. منتها در حالی که از سال 84 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بود، اوایل دهه 90 بهواسطه تعارض با طرحهای شهرداریِ وقت مشهد، از فهرست خارج وتخریب شد.
نمایان شدن بخشهای پنهان یک خانه تاریخی و ناتمامماندن پروژه فرهنگی
بیش از یکسال است که ساختمان تاریخی سرای بهشت، توسط شهرداری منطقه، دستخوش ساخت و سازهایی جهت بهینه کردن فضا شده اما این ایده و طرح، هنوز به نتیجه نرسیده است. کسبه و ساکنان گلایه میکنند: «مدتهاست پروژه عمرانی فرهنگسرای بهشت به حال خود رها شده. محوطه ورودی سرای بهشت از سمت جنت را به منظور به سازی و جذب گردشگر تخریب کردند، اما از تکمیل آن خبری نیست. روزی نیست که خاک و گرد و غبار این پروژه نیمهتمام به حلق مردم نرود و وقت بارندگی، جوی گل و لای راه نیفتــد. شاید باورتان نشود اما این خرابه، تبدیل به جای خواب معتادان و کارتنخوابها شده و چندشب پیش، سه معتاد را از گودالهای محوطه بیرون کشیدیم. این پروژه، کی قرار است به سر و سامان برسد؟»
رضا نوریانی» رئیس اداره هماهنگی و پیگیریهای معاونت فرهنگیاجتماعی شهرداری مشهد، در پاسخ به این گلایهها توضیح میدهد: «سرای بهشت از جمله بناهای ارزشمند تاریخی و از میراث فرهنگی شهر مشهد است که بهواسطه اهمیت و ظرفیتش، مورد توجه شهرداری قرار گرفت. از این رو سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری، مرمت و به سازی بنا و محوطه را در دستورکار خود قرار داد تا بستری مناسب برای تعاملات اجتماعی و برگزاری رویدادهای شهری و بهرهوری فرهنگی زائران و شهروندان فراهم آورد. منتها با نمایان شدن بخشهای تاریخی مدفون در محوطه، از قبیل آب انبار و اتاقهای ضلع غربی و مسیرهای انتقال آب قنات به خانههای محله در حین ساخت و ساز، به دلیل حساسیتهای موضوع، عملیات اجرایی روند کندتری به خود گرفت تا با محول کردن ادامه کار به مشاوران و پیمانکاران ذی صلاح و کارشناس در امور مربوط به میراث فرهنگی، مرمت و نوسازی مجموعه به بهترین نحو انجام شود. هماکنون، امور مربوط به شناسایی پیمانکار و تشریفات اداری واگذاری پروژه صورت گرفته و انجام عملیات تا پایان امسال به اتمام خواهد رسید و اهالی و کسبه میتوانند نفس راحتی بکشند.»
نصب سردر ورودی بازارجنت، تا بهار99
یکی از کسبه که 22 سال است در این خیابان به کاسبی مشغول است، گلایه میکند: «سالهاست ما بازاریان، برای رونقبخشی به حال و هوای بازار و هویتسازی و جذب مشتری و زائر و گردشگر، پیگیر نصب یک سردرِ مناسب، سازگار با بافت و هویت تاریخی منطقه، در ابتدای بازار جنت هستیم. تابستان امسال هم یک طرح به شهرداری پیشنهاد شد اما تا امروز که یک ماه از فصل زمستان گذشته، خبری نیست. چرا مسئله نصب سردر بازارجنت که موضوع پیچیدهای هم نیست، همچنان بلاتکلیف مانده، کی قرار است در این باره قدمی برداشته شود؟»
«علی شیرازی» شهردار منطقه ۸ پاسخ میدهد: «بازار جنت، قلب تپنده منطقه جنت است و عملکرد و همراهی ما با بازاریان تا امروز برای برگزاری رویدادهای متنوع و حمایت از طرحهای مختلف، گواه درک اهمیت جایگاه این بازار و توجه به دغدغههای بازاریان است. منتها، نصب سردر نباید شتابزده و عجولانه پیش برود. جنت، 600سال قدمت دارد و اجرای هر ایده و طرحی در این محله، نیازمند تامل و طمانینه است. طرحی که از سوی بازاریان پیشنهاد شد، بسیار ساده و ابتدایی بود و موردتایید قرار نگرفت اما این مژده را میدهم که یک طرحِ جذاب و چشمنواز شامل دو دروازه آجری و یک حوض ماهی، از بین سازههای استقبال از بهار99 که از سوی خانه هنرمندان مشهد پیشنهاد شده، پسندیده و تایید شده و بهامیدخدا بهار99، ابتدای ورودی بازار نصب میشود تا بازارجنت، بیش از پیش، جذاب و پررفت و آمد شود.»
کمبود جای پارک، بهرغم وجود 3پارکینگ عمومی در منطقه
«محمودی» یکی از ساکنان و کسبه خیابان جنت، با تریبونمحله و شهردارمنطقه8 درددل میکند و میگوید: «این محله با مشکل جدی کمبود پارکینگ مواجه است. شهروندان و زائرانی که قصد گشت و گذار در بازار را دارند، فضای خالی و امن و مناسب برای پارک خودرویشان پیدا نمیکنند و مجبورند از خیابانهای فرعی برای پارک استفاده کنند. هرچند این منطقه از سه پارکینگ عمومی بهرهمند است اما به دلیل تردد بسیارزیاد در این نقطه، از ساعت 10صبح، ظرفیت پارکینگها تکمیل است. واقعا تکلیف کسبه و مشتریان با نداشتن جای پارک و تکلیف اهالی با راهبندان کوچه و خیابانها چیست؟»
«علی شیرازی» شهردار منطقه 8 با طمانینه، این گلایه را که گلایه پرتکرار اهالی است، میشنود و در پاسخ، توضیح میدهد: «جنت از معدود بازارهای شهر است که مجهز به پارکینگ طبقاتی است. طبق نقشه ظرفیت جانمایی شهر، پارکینگهای عمومی باید عادلانه در شهر توزیع شود و براساس استانداردها، این محدوده بهاندازه کافی پارکینگ دارد.» در ادامه، شهردارمنطقه پیشنهاد میدهد همهباهم برای بررسی شرایط، به یکی از پارکینگها، (پارکینگ عمومی جنت) سربزنیم. ساعت 11 صبح است و متصدی پارکینگ، در پاسخ به سوال شهردار درباره ظرفیت فعلی، میگوید: «الان 25 ظرفیت خالی داریم. ساعت پیک کاری، 10 تا 12 است و معمولا بعدازظهرها پارکینگ خالی است.» شهردار ادامه میدهد: «ولی اهالی محله مدعیاند از ساعت 10 صبح تا آخرشب، ظرفیت تکمیل است. این درست است؟» متصدی توضیح میدهد: «در ساعات پیک، بهواسطه کار دادگاه و ادارات این حوالی، معمولا ظرفیت پر است اما در بقیه ساعتهای روز، پارکینگ خلوت است.» با این توضیحات، شهردار اضافه میکند: «سه پارکینگ در این منطقه واقع شده که در مجموع بیش از چهار هزار جای پارک خودرو دارد و با این حساب، احداث پارکینگ جدید در این محله، توجیه اقتصادی ندارد و مهم است اهالی و کسبه، خودشان این ظرفیت را مدیریت کنند.»
23سال از آخرین به سازیِ پیادهروهای محله میگذرد...
«مولوی» یکی دیگر از ساکنان جنت به تریبونمحله میگوید: «یکی از مهمترین خواستههای ما برای محلهمان، به سازی پیادهروهای محله است که از 23 سال پیش تاکنون، خراب و پرچالهچوله است و تغییر و بازسازی نداشته. آخرین باری که پیادهروهای مسیــر بازارجنت، بازبینی و بازسازی شد، سال 75 بود و تا امروز بارهــا برای این موضوع به شهرداری منطقه درخواست دادهایــم.» «شاد» یکی دیگر از اهالی، ادامه میدهد: «خواسته دیگرمان از شهرداری این است که برای جلوگیری از حوادث احتمالی در زمان برف و بارندگی، برای جوی آب وسط بازار جنت، درپوش بگذارند. به دلیل لغزندگی سطح جوی و باز بودن روی آن، بارها شاهد زمین خوردن کودکان و سالمندان و شکستن دست و پایشان، در زمان بارندگی در این خیابان بوده ایم.»
«علی شیرازی» شهردار منطقه8 پاسخ میدهد: «طبق اولویت بندیهای شهرداری منطقه، ابتدا پیاده روسازی خیابان امام رضا(ع) را به پایان رساندیم، سپس به بازسازی و به سازی پیاده روهای کوهسنگی پرداختیم، الان نوبت پیادهروهای خیابان و بازارچه سراب است و در مرحله بعد، پیادهروهای جنت. من باید به خیابانهای حوزه کارم، بهشکل عادلانه یک دور خدمات ارائه کنم. 70 سال است به بازارچه سراب و 120 سال است به بازار سرشور، خدمات شهری خاصی ارائه نشده و نوبتی هم که باشد، نوبت آنهاست. نمیگویم پیادهروسازی در منطقه جنت انجام نمیشود اما طبق نوبت بندی انجام خواهد شد. درخصوص قراردادن درپوش روی جوی آبِ بازار هم باید بگویم، متاسفانه در هرجایی از شهر که در موقعیتهای مشابه، از دریچهها و سطوح فلزی استفاده کردیم، روز بعد به سرقت رفته است و به این نتیجه رسیدیم نصب دریچه و سطوح روی جویها، هزینه اضافی و بی تاثیر است. باید شرایط جوی بررسی و برای جلوگیری از حوادث، فکر اساسیِ دیگری شود.»
قرار امروز تریبونمحــله،12دیماه، «محله عبدالمطلب»
امروز 12دیماه، تریبون محلهایها مهمان مردم محله عبدالمطلب، واقع در منطقه 2 شهرداری مشهد هستند. اهالی محترم این محله میتوانند ساعت 12، ابتدای خیابان عبدالمطلب 1 منتظرمان باشند تا به همراه «احسان قیطاقی» معاون فنی و اجرایی شهرداری منطقه2مشهد، مشکلات و کمبودهای محله شان را بشنویم و انعکاس دهیم.