تاکنون به مشکلات متنوعی از جمله ساعت پروازها، خرید و فروش بیضابطه بلیت ها و مشکلات باند فرودگاه بین المللی هاشمی نژاد مشهد پرداخته ایم. اما این بار به موضوع جدیدی برخوردیم که کمی متفاوت تر از گذشته است. یکی از شهروندان درخصوص تغییر پرواز هواپیمایی گلایه ای را مطرح کرده است و در این باره می گوید:
«این دومین بار است که برایم اتفاق میافتد، بلیت پروازی را خریداری می کنم و با پرواز دیگری روبه رو میشوم. مثلا برای مقصد تهران، بلیت هواپیمای ایرباس زاگرس را خریداری کردم، اما موقع سوار شدن دیدم هواپیما «بوئینگ ام دی» است. یک بار هم از تهران به مشهد میآمدم، بلیت پرواز بیزینس هواپیمای ایرباس از شرکت ایران ایرتور را گرفتم اما کارت پروازی که برایم صادر شد کارت هایی بود که مهر شرکت ایرتور روی آن درج شده بود، اتوبوس و پله های پرواز متعلق به هما بود و هواپیمایی که سوار شدم، پرواز ماهان بود. این چه هرج و مرج و شلوغ بازاری است که در شرکتهای هواپیمایی وجود دارد. »
برای بررسی پیام این شهروند پس از پرس وجو نمونههای مشابه دیگری نیز به دستمان رسید که نشان دهنده نوعی تغییر در شرایط قرارداد در فروش بلیت هواپیماها در مسیرهای مختلف منتهی به شهر مشهد بود که در بیشتر موارد شهروندان از این تغییر اطلاعی ندارند.در این زمینه سراغ آژانسهای هواپیمایی سطح شهر رفتیم و در قالب مسافر صحت ماجرا را جویا شدیم.
بازدید میدانی
ابتدا به عنوان مسافر به دنبال پرواز بیزینس کلاس شرکت هواپیمایی ایران ایرتور رفتیم که پاسخ چهار آژانس مسافرتی و جهانگردی که از پرفروشترین آژانسهای مشهد هستند این گونه بود: شرکت هواپیمایی ایران ایرتور به هیچ عنوان هواپیمایی با قابلیت کلاس بیزینس ندارد و این کلاس فقط مربوط به چند شرکت خاص است که بیشتر آن ها در هواپیماهای ایرباس خود این کلاس پروازی را ارائه میدهند. پس از آن چندین بار از کارشناسان فروش پرواز آژانسها خواستیم در تمامی مسیرها به ویژه مشهد تهران و بالعکس این مورد را کنترل کنند که آیا پروازی با مشخصات مد نظر وجود دارد که این مورد نیز رد شد . برای بررسی بیشتر در چند سامانه فروش آنلاین بلیت هواپیما در جست وجوی پرواز بیزینس ایران ایرتور بودیم که در یکی از این سایتهای معتبر این پرواز را به صورت چارتری برای ساعت 14 مسیر مشهد به تهران یافتیم و همان را خریداری کردیم. روز پرواز دقیقا با مواردی که در پیام شهروند مطرح شده بود مواجه شدیم و دیدیم که روی کارتهای پرواز ایران ایر، با اتوبوس ها و پلههای این شرکت، قرار است سوار هواپیمای ماهان شویم. البته مهر شرکت ایران ایرتور روی کارت پرواز درج شده و ماموران کنترل نیز از این شرکت هواپیمایی بودند.
قوانین مرتبط با تغییر پرواز
برای بررسی چرایی این مورد در قوانین شرکت های هواپیمایی جست و جویی کردیم که به این موارد دست یافتیم: «نوع هواپیما بر اساس اعلام ایرلاینها در بلیت مشخص میشود. مسئولیت هر نوع تغییر و مغایرت در نوع هواپیما بر عهده شرکت هواپیمایی برگزار کننده پرواز است. ارائه بلیت مشابه (از لحاظ مسیر و کلاس پروازی) در اولین فرصت زمانی انجام میگیرد؛ همچنین در صورت انتقال مسافر توسط دیگر خطوط هوایی این کار بدون پرداخت هزینه یا مابهالتفاوت توسط مسافر یا خسارت از سوی شرکتهای هواپیمایی انجام خواهد پذیرفت.»
با توجه به قوانین موجود، ابطال و جایگزینی پرواز از چند حالت خارج نیست: حالت اول وقتی هواپیما به دلیل نقص فنی یا دیر رسیدن به مبدأ یا هر موردی از این قبیل اجازه یا امکان پرواز در زمان مقرر را ندارد.
حالت بعدی در شرایطی است که پرواز به حدنصاب لازم نرسیده و با هماهنگی مسافران و شرکتهای هواپیمایی، مسافران با شرایط و رعایت کلاسهای پروازی با هواپیمای مشابه انتقال داده میشوند که این کار نیز موردی مرسوم در کشورمان بوده و اتفاق میافتد.
اما نکته مهم این است که آیا شرکتی که در سیستمهای فروش بلیت هیچ گونه اطلاعاتی مبنی بر مالکیت هواپیمایی خاص ندارد و اطلاعات کارشناسان جهانگردی و مسافرتی نیز این مورد را تایید میکنند، اجازه فروش بلیتی را که از قبل قرار است تغییر کند و به هیچ وجه به ابطال پرواز، تاخیر یا نقص فنی هواپیما مربوط نمیشود دارد یا خیر؟
جلوگیری از سرگردانی مسافران
برای اطمینان از موارد اشاره شده با شرکت فرودگاههای استان تماس گرفتیم و خواستیم با واحد بازرسی و شکایات این شرکت صحبت کنیم که اعلام شد، اینکار باید به صورت حضوری و با تکمیل فرم مخصوصی صورت بگیرد و واحدی برای رسیدگی تلفنی وجود ندارد. به این ترتیب سراغ حسن جعفری ،مدیر روابط عمومی این شرکت رفتیم که وی نیز در این باره می گوید: موارد فوق به شرکت فرودگاهها مربوط نیست و پاسخ شکایات باید از طریق ایرلاینها، که زیر نظر شرکت هواپیمایی کشوری هستند، پیگیری شود.
حسین ترابیان، مدیرکل شرکت هواپیمایی ایران ایرتور در خراسان رضوی درباره گلایه شهروندان از تغییر پروازها، گفت: همکاری بین شرکتهای هواپیمایی در کشور بر طبق قراردادهای مشخصی صورت گرفته و اینکار به دلیل جلوگیری از اتلاف وقت مردم و ارتقای کیفیت خدمات انجام میشود و تمامی تعهدات از جمله بیمه مسافران و امنیت آنان به طور کامل در تعهد شرکت فروشنده بلیت است.
وی در خصوص پروازهای بیزینس با هواپیمای ایرباس نیز می گوید: هواپیمایی ایران ایرتور چند فروند هواپیمای ایرباس با کلاس پروازی بیزینس دارد و این که گفته شده ایران ایرتور این هواپیما را نداشته اساسا اشتباه بوده و این هواپیماها هماکنون در حال حمل و نقل مسافران هستند. فروش بلیت دیگر شرکتها نیز به هیچ وجه در حوزه اختیار ما نبوده و نیازی به این کار هم نداریم و فقط در مواقعی که قرار است پرواز با تاخیر انجام شود، این کار برای جلوگیری از سرگردانی مسافران صورت می گیرد.
خلاف قانون
بر اساس همین گفته با واحد رسیدگی به شکایات سازمان هواپیمایی کشوری تماس گرفتیم و "سوری"، کارشناس این واحد با ارائه توضیحاتی در این خصوص گفت: همه موارد گفته شده قابلیت پیگیری از این سازمان را دارد اما باید شرایط هرکدام به صورت جداگانه بررسی و پس از آن پاسخ داده شود.اما نکته قابل توجه این است که، با توجه به شرایط و محدودیتهای صنعت هوانوردی کشور اولویت با انتقال مسافران و جلوگیری از سرگردانی و رسیدن مسافر به مقصد مد نظر است و این که در زمان مشخص شده مسافر به مقصد خود برسد. حال این که شاید نیاز به این باشد پروازی با کلاس یا کیفیت پایین تری انجام شود، اما اگر این کار به صورت رویه ای مشخص و روتین انجام شده و در یک شرکت هواپیمایی به فرایندی معمول و عادی تبدیل شده است و آن شرکت برای فروش پرواز هواپیمایی که اصلا وجود ندارد، اقدام کند، کاملا خلاف قانون است و در صورت ارسال مدارک به این سازمان پیگیری های لازم صورت می گیرد و پاسخ آن کتبی داده خواهد شد.