بیست و ششمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران از امروز پنج شنبه 24 آبان آغاز و تا چهارشنبه 30 آذرادامه خواهد داشت؛ در این زمینه برنامه‌هایی در سراسر کشور برگزار خواهد شد. یکی از برنامه های مهم همه ساله مسئولان ارائه آمار های متفاوت درخصوص سرانه مطالعه مردم است. این که مردم چند ساعت در روز مطالعه می‌کنند؟ چند ساعت در هفته مطالعه می‌کنند؟ اوضاع مطالعه در ایران نسبت به دیگر کشورها در چه شرایطی قرار دارد؟ فرهنگ کتاب‌ و کتاب خوانی تا چه حد در میان خانواده‌های ایران جای دارد؟

اعداد و ارقام گوناگونی از سوی مسئولان مختلف به عنوان سرانه مطالعه در ایران اعلام می‌شود. آمار متناقضی که قابلیت مقایسه با یکدیگر را ندارند و این ماجراهای تفاوت‌های آماری سرانه مطالعه‌ در ایران و اختلاف‌نظرها تمامی ندارد و دیگر بوی کهنگی به خود گرفته است.

در سال 87 علی اکبر اشعری رئیس کتابخانه ملی ایران، سرانه مطالعه برای هر نفر را دو دقیقه در شبانه‌روز اعلام کرد که با افزودن کتاب‌های درسی برای برخی از افراد در شبانه‌روز به حدود شش دقیقه می‌رسد، اما همان زمان محمد سالاری مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و مطالعات فرهنگی و کتاب خوانی گفته بود آمار قدیمی دو دقیقه در روز که همه جا گفته می‌شود و به آن استناد می‌کنند، سیاه‌نمایی است و آمار واقعی 120 دقیقه است!

سال 81 هم مرکز پژوهش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 28 استان را بررسی و اعلام کردند سرانه مطالعه ایرانی‌ها هفت دقیقه در روز است. در بین این همه آمارهای ضد و نقیض، سازمان ملی جوانان هم آمار جداگانه‌ای منتشر کرد. اسحاقی معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان اعلام کرد: 76 درصد از جوانان، روزانه کمتر از 30 دقیقه مطالعه می‌کنند. سازمان برای به دست آوردن این آمار، یک پژوهش بین 120 نفر اهل قلم انجام داده است. کارشناسان سازمان، می‌گویند: 46 درصد از جوانان هر روز بین 4 تا 30 دقیقه مطالعه می‌کنند، 30 درصد آن ها کمتر از چهار دقیقه در روز مطالعه می‌کنند، 13 درصد تا یک ساعت مطالعه می‌کنند، هفت درصد یک تا دو ساعت و فقط چهار درصد باقی مانده هستند که بیشتر از دو ساعت در روز کتاب می‌خوانند.

در این ترافیک آمار متناقض صرف نظر از درست یا غلط آمار ارائه شده یک سوال مطرح است و آن این که مسئولان ما چقدر مطالعه می کنند؟ اصلا مطالعه و کتاب خوانی چه جایی در برنامه های روزانه مسئولان مادارد؟ دست اندرکاران فرهنگی و امر کتاب خوانی خود چقدر اهل مطالعه هستند؟ شکی نیست بخش عمده ای از جامعه آماری ارائه شده مسئولان و خانواده های آن ها هستند.آیا اهتمام به مقوله کتاب و کتاب خوانی در مسئولان و خانواده های آنان هست؟ از رئیس جمهور محبوب گرفته تا مسئولان شهرستانی چقدر اهتمام به مطالعه دارند؟ برای مردم جالب است بدانند مسئولان شان چقدر پیگیر مطالعه و کتاب خوانی هستند و از آن مهم تر خانواده های شان چقدر با کتاب مانوسند؟ یقینا در اهتمام مردم به مطالعه، این مسئله نقش اساسی دارد.

مسئولان و کارگزاران باید بدانند، مردم در همه امور به آنان نیم نگاهی دارند و سبک و روش آنان تاثیر فراوانی در سیره و سبک مردم دارد. همان طور که مقام معظم رهبری به مسئولان توصیه کردند:

شما اگر اهل مطالعه نباشید،بهتر است مسئولیت هم نداشته باشید، زیرا باز بی مطالعه می مانید. اما اگر انسان اهل مطالعه و کار علمی باشد،می تواند مسئولیت هم قبول کند. آن زمان که رئیس جمهور بودم،یک ماه و نیم، دوبار نوبت من بودکه به نماز جمعه بروم. من برای هر نمازجمعه،گاهی پنج ساعت مطالعه می کردم...باید برای مطالعه زمان گذاشت.

بهتر است مسئولان برای مطالعه وقتی بگذارند تا هم الگویی برای مردم در کتاب خوانی باشند و هم حرف های شان بر مردم اثر کند.

به هر حال توسعه فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی، یک عزم همگانی را می‌طلبد ولی سهم مسئولان و دست اندرکاران نیز بسیار مهم است. در سال‌های اخیر، اگرچه مسئولان امر صرفا با ارائه آمار از وضعیت مطالعه ایرانیان به راحتی از کنار این مسئله عبور کردند اما امسال جا دارد همه مسئولان و کار گزاران نظام به مردم بگویند کتاب و مطالعه در بین ایشان و خانواده محترم شان چه جایگاهی دارد و چه مقدار در روز مطالعه می کنند همان طور که خیلی شفاف مقام معظم رهبری به مردم گفتند:

در منزل خود من، همه افراد، بدون استثنا، هر شب در حال مطالعه خواب شان می برد. خود من هم همین طورم. نه این که وسط مطالعه خوابم ببرد. مطالعه می کنم، تا خوابم می آید، کتاب را می گذارم و می خوابم. همه افراد خانه ما، وقتی می خواهند بخوابند حتما یک کتاب کنار دست شان است. من فکر می کنم که همه خانواده های ایرانی باید این گونه باشند. توقع من، این است. باید پدرها و مادرها، بچه ها را از اول با کتاب، محشور و مانوس کنند. حتی بچه های کوچک باید با کتاب انس پیدا کنند. 

(مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب- ۲۶/۲/۱۳۷۴)

بی صبرانه منتظریم تا در هفته کتاب امسال مسئولان محترم پاسخ این سوالات را به مردم بدهند. رسانه ها می توانند با چالش #آخرین-کتابی-که-خواندید و #آیا_کتاب-می خوانید پاسخ این سوالات را در معرض افکار عمومی قرار دهند. امید آن که رئیس جمهور محترم پیشگام پاسخ به این سوالات باشد.

 کوچه باغی در روستای دهبار

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-عشق دیگه قصه شده !...

 این روزا مگه کسی عاشق می شه ؟

- ولی من تو همین روزا عاشقت شدم !

 

فیلم «خفه‌گی»- کارگردان: فریدون جیرانی

 

ولی فایده اش چیست که انسان هی از خودش بپرسد که اگر فلان لحظه یا بهمان لحظه جور دیگری برگزار شده بود، کار به کجا می کشید؟

باید برای خودت خوش باشی. بهترین قسمت روز شب است. تو کار روزت را انجام داده ای. حالا پاهات را بگذار بالا و خوش باش. من این جوری می بینم. از هرکس می خواهی بپرس. بهترین قسمت روز شب است...!

بازمانده روز – نویسنده: کازوئو ایشی گورو 

مترجم: نجف دریابندری

 

یک عکس تاریخی

 از حرم امام رضا(ع)

 

44سال پیش در چنین روزی، روزنامه «خراسان» نوشت:

خانم خیاطی، مطابق معمول هر روز، ساعت 9 صبح وارد خیاط خانه شد و برای آغاز به کار به سراغ کمد پارچه‌های برش خورده‌اش رفت و در حالی که زیر لب دعا می‌خواند، برای برداشتن پارچه‌ای دستش را به داخل کمد برد و همان دم ناگهان لرزشی را روی پشت دستش احساس کرد و چند لحظه مثل آن که دستش را برق گرفته باشد بی حرکت ماند و ناگهان از جا جست و در حالی که فریاد می زد: «جن...جن...» از خیاط خانه بیرون دوید.

داد و فریاد زن خیاط توجه تعدادی از عابران را به خود جلب کرد و آن‌ها قضیه را از وی جویا شدند. خانم خیاط بریده بریده برایشان شرح داد که هنگامی که دستش را توی کمد کرده به جای پارچه ها، چیزی سیاه و گرم به دستش خورده، آن هم در حالی که اطمینان دارد توی مغازه کسی غیر او نبوده است. گفتار زن باعث وحشت عده‌ای و نیز جلب توجه عده‌ای دیگر شد، هر کس حرفی می زد و تعبیر و تفسیر خاص خودش را داشت.

بالاخره دو، سه نفر که قویدل بودند وارد مغازه شدند و در کمد را گشودند و چند دقیقه بعد کسانی که با هیجان منتظر نتیجه ماجرا بودند، در دست آن ها چند بچه گربه سیاه رنگ مشاهده کردند و معلوم شد شبانه گربه حامله ای از سوراخ بخاری وارد مغازه شده و کمد لباس های برش خورده را که جای نرم و شاید گرمی بوده، برای وضع حمل انتخاب کرده و همان جا بچه هایش را به دنیا آورده است. صبح هنگامی که خانم خیاط بی اطلاع از همه جا دستش را در غیاب مادر بچه ها توی کمد کرده، وجود این توله گربه ها باعث ترس و وحشت او و در نتیجه بروز این کمدی شده است.

 

خدایا!

 تو ضعیفان را پناهی ، قاصدان را بر سر راهی و وجدان را گواهی ، چه باشد که افزایی و نکاهی.

 روضه روح من رضای تو باد / قبله گاهم در سرای تو باد

سرمه دیده جهان  بینم / تا بود گرد خاک پای تو باد

گر همه رای تو فنای من است  / کار من بر مراد رای تو  باد

شد دلم ذره وار در هوست/ دلم این ذره در هوای تو باد

 

هرگاه کسی مستحق دوستی خداوند و خوشبختی باشد، مرگ در برابر چشمان او می‏ آید و آرزو پشت سرش می ‏رود و هرگاه مستحق دوستی شیطان و بدبختی باشد، آرزو پیش چشم او ، و مرگ پشت سرش قرار می ‏گیرد.

 کافی(ط-الاسلامیه) ج 3، ص 258، ح 27

 

ملیحه رفیع طلب 

«وقف» در زمره آن سنت‌های شایسته‌ای می‌گنجد که میراث نیک‌اندیشی مردم را در تاریخ ماندگار می کند. همچنین از آن به عنوان اهرم مؤثر اعتقادی و فرهنگی برای جبران نارسایی‌ها و نیازمندی‌های جامعه در ابعاد مختلف یاد می‌شود.

اما شکل و شمایل وقف یا نیت واقف هرچه که باشد، اگر غایتش تعالی جامعه و گره‌گشایی از مشکلات مردم است؛ حتما اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد.

از این میان، وقف هایی هم هستند که حالا گره از زندگی کسی می گشایند یا لذت خواندن و نوشتن را به کسانی می بخشند که تنها عکس های روزنامه ها را می بینند و کتاب ها را با حسرت ورق می زنند.

نیت های پاکی که این بار وارد عرصه علم و دانش و فناوری شده اند تا بتوانند با کمک به دانش آموزان بی بضاعت یا دانشجوی بدون پشتوانه مالی از هدر رفتن استعدادهای ناب این سرزمین جلوگیری کنند یا بستری را برای توسعه علمی – پژوهشی کشورمان فراهم کنند.

به بهانه دهه وقف، این بار سراغ واقفانی رفتیم که توسعه «علم و فناوری» نیتشان بوده و ابزار وقف را برای تحقق آن به خدمت گرفته اند:

طراحی اولین استارت آپ وقفی کشور

ابوذر اثنی عشری 37 سال دارد و به صورت تخصصی در حوزه وقف در فضای مجازی و در عرصه های فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت می کند.

او درباره  اقداماتی که تا به امروز انجام داده و آن‌هایی که در دست انجام دارد، می گوید:  با توجه به نیازی که در حوزه علم و فناوری برای ارتقا و حمایت وجود دارد و نظر به تاکیدات موکد رهبر معظم انقلاب در این باره، به همراه چند نفر از فعالان فضای مجازی تصمیم گرفتیم تا اولین استارت آپ وقفی کشور را راه اندازی کنیم، البته این موضوع به حدود هفت ماه پیش مربوط می شود و قبل از آن نیز مقدماتی را برای تحقق این مهم صورت دادیم.

وی درباره جزئیات اولین استارت آپ  وقفی کشور چنین می گوید: در بحث وقف از چند ماه پیش با جمعی از نخبگان کشوری هم از حوزه و هم دانشگاه تعاملاتی داشتیم و تصمیم گرفتیم تا با محوریت حوزه اشتغال و کار، اولین استارت آپ وقفی علم و فناوری را راه اندازی کنیم. به استناد آن نیت، 25 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های تربیت مدرس و صنعتی شریف تهران و همچنین دانشگاه فردوسی مشهد و عده ای از فعالان حوزه آی تی و شماری از حوزویون در این گروه و هسته اولیه حضور دارند.

اثنی عشری می گوید:  در واقع در چارچوب این برنامه می کوشیم تا حمایت های لازم را برای طرح های علمی، فناورانه و دانش بنیان جلب کنیم و علاوه بر آن یک نرم افزار اندرویدی را در دست طراحی داریم که محوریت آن کمک به حرفه‌یابی است. نرم افزار مذکور کمک می کند تا اگر کسی به دنبال اشتغال در حرفه ای است، با استفاده از زیرساخت های آن بتواند شغل مد نظر خود را براساس ظرفیت ها و مهارت‌هایش پیدا کند. البته این اپلیکیشن در مرحله طراحی و توسعه است و هنوز منتشر نشده و قابل بهره برداری نیست اما اگر خیران پای کار بیایند، می توان از آن در آینده نزدیک بهره برداری کرد.  

او که اکنون در سطح دو حوزه علمیه مشغول به تحصیل است، از انگیزه اقدامش در حوزه وقف و کمک به توسعه علم و فناوری در جامعه نیز این طور می گوید: مهم ترین دلیلی که باعث رقم خوردن این اتفاق شد، وضعیت نابه سامان اقتصادی کشور است. اکنون در حوزه کار و اشتغال در جنگ اقتصادی قرار گرفته ایم و با توجه به اهمیت این موضوع، برای سامان دهی و کمک به جوانان کشورمان که به هر دلیلی بستر و شرایط کار کردن برایشان فراهم نیست، تصمیم گرفتیم قدمی را هرچند کوچک به منظور سامان دهی اوضاع برداریم و حتی در حوزه اشتغال زایی از کسانی که ایده و فکر نو و خلاقانه اما عملیاتی دارند، حمایت کنیم.

این طلبه خیر می افزاید: علاوه بر این یک سری موقوفه برای کسانی که نخبه هستند و نیاز به حمایت دارند نیز در نظر گرفته ایم و با پارک های علم و فناوری در تهران و مشهد وارد مذاکره شده ایم تا طرح های دانش بنیان و فناورانه را حمایت کنند.وی در ادامه به اهمیت موضوع وقف علم و فناوری می پردازد و یادآور می شود: وقف در فرهنگ ما همیشه جریانی هوشمندانه بوده که بیش از همه به جبران خلأ‌های جامعه کمک کرده است.

 روزگاری عده ای در مقابل برگزاری مجالس عزاداری سیدالشهدا(ع) ایستادگی می کردند، در همان برهه، ایرانیان متعهد و معتقد وقف های متعددی برای مجلس سالار شهیدان اختصاص دادند تا این عرصه را مورد حمایت قرار دهند و مانع توقف این جریان مهم شوند. در جامعه امروز ما نیز یکی از نیازهای اساسی جامعه، وقف برای توسعه علم و دانش است. البته باور داریم که فناوری و نوآوری، عرصه علم را به شکوفایی می رساند و چه بهتر که وقف های انجام شده به این سمت و سو هدایت شوند.

اثنی عشری تاکید می کند: این رسالت فعالان فرهنگی و استادان است تا این موضوع را تبلیغ کنند و به ترویج این شاخه از وقف یاری برسانند. متاسفانه وقف فناوری در کشور کمتر از انگشتان دست است که در این زمینه و به منظور ترویج و گسترش وقف علم و دانش، فعالان فرهنگی باید به این موضوع بیشتر اهتمام داشته باشند و مردم را با این نوع وقف آشنا کنند تا اثرات آن را در جامعه شاهد باشیم.

راهی بهتر از وقف سراغ ندارم

اما از دیگر واقفان عرصه علم و فناوری، «حسین علی روستایی زاده» است که اصالتا تربت جامی بوده اما در مشهد زندگی می کند.

او به اذعان سجلی‌اش ۷۵ سال دارد اما کهولت سن و کسالتش مجال یک گفت و گوی مفصل را از ما می گیرد. او برایمان می گوید، حدود یک سال است که خانه اش را وقف کرده و دلیل این اقدام خود را ماندگاری این کار خیر می داند و دوست دارد بعد از مرگش نیز مفید جامعه باشد و به نوعی نسل های بعد هم سهمی از این خیرخواهی او داشته باشند.

این واقف می گوید: نیتم این بود منزل 510متری‌ام را وقف سالمندان و یتیمان کنم. وقتی به اداره اوقاف مراجعه کردم، کارشناسان آن پیشنهاد وقف علم و فناوری را به من دادند. بعد از شنیدن جزئیات این نوع وقف که در نهایت به ایجاد شغل برای جوانان کشورمان ختم می شود، آن را پذیرفتم و در واقع به وقفی که خودم در نظر داشتم، این مورد هم اضافه شد. بر همین اساس مقرر شد تا آن خانه صرف امور علمی و توسعه فناوری در جامعه شود.

روستایی زاده در پایان صحبت هایش توصیه ای دارد به کسانی که از برکات آثار وقف اطلاعی ندارند و می گوید: گاهی در کنارمان کسانی را سراغ داریم که نیازمند کمک هستند، در این صورت وجدان حکم می کند که آن چه در بضاعت داریم برای کمک به آن‌ها انجام  دهیم. هر کدام ازما که خدا رفاه و نعمتی نصیب‌مان کرده باید به شکرانه داشته‌های مان، آن‌ها را به نوعی با همنوعان مان شریک شویم. معتقدم از این بابت، هیچ راهی بهتر از وقف نیست. در نهایت هر کدام ازما چند صباحی در این جهان هستیم و چه خوب که وداع مان با آن، با خاطره خوش و نام نیکی همراه باشد و چه بهتر اگر توشه‌ای از این دنیا برای جهان باقی ببریم. دوست دارم آن‌هایی که از این وقف من بهره ‌ای می گیرند، اگر یادشان بود، دعایی هم برای من کنند.

 وقف زمان نمی شناسد

اما از دیگر واقفانی که به موضوع وقف علم و فناوری تاکید دارد،  محمد جعفری ۵۷ ساله، دانشجوی فوق لیسانس رشته حقوق و جزاست. او را به دشواری راضی به گفت و گو می‌کنیم، تاکید می کند که در مقابل عظمت خداوند وقف کار کوچکی است و باور دارد آن چه که انجام داده به اتکای باورهای درونی‌اش بوده و مایل نیست نیتش به خودنمایی‌ها آلوده شود.

وقتی بالاخره به اصرار، تن به این گفت و گو می دهد، برای مان می گوید: «موقوفه ای به نام بیت الرقیه(س) دارم و امیدوارم خداوند آن را بپذیرد و مورد عنایت قرار بگیرم، هرچند که باور دارم کار بسیار کوچکی انجام داده ام. یکی از نیاتم برای این موقوفه، با محوریت توسعه علم و فناوری بوده است.»

وی می گوید: تعریف و نگرش من به موضوع  وقف، فراتر از نیت هاست اما در مجموع، بیکاری و مسائل و مشکلات مربوط به جوانان را نمی توان نادیده گرفت. نگرش بخشی از جامعه این است که کاربری یک حسینیه فقط برگزاری مراسم عزاداری و روضه خوانی است اما چنین نیست و به اعتقاد من، از حسینیه باید باور و نگرش حسینی به جامعه منتقل شود. باید فرهنگ عمل گرایی در باورهای دینی ما وجود داشته باشد.  وی که تلاش کرده از فضای این موقوفه و حسینیه برای توسعه فرهنگ علم آموزی و کمک به رشد فناوری بهره بگیرد، یادآور می شود: معتقدیم اگر علم و فناوری توسعه پیدا کند، پیشرفت و آینده کشورمان تضمین می شود. این نگاه برای توسعه جامعه ما ضروری است. از سویی معتقدم وقف زمان نمی شناسد و آن که اموالش را وقف می کند، برای خود باقی‌الصالحاتی بلندمدت را تضمین می کند.