مروری بر عملیات والفجر 4 درمهر و آبان سال 67 که به آزادسازی بخشی از ارتفاعات غربی ایران منجر شد
تعداد بازدید : 17
نبرد در ارتفاعات «کانی مانگا»
عملیات والفجر 4 در منطقه پنجوین و با هدف متصل کردن ارتفاعات سورن به سور کوه انجام شد. در صورت تحقق این هدف، خط دفاعی جبهه خودی در این منطقه (دشت شیلر) کوتاه و در به کارگیری نیرو صرفه جویی می شد. همچنین راه ضد انقلاب از محور دشت شیلر مسدود و شهر مریوان از دید و تیر دشمن خارج می شد. علاوه بر این، شهر پنجوین و پادگان آن و همچنین پادگان گرمک به تصرف درآمده و نیروهای دشمن منهدم می شدند و سرانجام، با پیروزی در این عملیات، مقدمات انجام عملیات در استان سلیمانیه عراق فراهم می آمد. مهم ترین ارتفاعات منطقه پنجوین عبارت بودند از: سون، سور کوه و کانی مانگا که دهانه شیلر را تشکیل می دهند. ارتفاع دیگر منطقه، زله است که به شهر پنجوین مشرف است. این شهر در طول جنگ به منطقه ای نظامی تبدیل و خالی از سکنه شد. دشمن هم با آگاهی از قصد رزمندگان برای حمله به این شهر، بخش عمده ای از آن را منهدم کرد.بر اساس طرح مانور، عملیات در دو مرحله، از دو محور بانه و مریوان آغاز می شد. اهداف مرحله اول از محور بانه، تأمین ارتفاعات لری، گرمک و کنگرک و از محور مریوان، ارتفاعات زله، مارو و خلوزه بود. در مرحله دوم، نیز میبایست ارتفاعات سورن و کانی مانگا تصرف و با تکمیل هدفهای واسط عملیات، ارتفاع سورن به سور کوه وصل شود و هدف اصلی تحقق یابد.
سپاه و ارتش در کنار هم
برای انجام این مانور، هشت لشکر و دو تیپ پیاده از سپاه و یک لشکر پیاده از ارتش مأمور شدند. در مرحله اول، 22 گردان از سپاه و سه گردان از نیروی زمینی ارتش، و در مرحله دوم، هفت گردان از سپاه و یک گردان از نیروی زمینی ارتش و در مرحله سوم، تنها 25 گردان از سپاه وارد عمل شدند.عملیات در 27 مهر 1362 (حدود دو ماه و نیم پس از عملیات والفجر 2 و 3) آغاز شد. در مرحله اول عملیات، به دلیل سرعت عمل فوق العاده، نیروها ارتفاعات لری، گرمک، کنگرک در محور بانه و مارو، خلوزه 1، بلاله، سربلاله، تخم مرغی، سه درختی، پادگان گرمک، شهرک هرگنه و تپه شهدا در محور مریوان، آزاد شد. مرحله دوم، دو روز پس از مرحله اول، آغاز شد و طی آن، ارتفاعات خلوزه 2، کلو، هفت توانا، ارتفاعات اطراف پنجوین، یال شرقی ارتفاع زله، ارتفاعات 1672 شرق سنگ معدن در محور مریوان و شاخ نالشکینه در محور بانه، تصرف شد و نیروهای خودی به طور کامل بر شهر پنجوین تسلط یافتند، اما به دلیل سقوط نکردن کامل ارتفاع زله، تصرف کامل شهر میسر نشد.اگر چه عملیات والفجر 4 بایستی در دو مرحله انجام می شد اما برای کامل کردن هدف ها، حدود 13 روز بعد یعنی در 12 آبان 1362، مرحله سوم این عملیات نیز انجام شد و طی آن، ارتفاعات استراتژیک منطقه به دست رزمندگان اسلام افتاد و نیروها در غرب کانی مانگا و چوارتا نیز پیشروی کردند.
آغاز عملیات در ساعت 24
دشت وسیع و دره «شیلر» میان شهر مرزی «بانه» و «مریوان» با فرورفتگی خاصی که از خاک عراق به داخل ایران دارد، در دوران جنگ تحمیلی نیز منطقه مهمی به شمار میرفت. بلندیهای «سورن»، «سورکوه» و «کانی مانگا» در دهانه این دشت قرار دارند. عملیات «والفجر4» در سه مرحله با هدف وصل این بلندی ها به یکدیگر در خط خودی، از 27 مهر ماه1362 به مدت 33 روز در منطقه جبهه شمالی سلیمانیه و پنجوین انجام شد. حمله ساعت 24 و با رمز «یاا... یاا... یا...» در منطقهای به وسعت صدها کیلومتر مربع آغاز شد. نیروها از دو محور بانه و بلندیهای «لری»، «گرمک»، «کنگرک» و در محور مریوان و بلندیهای پنجوین به نام «زله»، «مارو» و «خلوزه» به پیشروی پرداختند.در مرحله دوم پس از گذشت دو روز از مرحله نخست، بلندیهای سورن و کانیمانگا و چندین نقطه دیگر آزاد شد، اما بر اثر پاتکهای دشمن روی قلههای کانیمانگا، برخی از مناطق دست به دست شد و در نهایت در اشغال دشمن باقی ماند. مرحله سوم عملیات 2 آبان ماه1362 به اجرا درآمد. سپاه پاسداران تنها با 25 گردان وارد عمل شد و در مجموع 1000 کیلومتر مربع شامل300 کیلومتر از اراضیایران و700 کیلومتر از اراضی عراق آزاد و معابر نفوذی گروهکهای ضد انقلاب به داخل ایران در دره شیلر مسدود شد. این عملیات را هشت لشکر و دو تیپ از سپاه پاسداران ویک لشکر پیاده از ارتش به انجام رساندند. فرایند این عملیات، تصرف پیشرفتگی دشت شیلر، شهر و پادگان پنجوین و گرمک عراق و تسلط بر13 شهر و روستای عراق، همراه با نابودی دهها گردان کماندویی و مخصوص گروهان دشمن بود. دستاورد دیگر این عملیات خارج ساختن شهر مریوان از زیر دید و تیر دشمن و فراهمسازی مقدمات عملیات آینده در استان سلیمانیه عراق بود. همچنین با انجام این حمله200 تن از رزمندگان اسلام از اسارت افراد ضد انقلاب بیرون آمدند. ارتش عراق در طول این عملیات10 فروند هواپیما، یک فروند چرخ بال، بیش از90 دستگاه تانک و نفربر زرهی،200 دستگاه خودرو و انبوهی از سلاح و مهمات خود را از دست داد و پنج دستگاه تانک و نفربر،10 دستگاه لودر و بولدوزر،200 دستگاه خودروی سبک و سنگین،20 قبضه سلاح ضدهوایی سام7 ، مقداری وسایل مخابراتی، مهمات و سلاحهای سبک و سنگین از دشمن به غنیمت نیروهای ایرانی در آمد. در این عملیات سردار شهید علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا در منطقه به شهادت رسید.
منابع : کتاب اطلس جنگ، سایت تخصصی دفاع مقدس