یادداشت
تعداد بازدید : 18
لزوم تقویت فرهنگ تحمل پذیری با هدف کاهش نزاع های خیابانی
نویسنده : دکتر احمد شجاعی رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور
آمارهای نزاع و درگیری های منجر به خشونت در ایران همچنان یک دغدغه و نگرانی به شمار میآید و به استناد نوساناتی که در این ارقام رخ می دهد، تحلیلهای متفاوتی نیز در باب دلایل آن بیان می شود.
پدیده نزاع و درگیری خیابانی، از آن دسته آسیب هایی است که با ایجاد اختلال در روابط اجتماعی، زمینه ایجاد تنش های بعدی در همان بستر اجتماعی را فراهم می آورد و افراد جامعه را از نظر مادی و معنوی متضرر می سازد.
یکی از بزرگ ترین آسیب های این بخش، تشدید احساس ناامنی در اجتماع است که همین موضوع سرآغاز اتفاقات منفی دیگری می شود.
نزاع را باید یکی از شاخص های خشونت در جامعه تلقی کرد. مقوله ای که خود را در اشکال مختلف نشان می دهد و گواه فشارهای روحی و عصبی مردم آن اجتماع است.
همان طور که می دانید، نزاع ها و دعواهای خیابانی، پیامدها و تاثیرات مخربی بر اوضاع فرهنگی- اجتماعی دارند. البته فضای رسانه ها و شبکه های اجتماعی نیز به انتشار سریع تر اخبار این نزاع ها کمک و تبعات روانی ناشی از این موضوع را با سرعتی بیشتر و در گستره ای وسیع تر منتشر می کند.
جامعه شناسان نیز در واکاوی کج روی ها، رفتارهای انحرافی از سوی افراد و گروه ها بر محیط وشرایط اجتماعی تأکید و علل بروز چنین آسیب هایی را در خود جامعه و نهادهای اجتماعی جست و جو می کنند. به اذعان آن ها، جوامع امروزی خرده فرهنگ های بسیار متفاوتی دارند و رفتاری که با هنجارهای یک خرده فرهنگ خاص هم نوایی دارد ممکن است خارج از آن حوزه، کج روی تلقی شود. پدیده «نزاع» در فرایند نوسازی اجتماعی نه تنها از بین نرفته بلکه در مقاطعی افزایش نیز داشته است.
براساس آمارها، دومین فراوانی پرونده های ارجاعی به پزشکی قانونی بعد از حوادث رانندگی، مربوط به نزاع های خیابانی است.
در واقع زمانی که در جامعه، محتوای فرهنگ عمومی دچار خلأ یا کاستی شود یا ارزش های متعالی دچار سوء کارکرد شوند، فرهنگ اخلاقی جامعه نیز اضمحلال و رکود را تجربه خواهد کرد و همه این تحولات، در پدیده هایی همچون نزاع خیابانی رخ می نمایاند. به بیان دیگر ضعف مدیریت فرهنگی از جمله مسائلی است که خشونت و تعاملات نامناسب اخلاقی را در یک جامعه گسترش می دهد. از آن جایی که برنامه ریزی فرهنگی در کشور ما با موانع متفاوتی مواجه است، طبیعی است که پیامد آن افت اخلاق و ارزش های متعالی خواهد بود. به طوری که این پدیده می تواند خود زمینه ساز آسیب های اجتماعی دیگر چون فروپاشی خانواده ها، خشونت علیه زنان به دلیل ازدواج های اجباری و تقویت روحیه پرخاشگری و ستیزه جویی و ایجاد انواع مزاحمت های خانوادگی و ناموسی و... شود.
معمولا افرادی که به درستی با مدیریت خشم آشنا نیستند و راهبردهای خاصی برای کاهش و مقابله با خشم خود ندارند، هنگامی که با فوران این احساس رو به رو می شوند، اقدام به پرخاشگری می کنند و برعکس افرادی که از راهبردهای کنترل خشم کارآمدی برخوردارند، در رویارویی با خشم، کنترل خود را حفظ و با استفاده از راهبردهای فوری و پیشگیرانه، بروز هر گونه رفتار تندروانه را مهار می کنند.
باید توجه داشت که نزاع اجتماعی از موضوعات پیچیده و دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... است که اگر به خوبی مدیریت نشود، می تواند تاثیر منفی حاد و عمیقی بر جامعه بگذارد و خسران های جدی روانی و مادی به بار می آورد.
در حقیقت پیامدهای نامطلوب این پدیده همچون افزایش آسیب های اجتماعی، تاثیر منفی بر امنیت اجتماعی می گذارد و مخدوش کردن چهره فرهنگی کشور را به دنبال دارد که نیازمند توجه و بررسی است. زمانی این مهم ملموس و محسوس تر خواهد بود که به این نکته توجه شود که در درگیری های خیابانی افراد مختلف به بهانه های گوناگون، متحمل صدمات جسمانی و روانی می شوند، هر چند که در اکثر مواقع این صدمات کوتاه مدت است اما اگر آثار آن ماندنی شود روابط افراد را دچار خدشه می کند و باعث برآشفتگی و بی میلی در ارتباطات بین فردی می شود که با خسارت مالی و معنوی همراه است.
شاید ضعف کنترل های خانوادگی و اجتماعی خود علتی است که افراد هر جامعه ای را برای رسیدن به خواسته قانونی و غیرقانونی شان، وارد نزاع اجتماعی می کند. حال به منظور کاهش نزاع در جامعه و فارغ بودن از مصایب و گرفتاری های این ناهنجاری ها، راهکارهای مختلفی پیشنهاد می شود: اهتمام بیشتر به آموزش خانواده ها، کاهش سطح سواد جامعه، آموزش برای یادگیری ایجاد روابط اجتماعی بر مبنای اعتماد، تبیین مفاهیم حوزه احترام و شأن اجتماعی، انتقاد و استدلال از طریق نهادهایی چون خانواده. نهادهای آموزشی به ویژه رسانه های جمعی می توانند بر کاهش این پدیده تاثیرگذار باشند.
باید تاکید کنیم، رسانه ها باید با تهیه و تولید برنامه هایی برای آگاهی مردم از پیامدهای منفی نزاع های دسته جمعی، تهیه و تولید برنامه هایی مانند دعوت از کارشناسان، ارائه گزارش های علمی و پخش فیلم های مستند، تهیه و تولید برنامه هایی برای اصلاح شیوه های تربیتی و کنترلی فرزندان و... از میزان نزاع دسته جمعی بکاهند.