میلاد عشق
صبح امروزجشن میلاد در حرم رضوی
همزمان با فرارسیدن سالروز میلاد حضرت رضا (ع) ویژه برنامههای بزرگداشت میلاد در حرم مطهر رضوی برگزار میشود. به گزارش آستان نیوز، این برنامه ها، ساعت 7 صبح امروز و با آیین تعویض پرچم گنبد منور و پوشش ضریح مطهر رضوی و نقاره زنی در صحن انقلاب آغاز میشود. بخش دیگر این برنامهها نیز بعد از اقامه نماز ظهر و عصر در رواق غدیر برگزار میشود. در برنامههای شام میلاد نیز که از ساعت 18 و در صحن جامع رضوی برگزار میشود، ذاکران اهل بیت (ع) برنامههای مدیحه سرایی، سرودخوانی و شعرخوانی خواهند داشت. پس از اقامه نماز مغرب و عشا نیز محفل قرآنی باشکوهی با حضور قاریان ممتاز بینالمللی در صحن جامع رضوی، برگزار میشود.
پخت کیک بزرگ در سالروز ولادت
به این مناسبت ششمین کیک بزرگ ولادت امام رضا (ع) که روز گذشته، در شرکت نان رضوی طبخ شده است، از ساعت 8 صبح در مقبره شیخ طبرسی واقع در بست شیخ طبرسی و در مجاورت باغ رضوان، بین زائران توزیع میشود. همچنین بر اساس اعلام مدیر کل پست خراسان رضوی، تمبر طلایی هزار و 200 سالگی ورود امام رضا (ع) امروز در حرم رضوی رونمایی خواهد شد. همچنین به مناسبت این روز فرخنده، امروز عضویت در کتابخانههای عمومی استان رایگان است.
برپایی جشن در آرامگاه فردوسی
در آستانه این میلاد جشن بزرگ دهه کرامت در آرامگاه فردوسی مشهد نیز برگزار شد. به گزارش روابط عمومی شهرداری منطقه 12 مشهد، در این جشن نمایش «جهان داران جم» نوشته استاد رضا صابری به کارگردانی احسان روحی اجرا شد.
امام رضا (ع)؛ عامل وحدت شیعه و اهل سنت
مولوی «غلام نبی توکلی» امام جمعه اهل سنت شهرستان تایباد
حضرت امام رضا (ع) متعلق به تمام مسلمانان هستند چراکه ایشان از اهل بیت پیامبر(ص) هستند، اهل بیت پیامبر(ص) تنها متعلق به شیعیان نیستند و به اهل سنت نیز تعلق دارند. اهل سنت ارادت بسیار زیادی به این حضرت دارند و نشان آن هم این است که ما در نمازهای مان به پیامبر و اهل بیت ایشان درود میفرستیم.
امام رضا (ع) ویژگیهای خاصی دارند، یکی از آنها ورود ایشان به ایران بوده که سبب ارادت بیشتر ایرانیان به این حضرت شده است. در واقع باید گفت که امام رضا (ع) علاوه بر مسلمانان به تمام بشریت تعلق دارند. وجود مبارک امام رضا (ع) عاملی بسیار قوی برای تقریب مذاهب بوده و عرفا و علمای اهل سنت به زیارت قبر مبارک این حضرت میآمدند. رفتارهایی که امام رضا(ع) با پیروان داشتند مشخص کننده همراهی ایشان با همه مسلمانان است چراکه پیروانشان تنها شیعیان نبودند و از اهل سنت هم بودند که رفتار بسیار مناسب این حضرت با آنان سبب شد علاقه اهل سنت به ایشان بیشتر شود. بزرگان اهل سنت همه به امام رضا (ع) ارادت دارند و در کتابهای اصلی پیروان این مذهب هم از ویژگیهای بسیار خوب ایشان یاد و از روایات و احادیثشان استفاده شده است.
پیروی از سیره امام رضا(ع) برای خنثی سازی توطئههای جهان اسلام
مولوی احمد پارسا، امام جمعه اهل سنت شهرستان سرخس
یکی از مشترکاتی که بین اهل تشیع و تسنن وجود دارد، اهل بیت رسول ا... هستند که برای هر دو مورد احتراماند و ایشان مرجع علمی برای همه مسلمانان هستند. در بین همه این بزرگواران امام رضا (ع) به علت حضور در مشهد مقدس احترام خاصی داشتهاند. در کتب سته حدیث روایاتی از امام رضا (ع) آورده و در تمام احکام از سیره ایشان استفاده شده و به عنوان مرجع علمی و رفتاری شناخته میشوند. بزرگان تأکیدات زیادی درباره وحدت و اتحاد اهل سنت و اهل شیعه دارند و شاگردان این حضرت نیز تنها شیعه نبودهاند و بزرگان اهل سنت هم در میان آنها بودهاند و از فقاهت، احادیث و روایات این حضرت استفاده میکردند و این امام بزرگوار تأکیدات زیادی درباره وحدت داشتهاند. اگر از این گفتهها استفاده شود، میتوان بر حربههایی که دشمنان برای اختلافاندازی بین مسلمانان استفاده میکنند فائق آمد. در واقع جمع شدن دور محور مشترکات عاملی میشود که توطئههای جهان اسلام خنثی شود و مردم با همدلی و هماهنگی در کنار هم قرار بگیرند. یکی از نکات سیره امام رضا (ع) این بود که همه علما و فقها در نزدیکی ایشان حضور داشتند و از علم شان استفاده میکردند. آن حضرت سعه صدر داشتند و ما هم باید از همین مسئله پیروی کنیم و در محور مشترکات خود جمع شویم.
روایت تاریخی
از جشنهای میلاد امام رضا(ع)
غلامرضا آذری خاکستر- بنا به روایتی 11 ذی القعده سال 148مصادف با میلاد هشتمین امام شیعیان امام رضا (ع) است. جشن میلاد امام رضا(ع) از اعیاد مهمی است که سابقه تاریخی دارد. از اواسط دوره قاجار نشانههایی از برگزاری این جشن در اسناد و مکاتبات اداری به جا مانده است. در آن ایام مراسم میلاد امام رضا (ع) در یازدهم ربیع الاول برگزار میشد. مجلس سلام، خطبه، شعرخوانی، نواختن نقاره، پذیرایی با شربت و شیرینی و دادن عیدی از جمله مراسمی است که در روزگاران گذشته در روز میلاد امام رضا (ع) برگزار میشد. در این نوشتار به مراسم میلاد امام رضا(ع) در طول تاریخ نگاهیانداخته ایم.
مولف زاد المسافر درباره مراسم عید مولود امام رضا(ع) در دوره قاجار سال 1301 ق. نوشته است: یازدهم ربیع الاول که عید مولود حضرت رضا (ع) بود، جناب جلالت مآب آصف الدوله و نواب عضدالدوله به ضیافت خانه حاضر شده، صاحب جمعان آستانه علیه به سلام حاضر شده، شربت و چای صرف شد. خطیب آستانه خطبه خواند، میرزا کاظم صبوری قصیده خواند. به اذن تولیت عظمی طاقه شالی به او مرحمت شد.[1] صبوری ایمانی خالص و حقیقی به حضرت رضا(ع) داشت و همیشه آرزومند بود مقام دعبل شاعر عرب را که مداح و ستایشگر حضرت رضا(ع)بود در آستانه به دست آورد.[2] به خاطر اشعار صبوری فرمانی مبنی بر انتساب او به خادمی و ملک الشعرایی داده میشود. میرزا محمد کاظم صبوری خراسانی(1322/1259ق.) در مشهد به دنیا آمد. وی از فـرزندزادگان مـیرزا احمد صبوری کاشانی، برادرزاده فتحعلی خان صبا بود. صبوری در مدح ناصر الدین شاه قصیدهای سرود و با خلعت به تهران فـرستاد و تـقاضای لقـب کرد و ناصر الدین شاه لقب ملک الشعرایی آستان قدس با فـرمان و حـقوق به وی عطا کرد.[3]
مراسم سلام در جشن میلاد
مراسم سلام یکی از مهمترین مجالس است که در روز عید میلاد امام رضا (ع) برگزار میشود. اهمیت این مراسم و شکوه آن موجب شده در منابع تاریخی انعکاس داشته باشد. نویسندگانی همچون احتشام کاویانیان، سید محمد کاظم امام، موتمن و عطاردی و. .. هریک به برگزاری مراسم تولد امام رضا (ع)در حرم مطهر پرداختهاند. طبق محتوای اسناد دوره قاجار در عید سعید میلاد مبارک حضرت امام همام ثامن ضامن ارواحنافداه علی الرسم، مجلس سلام در آستانه مقدسه و در ایوان طلا برگزار میشد. در شب عید صحنین و ایوان طلا چراغانی میشد. در این مراسم با حلویات خوانچه، قند، چای، شربت و آب لیمو از میهمانان مراسم پذیرایی میشد.[4]
در قدیم روز عید میلاد امام رضا (ع) سلام خاص در تالار تشریفات آستان قدس منعقد و از استاندار، فرمانده لشکر و سایر روسای ادارات و علما و رجال و معاریف و طبقات مختلف برای شرکت در مراسم دعوت به عمل میآمد. مدعوین در ساعت مقرر در تالار تشریفات حاضر شده و شمایل مبارک حضرت امام رضا (ع) که بالای تالار تشریفات در جایگاه مخصوص قرار داشت با پرده زیبایی پوشانده میشد. میهمانها هر یک در جایگاه مخصوص قرار میگرفتند. ابتدا صدر الحفاظ آستانه چند آیه از قرآن مجید با صوت قرائت میکرد سپس به وسیله رئیس تشریفات آستانه پرده از روی شمایل حضرت رضا(ع) برداشته میشد و تمام حضار قیام نموده، آن گاه خطیب باشی آستان قدس خطبه غرائی با زبان عربی به نام امام رضا (ع )قرائت میکرد. همزمان با مراسم خطبه نقاره خانه حضرتی با نواختن نقاره عید، مجلس رسمی را اعلام میکرد. پس از پایان خطبه پرده روی شمایلانداخته میشد و حضار روی صندلیهای خود مینشستند. سپس ملک الشعرای آستان قدس قصیدهای به تناسب آن روز میخواند یا دیگر شاعرانی که شعری در وصف تولد امام رضا داشتند شعرخوانی میکردند. سید محمد کاظم امام مولف کتاب مشهد طوس از برگزاری باشکوه جشنهای اعیاد در حرم مطهر یاد کرده که در آن ماهرترین شعرا و سخنرانان و فصیحترین خطبا، شیواترین اشعار و بلیغترین خطبهها را خوانده و سرودهاند.[5] سپس یکی از وعاظ برجسته خراسان که برای سخنرانی دعوت شده بود به ایراد بیاناتی با موضوع امام رضا (ع) میپرداخت. در پایان خدام با سینیهای مملو از بستههای نبات تبرکی وارد شده و آن را بین مدعوین توزیع میکردند. همچنین به حاضران سکه نقره حضرت که روی آن «السلطان علی بن موسی الرضا» ضرب شده بود عیدی میدادند.[6]
از نقاره خانه تا عملجات شکوه
سابقه مراسم نقاره زنی در حرم مطهر به دوره صفویه میرسد. در اسناد و مکاتبات تاریخی دوره قاجار از نقاره خانه با عنوان کرناخانه یاد شده است که نقارهچیان را عملجات شکوه مینامیدند.[7] نقارهنوازی در آستان رضوی در دوران قاجاریه از آداب و تشریفات خاصی برخوردار شد و از جمله مناسبتهای ویژه نـقارهنوازی اعـیاد مذهبی به خصوص جشن ولادت امام رضا (ع) بود. ادیب المعی مینویسد: در شب یازدهم این ماه که میلاد حضرت امام رضا (ع) بود، صحن را به قسمی دلکش چراغانی کرده، زینت دادنـد. نقارهخانه آستانه را کوفتند و باب سرور مفتوح و قلب اعالی دین مقروح و مجروح شد.[8] علینقی حـکیم الممالک مولف روزنامه سفر خراسان که همواره باناصر الدین شاه قاجاردر سفر و حضر بود از اجرای مراسم نقاره زنی طولانی در روز میلاد امام رضا (ع) یاد کرده و نوشته است: در جشن ولادت امام رضا (ع) نقارهخانه حضرت تا هنگام صبح غلغله افکن طارم اعلی بود.[9]
وقف میلاد
اهمیت مراسم میلاد امام رضا (ع) موجب شده تعدادی از ارادتمندان آن حضرت املاک و داراییهای خود را وقف جشن میلاد امام مهربانیها کنند. بانوکوچک آغا صنعی مشهور به افخم السلطنه، از نوادگان مرحوم موتمن السلطنه وزیر خراسان در سال 1339ش. موقوفاتی را جهت جشن روز میلاد امام رضا(ع) وقف نموده و شرط نموده که مراسم باشکوه انجام شود.[10]
منابع
[1] ظفرنامه عضدی: (زادالمسافر ۱۳۰۱ه. ق.)/ تالیف غلامحسین افضلالملک کرمانی؛ مقدمه، تصحیح و تحقیق محمدرضا قصابیان. مشهد: انصار. ۱۳۸۹، ص172
[2]. دیوان حاج میرزا محمد کاظم صبوری ملک الشعراء آستان قدس رضوی. به تصحیح و تحشیه محمد ملکزاده. تهران: ابن سینا. ۱۳۴۲، ص مقدمه
[3] سفرنامه خراسان و کرمان. غلامحسین خان افضلالملک؛ به اهتمام قدرتا... روشنی (زعفرانلو). تهران: توس. ص74
[4] نگاهی به مراسم جشن و سرور در جوار بارگاه ملکوتی امام رضا(ع). سالم حسین زاده سورشجانی. دفتر اسناد. جلد دوم و سوم. ص254
[5] مشهد طوس، یک فصل از تاریخ و جغرافیای تاریخی خراسان. سید محمد کاظم امام. تهران: کتابخانه ملی ملک، ۱۳۴۸، ص499
[6] شمس الشموس یا تاریخ آستان قدس. احتشام کاویانیان. مشهد: آستان قدس رضوی، ۱۳۵۵.ص545
[7] مرکز اسناد آستان قدس رضوی. سند شماره، ۲۹۴۵۳
[8] ظفرنامه عضدی. ادیب المعی. نسخه خـطی، کتابخانه ملک. ص 70.
[9] روزنامه سفر خراسان. علینقی حکیمالممالک. تهران: فرهنگ ایران زمین، ۱۳۵۶، ص 296
[10] شمس الشموس یا تاریخ آستان قدس، ص543