«محسن عقیلی» از پیچ و خمهای مستندسازی میگوید
تعداد بازدید : 33
از فاجعه منا تافتح قریب. ..
مستند به مثابه یک رسانه پویا، در ارتقای سطح بینش جامعه به موضوعات مختلف، سهم به سزایی دارد. این گونه فیلمها، اغلب ماهیتی غیرتجاری دارد و به خلاف ماهیت عمومی سینما که جنبه سرگرمی دارد، به دنبال فرهنگسازی و ثبت مستندات و رویدادهاست.
در سالهای اخیر، جمعی از هنرمندان استان با عنوان انجمن مستندسازان انقلاب اسلامی خراسان، تلاش کردهاند با ساخت مجموعههایی در قالب مستند، پاسخ گوی برخی از دغدغههای فرهنگی جامعه در حوزه گفتمان انقلاب اسلامی باشند. موضوع ساخت مستند از مدافعان حرم و زندگی شهدای این عرصه نیز از جمله موضوعاتی است که در دستور کار اعضای این انجمن قرار داشته و دارد. به بهانه اکران مستند پرواز از حلب ساخته «محسن عقیلی» در گفت و گو با وی به بررسی آثارش پرداختیم.
اولین کار به یاد شهید شوشتری
کار حرفهای را از سال 1368 آغاز کردم و بیشتر تولیداتم در زمینه مستند است که اغلب مرتبط با موضوعات ذیل گفتمان انقلاب اسلامی است و برخی از آنها هم به آسیبهای اجتماعی میپردازد. اولین کار من که مورد توجه قرار گرفت، زمان شهادت شهید شوشتری و مستندی بود که درباره ایشان ساختم. پس از آن نیز به عنوان کارگردان یا تدوینگر، مستندهایی درباره اردوهای جهادی ساختم.
«آن جا کربلا شد»، مستندی از فاجعه منا
در ادامه کارهایم، پس از گذشت چند ماه از فاجعه منا، با زحمت بسیار با تعدادی از اعضای تیم پزشکی حج گفت و گو کردیم و از زاویه دید تیم پزشکی حج به بررسی ابعاد این فاجعه پرداختیم که پس از مدتی انتظار، بالاخره مجوز اکران گرفت و در جشنواره فیلم مقاومت هم برگزیده شد. از آن جا که بر اساس صحبتهای پزشکان، خیلی از آسیبهای وارد شده در جریان فاجعه منا به دلیل تشنگی بود، نام این مستند را «آن جا کربلا شد» گذاشتیم.
کار هنری برای شهدای مدافع حرم
در مجموعه مدافعان حرم گروهی با عنوان رسانه فاطمیون حضور دارند که با توجه به توانمندی خود در عرصه رسانه ها، در کنار همرزمان شان به جای اسلحه، دوربین به دست گرفتهاند. «جواد اردکانی» و «هادی حاجتمند» دو کارگردان مشهدی با این گروه هنری همکاری داشتند و اکنون هم «محمدمهدی خالقی» در حال همکاری در این زمینه است و ساخت یک مجموعه 10 قسمتی از فرماندهان فاطمیون در انجمن فیلم سازان انقلاب اسلامی پیشنهاد و کار انجام شد. تدوین مستند شهید «رضا بخشی» با عنوان «شهید فاتح» و مستند زندگی شهید «رضا خاوری» با عنوان «پسرم» به من سپرده شد و کارگردانی آن را هم آقای خالقی بر عهده داشت.
از تولید تیزر تا ایده ساخت یک مستند
بعد از انتشار خبر شهادت شهید« حسین هریری»، قرار شد یک تیزر 12 ثانیهای از این شهید برای پخش در تلویزیونهای شهری بسازم. روزی که قرار بود یکی از دوستان، محتوای لازم برای ساخت این مستند را در اختیار من بگذارد، با تاخیر زیاد پیش من آمد، وقتی دلیل تاخیر را پرسیدم، گفت: «باید خبر شهادت هریری را به خانواده اش میرساندم». آن جا متوجه شدم که از لحظه اعلام خبر شهادت او هم فیلم گرفتهاند، نحوه مواجهه خانواده شهید هریری با خبر شهادت او باعث شد به جز ساخت تیزر، به تولید یک مستند درباره زندگی شهید هریری هم فکر کنم.
شهید تخریبچی، موانع کار را برطرف کرد
جریان ساخت مستند حسین هریری، خود یک مستند بود. حسین هریری تخریبچی بود و هر گام که برای ساخت مستند برمی داشتیم، برای ما هم حکم تخریبچی را داشت و گرههای ساخت مستند را باز میکرد. از او آرشیوهایی در مجموعههای مختلف باقی مانده بود. مثلا یکی از آشنایان، فایل صوتی خاطرات شهید هریری از زبان خودش در جمع طلاب یکی از مدارس علمیه را در اختیار من گذاشت. تا آن زمان، هنوز ما از زبان خود شهید، مطلبی نداشتیم. در خلال شنیدن خاطرات، متوجه شدم که از این جلسه فیلم برداری هم شده است. فیلم را هم به دست آوردیم و در نتیجه، یکی از بخشهای کلیدی مستند، تبدیل شد به موضوع «حسین هریری به روایت خودش». در ادامه، سراغ سپاه رفتیم و تقاضا کردیم که آرشیوی از اطلاعات شهید هریری را در اختیار ما بگذارند که با یک همکاری خوب همه را در اختیار ما قرار دادند. اما کار به این سادگی نبود. مثلا مجموعه تصاویری را میخواستیم که به دست آوردنش دشوار بود. در همین زمان، توفیق سفری چند روزه به سوریه پیش آمد. در حرم حضرت زینب (س) از ایشان خواستم که اگر قرار است این تصاویر به دست ما برسد، خود واسطه این کار شوند. پس از بازگشت به مشهد، خبر رسید که تصاویر رسیده است.
پرواز از حلب
از اجزای جدانشدنی زندگی شهید هریری، دوستی او با شهید «مصطفی عارفی» بود. در روایت زندگی شهید هریری، به تفصیل به زندگی شهید عارفی هم پرداخته شده بود. از سوی دیگر، به خانواده شهید عارفی هم قول داده بودم که مستند زندگی او را بسازم. تصمیم گرفتم این مستند را به صورت مشترک در زندگی این دو شهید مدافع حرم ارائه کنم. پس از اکران مستند «پرواز از حلب» خانواده شهید عارفی این کار را به عنوان مستند زندگی شهید عارفی قبول کردند و ما هم هر جا صحبتی از ساخت این مستند به میان آمد، آن را روایت زندگی شهیدان مدافع حرم «حسین هریری» و «مصطفی عارفی» اعلام کردیم.
فتح قریب. ..
از برنامههای آینده او میپرسم، میگوید: در ایام دهه کرامت سال گذشته همراه با کاروان «زیر سایه خورشید» آستان قدس رضوی به لبنان و سوریه رفتیم و در این سفر، مستندی با عنوان «فتح قریب» را با همکاری «حسن صلواتی» ساختیم. ورود پرچم حضرت رضا (ع) به مرزهای اسرائیل از اتفاقات جالبی بود که دوست داشتم آن را مستندسازی کنم که میسر شد و احتمالا این مستند، امسال در ایام دهه کرامت پخش میشود. علاوه بر این، یک کار در زمینه تدوین و یک کار نیز در زمینه کارگردانی و تدوین دارم. کار تدوینی، مستند زیر سایه خورشید مربوط به کشور بنگلادش است وکار دوم ساخت مستند زندگی شهید مدافع حرم «رضا سنجرانی» است.