یادداشت
تعداد بازدید : 19
توسعه صنعت گردشگری در گرو ذائقهشناسی متقاضیان سفر
نویسنده : دکتر اسماعیل قادری عضو هیئت علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی
صنعت عظیم گردشگری دارای ظرفیت های فراوانی است که باعث شده علاوه بر تاثیرات فرهنگی و اجتماعی آن، ظرفیت های اقتصادیاش نیز مورد توجه دولت ها قرار گیرد.
امروز حتی کشورهای توسعه یافته نیز به رغم داشتن صنایعی توانمند، سرمایه گذاری و توسعه ظرفیت های گردشگری شان را در اولویت قرار داده اند، چرا که می دانند درآمد پایدار این بخش، ضامن توسعه پایدار اقتصادشان خواهد بود.
اما در حالی که ایران دارای بسترهای گسترده ای برای توسعه گردشگری است، سهم کشورمان از درآمد جهانی گردشگری اندک بوده و تا رسیدن به جایگاه شایسته در این حوزه، فاصله زیادی داریم.
ضعف مدیریت در برنامه ریزی و تدوین استراتژی توسعه و همچنین ضعف در اجرا و نبود زیرساخت های لازم باعث شده تا این قابلیت، سهم اقتصاد ما نشود و کشورهای همسایه و همچنین بعضی از کشورهای اسلامی در این حوزه پیشتاز عمل کنند. در حقیقت عوامل متعددی در بحث جاذبه های گردشگری مورد توجه هستند که از مهم ترین آن ها می توان به جاذبه های اقلیمی، آثار باستانی، بناهای تاریخی، موزه ها، مکان های تفریحی و بازی های سرگرم کننده، همایش های هنری، مکان های ورزشی زمستانی و ... اشاره کرد. البته ناگفته نماند که وجود چندین جاذبه ارزشمند در کنار یکدیگر یا قرار گرفتن آن ها در یک مسیر گردشگری می تواند انگیزه سفر را بیشتر تقویت کند. جالب این جاست که خیل عظیمی از هموطنان در ایام تعطیلات، کشورهای همسایه از جمله ترکیه را به عنوان مقصد انتخاب می کنند. این در حالی است که تشویق مردم به مسافرت داخلی نه تنها از نظر انتقال سرمایه و تولید کارهای جدید و توسعه بسیاری از مشاغل مفید است بلکه در صرفه جویی ارزی کشور نیز موثر خواهد بود. به نوعی توسعه این بخش و هدایت تقاضای سفر در داخل کشور، باعث حمایت از این صنعت خواهد شد.
علت عمده انتخاب کشورهای دیگر به عنوان مقصد سفر به تحلیل رفتار گردشگران مربوط می شود، تحلیل این رفتار نیز حاکی از آن است که عمده مسافران تجربه مقاصد جدید و مواجهه با فرهنگ ها و ظرفیت های نو را طلب می کنند. این بستر می تواند در قالب توسعه زیرساخت های گردشگری برای مناطق کمتر دیده شده و بکر کشور، فراهم شود.
البته در این میان تنوع قیمت ها و ارائه خدمات مختلف با نرخ های مطلوب نیز بی تاثیر نیست، چرا که این امر حق انتخاب گردشگران را بالا برده و در نتیجه گروه های متفاوتی از گردشگران را با درآمدهای متفاوت به این مناطق جذب می کند. قیمت تسهیلات اقامتی، متناسب بودن بهای مراکز اقامتی و تنوع قیمت ها، به نحوی که بتواند جواب گوی مشتریان مختلف باشد از دیگر عوامل ترغیبی در جذب بیشتر متقاضیان سفر است. به نظر می رسد ارائه این خدمات در قالب یک بسته جامع با تخفیفات مطلوب، می تواند ظرفیت های گردشگری داخلی را به مقاصدی جذاب برای هموطنان مان بدل سازد.
حال با توجه به این که ذائقه ها و علایق گردشگران در حال تغییر است، بررسی نیازهای گردشگران و آگاهی از خواسته ها و نیازهای آنان به عنوان اولویت جدی پیشنهاد می شود. به این منظور، مطالعه انگیزه های سفر به عنوان پایه و اساس مطالعات گردشگری برای شاغلان در حوزه بازاریابی و مسئولان مربوط بسیار ضروری است.
در واقع توجه به ارتباط انگیزه های گردشگری با انتخاب مقصد سفرو کسب دانش درباره پیش بینی الگوهای آینده رفتار سفر گردشگران ضرورتی اجتناب ناپذیر است. به طور مثال بسیاری از افراد مقاصد گردشگری را تنها برای فرار از مکان زندگی یا محدودیت ها و اجبارهای روزمره خویش انتخاب می کنند. یا شماری از گردشگران در پی هیجان جویی هستند و طبعا سراغ مقاصدی می روند که ویژگی های مرتبط با این بحث را داشته باشند.
با توجه به تفاسیر مذکور، ضرورت همگامی با تغییرات پرشتاب جهانی، کشور ما را نیز وا می دارد تا در شرایط فراگیر و رقابتی کنونی دست به اقدامات منطقی و متناسب از جمله تدوین استراتژی کلان و جامع صنعت گردشگری بزند تا در عرصه تحولات جهانی از حالت انفعالی بیرون آمده و با رشد مطلوب و توسعه فراگیر در این بخش، از ظرفیت های اقتصادی آن بهره بگیرد.
یکی از توصیه های ما برای کمک به صنعت گردشگری، مشارکت دولت برای تامین زیرساخت هایی است که درنهایت به کاهش هزینه مسافران داخلی می انجامد. علاوه بر این گسترش این صنعت نیازمند شرایط و امکانات ویژه ای از قبیل آب و هوا، آثار تاریخی و فرهنگی، جاذبه های طبیعی، آداب و سنن، زیرساخت ها، امکانات و تجهیزات است. همچنین دوام و بقای پدیده گردشگری و فرایند این صنعت فارغ از نوع گردشگر و هدف سفر، نیازمند تدارک و مهیا بودن زنجیره یا سلسله ای از عوامل و عناصر شامل تسهیلات و امکانات و وجود تناسب، ارتباط منظم و هماهنگی بین آن هاست. بر همین اساس قبل از تدوین راهکارهای توسعه گردشگری، شناخت وضع موجود به عنوان نخستین گام در برنامه ریزی بهتر، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. امیدواریم شاهد روزی باشیم که درآمد این صنعت برای کشورمان به خلق اقتصادی پویا و پایدار بینجامد.