مهدی عسکری - شاید اگر 10 سال قبل و درست در همان روزهایی که نوجوانان همسن و سالش در کوچه پس کوچه های شهر، زیر توپ می زدند، استعداد و نبوغش توسط یکی از مربیان دلسوز کشف نشده بود، امروز او هم جوانی بود مثل هزاران جوان دیگر که دغدغه هایی معمولی را دنبال می کرد؛ نه از ثبت چندین اختراع خبری بود، نه از موفقیت های سریالی و لوح های تقدیر و یکی دو جین جایزه معتبر... . برای «امیر حیدری فراهانی» جوان 26 ساله و مخترعی که این روزها با هیجان و انگیزه ای مثال زدنی به دنبال تکمیل جدیدترین اختراعش، «پهپاد خورشیدی» است، ظاهرا هیچ عامل بازدارنده ای معنا ندارد. او همان قدر که از نداشتن آزمایشگاه برای سنجش و تست اختراعاتش دلسرد نشده، از فرش قرمز کانادایی ها برای اعطای بورس تحصیلی، کوچ از وطن و اقامت در این کشور نیز با بی تفاوتی یاد می کند.
از نوجوانی دوست داشتم تلسکوپ داشته باشم
امیر که این روزها در رشته «اویونیک» یا همان رشته الکترونیک هوانوردی مشغول تحصیل است، اولین بار در سن 12 سالگی به رشته نجوم علاقه نشان داد؛ اشتیاقی که درباره اش می گوید: علاقه خاصی به نجوم داشتم، خیلی هم دوست داشتم تلسکوپ داشته باشم اما مقدور نبود و فقط در کلاس های نجوم شرکت می کردم. وی ادامه می دهد: آغاز جهت دهی زندگی در مسیری که می خواستم، از 15 سالگی و با شرکت در کلاس های پژوهش سرای دانش آموزی و حضور در کلاس های استاد «خدادادی» بود. در کلاس های ایشان بود که خط مشی علاقه هایم جهت درستی پیدا کرد.
اختراعی برای نجات دریایی
ادامه دادن همین خط مشی باعث شد او اولین اختراعش با عنوان «سامانه نجات دریایی» را به ثبت برساند؛ اختراعی که درباره آن می گوید: با مطالعه و بررسی در زمینه سیستم های نجات در صنایع کشتی رانی، متوجه این نقص شدم که جلیقه های نجات معمولی، در نهایت غریق را روی آب نگه می دارد و در شب نیز موقعیت غریق را به دیگر شناورها و کشتی ها اعلام می کند اما کمک دیگری به او نمی کند. در جلیقه اختراعی، برای اولین بار مانیتورینگ علایم حیاتی و موقعیت مکانی، سیستم تصفیه آب و مواد غذایی همه در یک بسته جمع و جور با زمان ماندگاری بالا و قابلیت استفاده مجدد فراهم شده بود. اما متأسفانه به دلیل سن و سال کم و نداشتن تجربه، از پیگیری برای معرفی بیشتر آن باز ماندم و برای تولید انبوه نیز هیچ حمایتی نشد. او ادامه می دهد: قبل از ورود به دانشگاه اختراع دیگری هم در زمینه جلیقه هوادریا برای خدمه بالگرد به ثبت رساندم که کارایی مشابهی با اختراع قبلی داشت اما این بار برای خدمه بالگرد ساخته شده بود.
خورشید؛ مهم ترین سرفصل اختراعات
اما ورود به دانشگاه بارقه های امید جدیدی در او به وجود آورد، به گونه ای که استفاده بهینه از انرژی پاک خورشیدی برای او به مهم ترین سرفصل اختراعات، ابداعات و تحقیقاتش تبدیل شد. او ادامه می دهد: اکثر مردم گمان می کنند استفاده از انرژی خورشیدی حتما نیازمند نیروگاه یا استفاده از سطوح وسیع پشت بام است اما می توان همین سیستم را کوچک سازی کرد. یکی از نیازهای مناطق بحرانی همانند مناطق سیل زده و زلزله زده، وجود ژنراتورهای تولید برق است که با توجه به وقوع بحران در این مناطق امکان انتقال ژنراتورها با توجه به حجم و میزان مصرف سوخت، کمتر مهیا می شود، از این رو ساخت ژنراتور خورشیدی پرتابل با قابلیت حمل و نقل را آغاز کردم؛ سیستمی که به راحتی جابه جا می شود و با کارایی فراوان قابلیت جانمایی در کوله پشتی را هم دارد و اکنون نیز مشغول مذاکره برای تولید انبوه این دستگاه هستم.
چراغ قوه و شارژر هوشمند خورشیدی
وی جامعه هدف این اختراع را نیروهای امدادی، نظامی و دولتی و همچنین عموم مردم می داند و می گوید: در سامانه پرتابل خورشیدی 200 وات امکاناتی از قبیل سامانه هوشمند کنترل توان، UPS، انواع پنل های خورشیدی، بانک باتری 20 آمپری، باتری اکسترنال و سامانه هوشمند ایمنی تعبیه شده است. این مبتکر جوان درباره اختراع دیگرش می گوید: سامانه پرتابل خورشیدی دیگری که اختراع کرده ام، دارای پاور بانک 15 هزار میلی آمپر، خروجی برق شهری 220 ولت و همچنین خروجی 12 ولت و چراغ قوه قوی است که قابلیت شارژ با برق خودرو و برق شهر را نیز دارد. شارژر هوشمند تلسکوپ خورشیدی دیگر اختراع این مبتکر است که دارای پاور بانک 15 هزار میلی آمپری است و با برق شهری، برق خودرو و پنل های خورشیدی کار می کند.
جایزه نهاد ریاست جمهوری به خاطر تولید محتوای آموزشی
برای او آموزش یکی از محورهای اساسی کار محسوب می شود؛ به ویژه آموزش به نوجوانان برای استفاده از انرژی پاک خورشیدی، به گونه ای که طراحی و ساخت بسته آموزشی انرژی «مدرسه خورشیدی» برای آشنایی، مونتاژ و استفاده راحت از این انرژی توسط دانش آموزان به یکی از تلاش های مهم او تبدیل شد؛ اقدامی که جایزه ویژه نهاد ریاست جمهوری را برایش به ارمغان آورد و طرح اجرایی را نیز به تولید انبوه رساند. وی که از مدتی قبل کار روی بسته آموزشی «دبیرستان خورشیدی» را آغاز کرده است، در تلاشی دیگر اقدام به نگارش و تدوین کتاب هایی برای علاقه مندان کرده است؛ «راهنمای تعمیر و نگهداری سیستم های خورشیدی» با هدف عیب یابی و قابلیت تعمیر سیستم های خورشیدی و «مرجع کامل انرژی خورشیدی» با هدف گسترش فرهنگ عمومی استفاده از انرژی خورشیدی از دیگر تلاش های این مبتکر جوان بوده است. حیدری از دیگر اختراعات در دست اقدامش می گوید: سامانه هیبرید خورشیدی و نیز طراحی و برنامه ریزی برای ساخت پهپاد خورشیدی از دیگر طرح های در دست اجراست که از مدتی قبل کار بر روی آن ها آغاز شده است.
اختراع؛ بدون آزمایشگاه و با هزینه شخصی!
رشته کلام به مشکلات می رسد. مخترع جوان که انگار منتظر این پرسش است، اظهار می کند: برای نهایی شدن اختراعات، آزمایش و خطاهای بسیار زیادی باید انجام شود و همه این موارد مستلزم هزینه و زمان زیادی برای رفع نواقص است اما متأسفانه در برخی موارد حتی یک آزمایشگاه ساده برای بررسی نتیجه کار تولید شده ندارم و این مشکل بسیاری از مخترعان است. او ادامه می دهد: شعار معروفی وجود دارد که می گوید اختراع خوب اختراعی است که روانه بازار شود اما بسیاری از طرح ها و اختراعات بعد از ثبت به مرحله تولید نمی رسد و در گوشه اتاق مبتکران خاک می خورد و در نهایت لذتش فقط برای مخترع می ماند.
از کانادا پیشنهاد بورسیه داشتم اما ...
معادله پیچیده و چند مجهولی هزینه ها یکی دیگر از پاشنه های آشیل کار هر مخترع است؛ واقعیتی که امیر حیدری درباره آن می گوید: اختراعات هزینه سنگینی دارد. من کارمند یک شرکت خصوصی هستم و گاهی حقوق کارمندی یک ماه خودم را تمام و کمال برای پیش بردن کار اختراعاتم می دهم و همین امر باعث گلایه خانواده ام هم می شود. آخرین سوالم از این مخترع جوان این است که «آیا تا به حال پیشنهادی هم از آن طرف مرزها برای رفتن از کشور داشته ای؟» و امیر پاسخ می دهد: از کانادا پیشنهاد بورسیه و اقامت داشتم اما ترجیح می دهم در ایران بمانم، حتی اگر به قیمت ادامه بی توجهی ها باشد...