محمد حسام مسلمی- عکس سنگ مرقد امام رضا(ع) همیشه کنارش است و روزی چند بار در خیال خود با این عکس صحبت و خاطرات آن روزها را مرور میکند. تصویر حرم مطهر را هم که از تلویزیون می بیند، اشکهایش جاری میشود و باز به قاب عکس سنگ مرقد حضرت چشم میدوزد. استاد «غلامرضا سراج اولیایی» یکی از هنرمندان سنگ تراش در مشهد است، هنرمندی که 90 سالگی را سپری می کند و بیش از 35 سال در حرم مطهر رضوی به سنگ تراشی پرداخته و حجاری سنگ قدیمی مرقد علی بن موسی الرضا (ع) یکی از یادگاری ها و هنرنمایی های این هنرمند است؛ سنگی که حالا در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شود. حاج غلامرضا بیش از 9 دهه از خدا عمر گرفته است، اما این روزها حال خوبی ندارد، بیماری کلیوی و کهولت سن او را خانه نشین کرده است. دیدار قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی با این هنرمند قدیمی آستان حضرت رضا(ع)، بهانه ای می شود تا دقایقی با او به گفت و گو بپردازیم و از او بخواهیم برایمان از خاطراتش بگوید.
13 سال شاگردی نزد استاد غلامرضا
استاد سراج گفت وگو را از ذکر خاطراتش از دوران کودکی شروع می کند و می گوید: زمانی که شش ساله بودم، در همسایگی ما یک کارگاه سنگ تراشی بود، مادرم من را به این کارگاه برد و اسم استاد هم مثل خودم، غلامرضا بود. بازاری ها می گفتند اسم هر دوی شما غلامرضاست کار ما را برای صدا زدنتان سخت می کند. به همین دلیل من را رضا صدا می زدند و استادم را غلام. او ادامه می دهد: بیش از 13 سال درکارگاه استاد غلامرضا شاگردی کردم و در این مدت سنگ تراشی را یاد گرفتم، در آن زمان بیشتر کارهایمان ساخت دیزی سنگی، دیگ های کوچک و ... بود. روزی 3 سنگ را می تراشیدم و استاد به من روزی دو قران دستمزد می داد. دستمزدم کفافم را نمی داد و به همین دلیل مدتی بعد در کارگاه یکی دیگر از استادان حجاری که دستمزد بیشتری پرداخت می کرد، مشغول به کار شدم.
راه اندازی کارگاه سنگ تراشی در سال 40
سراج به کسادی بازار حجاری در سال 1327 اشاره می کند و می افزاید: به خاطر کسادی بازار مجبور شدم به تهران مهاجرت کنم.تمام وسایل کارگاه را فروختیم و من هم در تهران به کار ساختمانی مشغول شدم. اما تهران ماندنم بیشتر از شش ماه طول نکشید و به مشهد بازگشتم. بعد از آن در فلکه تقی آباد یک کارگاه سنگ تراشی راه انداختم و تا سال 1340 درآنجا بودم.
بهترین دوران کاری زندگی
حجار سنگ قدیمی مضجع امام رضا(ع) از آغاز به کار در آستان مقدس آن امام هم سخن می گوید: سال 1341 بود که به عنوان سنگ تراش در آستان قدس رضوی استخدام شدم. بیش از 35 سال کارهای سنگ تراشی قسمت های مختلف حرم مطهر رضوی را انجام می دادم. زمانی که کارهای حرم را شروع کردم کارم منحصر به سنگ تراشی نبود و هر کاری که از دستم بر می آمد انجام می دادم. استاد سراج که حالا 90 سالگی خود را سپری می کند و بیماری کلیه، مثانه و درد پا اورا خانه نشین کرده است، می گوید: 35 سال در محضر حضرت بودم و در سال 1370 بازنشسته شدم، به خاطر کمر درد و پا درد توان کار کردن نداشتم ولی نزدیکی های بازنشستگی ام بود که حجاری سنگ مرقد امام رضا (ع) را به من سپردند، این کار یعنی بهترین دوران کاری من در حرم که لحظه لحظه آن را نمی توان با چیز دیگری مقایسه کرد، فکر کنم سال 70 بود که من و دو نفر از شاگردانم کار را شروع کردیم، و نزدیک 3 سال طول کشید که حجاری مزار حضرت تمام شود. زمانی که لطف حضرت شامل حالم شد که سنگ مزار ایشان را حجاری کنم، گاهی نیاز بود که برای تراش روی سنگ بنشینم، اما من به دلیل حرمتی که برای این سنگ قائل بودم، هیچ وقت روی آن ننشستم و در مدت حدود 3 سال تراش آن، هیچ وقت بدون وضو قلم به دست نگرفتم.
از گلدان های صحن گوهرشاد تا ساعت صحن جمهوری
این هنرمند پیشکسوت مشهدی آلبوم عکسی از کارهایش را به ما نشان می دهد و می افزاید: بعد از دوران بازنشستگی بیکار ننشستم و گاهی کارهایی در حرم انجام می دادم، گلدانهای دور حوض صحن گوهرشاد و آزادی، ساعت آفتابی صحن جمهوری، سرستونها و تابلوهای سنگی کتابخانه، پایهها و لگنهای سقاخانه و ایوانها، محراب و سرستون صحن قدس؛ همه اینها کارهای بعداز بازنشستگی من است.