گفت و گو با محمدصابر شیخ رضایی به بهانه برپایی نمایشگاه پوستر «70،50،40» در مشهد
تعداد بازدید : 27
تاملی در جهان نقش و رنگ دیجیتال
نویسنده : بهبودی نیا
هنری خراسان رضوی تابلویی نصبشده است که نشان میدهد آثار محمد صابر شیخ رضایی دانش آموخته رشته گرافیک و ارتباط تصویری دانشکده هنر دانشگاه شاهد در این گالری به نمایش گذاشته شده است. وارد نگارخانه که میشویم با 40 تابلو از پوسترهایی با موضوعات دینی، فرهنگی و سیاسی روبه رو میشویم که روی دیوار نگارخانه نصبشده است. محمد صابرشیخ رضایی متولد سال 1364 است و تا امروز در تعداد زیادی از جشنوارههای ملی و بینالمللی خوش درخشیده و از سال 1384 تا امروز در بیش از 100 نمایشگاه شرکت کرده است. به بهانه برگزاری این نمایشگاه ساعتی را با محمد صابر شیخ رضایی به گفتوگو نشستیم تا با او از این روزهای هنر طراحی پوستر صحبت کنیم، هنری که با ورود نرمافزار و فناوری جدید تا حدود زیادی در افکار عمومی به موضوعی سهلالوصول تبدیلشده است.
گفت و گوی خود را با شیخ رضایی از آسیبشناسی هنر طراحی پوستر آغاز میکنیم. شیخ رضایی میگوید: طراحی پوستر در روزگار ماشین در ذهن برخی از افراد تغییر معنی داده است درحالیکه این هنر جهانی است و بعد از شناخت آن دری را نشان میدهد که روبه جهانی دیگر باز میشود و این روال تا بینهایت ادامه دارد.
تفکر، ستون اصلی طراحی پوستر
از شیخ رضایی درباره جایگاه تفکر و ایده پردازی در طراحی پوستر میپرسیم که پاسخ میدهد: این روزها افراد زیادی در زمینه هنر طراحی پوستر فعالیت میکنند اما نکته این جاست که متأسفانه در بسیاری از موارد در تولید این اثر هنری عجولانه رفتار میشود که عجله و بیتوجهی به اهمیت این آثار، باعث تولید کارهایی در پایینترین سطح هنری میشود.
وی میافزاید: امروز در طراحی پوستر زمان لازم برای ایده پردازی صرف نمیشود و به همین دلیل تعداد زیادی از آثار تولیدشده دارای تفکر عمیقی نیست و ازنظر اندیشهای که به مخاطب انتقال داده میشود در سطح حرکت میکنند، درنتیجه ما گاهی با آثاری روبه رو میشویم که از انتقال مفهوم کامل به مخاطب عاجز است.
این طراح پوستر تصریح میکند: زندگی پرشتاب امروز نباید بر ذهن هنرمندان درزمینه تولید اثر هنری تأثیر بگذارد و هنرمند باید سعی در تولید اثری داشته باشد که بهاندازه چند دقیقه انسان شهری امروز را از شتاب دور و او را برای دقایقی متوقف کند.
شیخ رضایی با بیان این که در طراحی پوستر افرادی موفقترند که فرصت زیادی را صرف ایده پردازی کنند، میگوید: برای تولید هر پوستر باید مطالعات زیادی انجام داد. ما امروز بهعنوان یک هنرمند باید از تولید آثار فست فودی یا به عبارت بهتر فست پست، دوری کنیم و زمان بیشتری را به ایده پردازی و تفکر در زمان تولید اثر هنری اختصاص دهیم.
جهان ماشینی و طراحی پوستر
از محمد صابر شیخ رضایی درباره تأثیر دنیای دیجیتال بر هنر طراحی پوستر سؤال میکنیم. وی میگوید: در 20 سال اخیر که هنر گرافیک دستخوش جهان دیجیتال شده، ورود فناوری و استفاده نادرست از آن نمود بدتری بین هنرمندان این عرصه و بهخصوص هنرمندان ایرانی پیداکرده است. وی میافزاید: امروزه تعدادی از طراحها قصد دارند با تکیه صرف بر نرمافزار به یک محصول هنری به نام پوستر برسند ولی در حقیقت یک هنرمند از اینجهت که نام هنرمند را یدک میکشد و درراه تولید اثر رسالتی بر عهده او گذاشتهشده است، باید به میزان زیادی خودش را به اطلاعات مختلف ازجمله اطلاعات ادبی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی مجهز کند و در تولید اثر، مطالعاتی مربوط به این موضوع داشته باشد. این موضوع مثال همان باغبانی است که همه گلها و گیاهان را میشناسد و با آگاهیهایی که دارد میتواند علف هرزی را که در کنار گلها و درختان میروید، از جوانههایی که در آینده به درختان پرثمر تبدیل میشوند، بازشناسد و علف هرز را از ریشه درآورد، نه جوانههای درخت و گلهای خوشبو را.
شیخ رضایی مکثی میکند و ادامه میدهد: در طراحی پوستر ما صرفا با فناوری و نرمافزار سروکار نداریم و با مسلط بودن به چند افکت فیلترنمی توانیم اسم خودمان را طراح پوستر بگذاریم.
نقش مطالعه علوم مختلف در طراحی پوستر
وقتی درباره میزان تأثیر مطالعات طراحان پوستر در تولید یک اثر موفق سوال میکنم، کمی فکر میکند و پاسخ میدهد: بهطورکلی مطالعه در خلق هر اثر هنری نقش به سزایی دارد و درزمینه پوستر هم این موضوع از همان درجه اهمیت برخوردار است که در دیگر هنرها به آن پرداخته میشود. وی اظهار میکند: مثلا یک نقاش یا فیلمساز نمیتواند از شعر، تاریخ، فرهنگ، جغرافیای زیستی و پیشینه تاریخی یک ملت بیخبر باشد و در کمال بیخبری از این جامعه، اثری فاخرو مرتبط با آن مردم تولید کند.
این هنرمند جوان تصریح میکند: یک هنرمند باید چشم بینای جامعهاش باشد و توانایی آسیبشناسی جامعه و محیط پیرامونش را که هرروز در آن نفس میکشد، داشته باشد.
هنرمندان از هم دورماندهاند
شیخ رضایی همچنین از ضرورت هماندیشی هنرمندان رشتههای مختلف با یکدیگر میگوید و میافزاید: وقتی ما یک پوستر را با شناخت حرفهای از ادبیات فارسی تولید میکنیم و یک شاعر با این اثر روبه رو میشود، در همان نگاه اول متوجه میزان تسلط ما به ادبیات خواهد شد و در هنرهای دیگر هم به همین شکل است و بهاینترتیب یک نوع الفت و دوستی بین هنرمندان با یکدیگر شکل میگیرد و این حلقه دوستی باعث میشود هنرمندانی که در زمینههای مختلف هنری فعالیت میکنند با قرار گرفتن در کنار یکدیگر اتفاقات متفاوت هنری را به وجود آورند که این موج در همنشینی هنرمندان اگر ایجاد شود بیشک به نفع، هنر، هنرمند و مخاطب است. وی یادآور میشود: در این باره میتوان این مثال را آورد که در سبک رئالیست شاهد سایه این سبک در سینما، ادبیات و نقاشی در کشورهای اروپایی هستیم که در ایران این موضوع تا حدود زیادی فراموششده است و شاید یکی از دلایل این غفلت همان دور بودن هنرمندان ما در هنرهای مختلف از یکدیگراست.
قدرت هنر پوستر در جهتدهی افکار عمومی
محمد صابرشیخ رضایی درباره قدرت هنر در جهتدهی افکار عمومی نیز این چنین میگوید: ما امروز در کشور شاهد تولید آثاری در عرصه سیاسی هستیم که بهشدت احساسی تولید میشود، درصورتیکه تولید اثر توسط هنرمندان باید بهدور از حب و بغضهای حزبی و سیاسی باشد و آثاری را تولید کنند که جامعه را بیشتر به سمت وحدت ببرد و ترجیحا از تولید آثاری که باعث تفرقهافکنی میشود دوری کنند، زیرا هنر قدرت زیادی در جهتدهی جامعه به سمت امیدواری یا ناامید کردن آنها دارد. به عبارتی نباید روی کاغذ نقاط سیاه جامعه را آنقدر بزرگ ترسیم کنیم که تمام صفحه را بپوشاند بلکه باید در ترسیم واقعیت به سمتی حرکت کنیم که در جامعه احساس سرخوردگی به وجود نیاید.