غلامی- کمبود شکر در بازار مشهد حدود یک ماه است که به صورت ملموس حس می شود و همین موضوع فرصت خوبی را برای افزایش قیمت آن نیز فراهم کرده است به طوری که برای خرید یک بسته 900 گرمی شکر باید 53000 تومان پرداخت کرد در روزهای آغازین خرداد محسن صیادی، مدیر بازرسی نظارت اصناف استان با بیان این که با اختصاص ١٨٠ تن شکر تنظیم بازار ویژه مصرف خانوار و آغاز توزیع در سطح فروشگاه های مواد غذایی با قیمت مصرف کننده 425000 ریال ، هیچ کمبودی در بازار نیست و ١١٨٠ تن شکر تنظیم بازار به صنوف تولیدی در اردیبهشت ماه اختصاص یافته است، از مرتفع شدن مشکل کمبود شکر در بازار خبر داد اما بعد از گذشت چند روز از این خبر بازدید میدانی خراسان تغییری در وضعیت بازار مشاهده نمی کند.شکر به دلیل این که علاوه بر مصرف روزانه خانوارها در صنایع مختلف تولیدی کاربرد دارد یک کالای استراتژیک شناخته می شود و کمبود آن در استان و کلان شهر مشهد علاوه بر گلایه مردم، عوارض مختلفی را خواهد داشت. مهر سال 1402 غلامحسین ساربان، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان در مصاحبه ای گفته بود: «متاسفانه در ۲۰ سال گذشته ۳۱ هزار هکتار از سطح مزارع چغندر قند در استان کاهش پیدا کرده و سطح زیرکشت این محصول اکنون ۱۹ هزار و ۳۵۰ هکتار است و پیش بینی می شود طی سال جاری از این رقم، ۱.۱ میلیون تن چغندر قند برداشت شود.» وی در ادامه به تمایل نداشتن به واردات چغندر اشاره کرده و افزوده است: «اگر هزینه های حمل ونقل واردات این محصول را به چغندر داخلی اختصاص دهیم تا حدودی نیاز خود را تامین خواهیم کرد.» به هر حال، بازار مشهد در آغازین ماه های سال 1403 با کمبود شکر مواجه شد و شاهد جهش قیمت شکر به بیشتر از 50 هزار تومان بودیم. اکنون سه روز بعد از اعلام خبر حل شدن مشکل شکر در بازار و توزیع آن با قیمت 42 هزار و 500 تومان به چندین سوپر مارکت و فروشگاه زنجیره ای سر زدم اما شکری با قیمت کیلویی 42500 تومان نیافتم.

 

انتظار 20 روز و شکر کیلویی 50 هزار تومان

قبل از این که وارد سوپرمارکت بشوم پیرمرد صاحب مغازه که مشغول جارو زدن جلوی در است، نگاهم می کند. می پرسم شکر کیلویی چند است؟ جواب می دهد: شکر نداریم. مسیرم را ادامه می دهم. چند سوپرمارکت دیگر جواب مشابه می دهند. صاحب یکی از مغازه ها می گوید شکر در بازار نیست و آن مقداری هم که هست گران است برای همین ما نمی آوریم. در نهایت، یکی از آن ها می گوید بسته شکر 900 گرمی دارم و هر بسته 53500 تومان است. مغازه دیگری همان بسته های 900 گرمی را 52 هزار تومان می فروشد. به چند واحد کلی فروشی مواد غذایی نیز مراجعه می کنم یکی از فروشنده ها می گوید شکر را در بسته های 4 کیلویی می فروشیم، هر بسته 190 هزار تومان به عبارتی هر کیلو می شود 47000 تومان. یکی دیگر از کلی فروش ها مدعی است 20 روز است به بازار مصلی درخواست شکر داشته ولی هنوز نتوانسته است برای فروشگاه شکر تهیه کند. دو واحد فروش هم شکر را با قیمت های متفاوت کیلویی 48000 و 49000 تومان عرضه می کردند. در ادامه به چند شعبه از فروشگاه های زنجیره ای مختلف نیز سر زدم که دو شعبه کلا شکر نداشتند و در یکی از آن ها نیز شکر با قیمت کیلویی 42500 تومان وجود نداشت.

 

شکر در انبار مباشران؛ 10 روز منتظر باشید

برای پیگیری موضوع در گفت و گویی با مدیر بازرسی و نظارت از اصناف استان سؤال کردم چرا با وجود اعلام توزیع شکر همچنان در بازار کمبود وجود دارد و قیمت ها نیز بالا هستند؟ محسن صیادی در پاسخ گفت: شکر با دقت بسیار زیادی توزیع می شود تا به دست مردم برسد و تا 10 روز دیگر می توانید فراوانی شکر را در بازار ببینید. توزیع تازه شروع شده است. برای 180 تن شکر 6-7 نفر را معرفی کرده ایم تا به عنوان مباشر 30-40 تن تحویل بگیرند و فروشگاه های سطح شهر با ثبت نام در سامانه می توانند شکر مورد نیازشان را با معرفی ما از مباشران دریافت کنند. در حال حاضر شکر توزیع  شده و به انبار مباشران رسیده است،چون بنا داریم پخش آن با دقت بیشتری انجام شود به واحدهای فروشی برای عرضه داده می شود که تخلف نداشته باشند. برای مثال اکنون فروشگاه های شهر ما و تعاون روستایی شکر خود را دریافت کرده اند و امکان عرضه برایشان فراهم است. وی در توضیح علت کمبود شکر در بازار نیز افزود: چغندر در شهریور و مهر برداشت می شود و هر ساله دو- سه ماه قبل از آن با کمبود شکر مواجه هستیم، زیرا فصل برداشت نیست.

 

اداره غله پاسخی نمی دهد

از مدیر غله استان نیز درباره علت کمبود شکر و روند تامین نیاز استان سوال کردم که فریدونی گفت: این مورد در حوزه جهاد کشاورزی است و توزیع آن نیز به عهده سامانه بازارگاه است. با استناد به کلام مدیر غله استان پرسیدم، یعنی شما می گویید اداره غله نقشی درباره تامین شکر استان ندارد ؟ وی پاسخی نداد و سخنان قبل را تکرار کرد.

تلاش کردم با مدیر توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی و معاون بازرگانی سازمان صمت استان نیز صحبت کنم ولی هیچ یک پاسخی به تماس های مکرر خبرنگار خراسان ندادند.

 

مسعود حمیدی/ سیاست ها و راهبردهای دولت و بانک مرکزی درخصوص «رفع تعهد ارزی» طی چند سال اخیر به چالشی جدی برای توسعه صادرات کشور تبدیل شده است. گروهی معتقدند ارز یک ثروت و بیت المال است که باید به داخل کشور بازگردانده شود و گروهی معتقدند در شرایطی که خود دولت در بازگشت ارز با مشکل مواجه است چرا باید این حجم از فشار بر صادرکنندگان و تولیدکنندگان بخش خصوصی وارد شود اما سؤال این جاست که چرا بخش خصوصی و تولیدکنندگان مخالف سیاست های ارزی دولت و نحوه رفع تعهد ارزی بانک مرکزی هستند. رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان یکی از این منتقدان است که اعتقاد دارد این سیاست ها ضد صادرات است.

فیروز ابراهیمی در گفت وگو با خراسان رضوی می گوید: اگر بخواهیم وضعیت را شرح دهیم باید به چند گزاره به همراه عدد و رقم اشاره کنیم؛ سهم بخش خصوصی از حدود 55 میلیارد دلار صادرات سالانه کشور تقریباً 8 درصد است که عمدتاً توسط شرکت ها و کارخانه های کوچک صادرات محور و بازرگانان انجام می شود و بقیه شرکت های دولتی و شبه دولتی اند. درحالی که همین شرکت هایی که 8 درصد صادرات را دارند بیش از 80 درصد اشتغال کشور در بخش صنعتی را بر عهده دارند.

 

90 درصد کالای صادراتی بخش خصوصی با ارز آزاد تولید شده است

رئیس انجمن پلاستیک استان می گوید: بنده به عنوان یک تولیدکننده و صادرکننده، یک کالا را با هزار بدبختی (مشکل) صادر می کنم و عموماً این کالایی که بنده نوعی به عنوان تولیدکننده صادر می کنم با «قیمت بازار آزاد» تهیه شده است؛ ما برای تولید این کالا ارز «دولتی» نگرفتیم، یعنی این طوری نیست که ما مواد اولیه با ارز 28 هزار تومانی تولید کرده باشیم و بخواهیم آن را صادر کنیم و به صراحت باید اعلام کنم که بیش از 90 درصد کالاهایی که صادر می شود با «ارز آزاد »تولید شده است. به طور مثال در حوزه پلاستیک ما مواد اولیه را در رینگ بورس خریداری می کنیم و این مکانیسم کاملاً بازار آزاد است تا یک کالای پلاستیکی تولید کنیم و آن را روانه بازار می کنیم با هزاران مشکل در خارج کشور برای آن بازار هدف پیدا می کنیم تا آن را صادر کنیم.

ابراهیمی می افزاید: در چنین شرایطی که بانک های ما با نظام بانکی دنیا ارتباطی ندارند و بنده صادرکننده هم باید با شیوه های مختلف صادرات انجام بدهم و ارز حاصل از صادرات را وارد کنم و بعد بنده این ارزی که با هزاران مشکل و در شرایط تحریم وارد کرده ام درحالی که در بازار 60 هزار تومان است باید آن را با قیمت 40 هزار تومان به دولت بدهم، چرا باید این کار را بکنم؟ وقتی بنده کالا را با ارز آزاد تولید کردم و با هزار بدبختی صادر و ارز آن را توانستم وارد کنم 20 هزار تومانی ارزان تر از قیمت واقعی و نرخی که با آن کالا را تولید کرده ام به دولت تحویل بدهم؟

 

چرا صادراتی که بدون ارز دولتی انجام شده با نرخ دولتی تسویه کنیم؟

رئیس خانه صمت خراسان رضوی می گوید: چرا بنده تولیدکننده باید کالایی که با ارز آزاد تولید کرده ام و با هزار مشکل صادر کرده و ارز آن را وارد کردم، حاصل دسترنجم را یا 20 هزار تومان ارزان تر به دولت بفروشم یا به بازرگانی بدهم که با آن موبایل و امثال آن وارد کند که هیچ نرخ و قیمت مصوب ندارد؟ مگر من تولیدکننده برای تولیدات خودم ارز دولتی گرفته ام؟

 

دولت خودش نمی تواند ارز صادراتش را برگرداند

ابراهیمی می افزاید: ماجرا به این جا ختم نمی شود، همین امروز که دولت هم نفت صادرات می کند و هم میعانات گازی و ... و 92 درصد صادرات را انجام می دهد، همین الان که برق و گاز صنایع را دولت قطع می کند هم برق و هم گاز صادر می کند و تلخ تر این که دولت نمی تواند ارز حاصل از صادراتش را به کشور برگرداند اما بخش خصوصی واقعی تمام ارز حاصل از صادرات خودش را به کشور برمی گرداند و باید 20 هزار تومان ارزان تر به دولت بفروشد آن هم دولتی که خودش ارز صادراتی اش را برنگردانده است.

 

چرا دولت ارز را تک نرخی نمی کند؟

این فعال صنعتی استان می گوید: اگر دولت ریگی به کفشش نیست ارز را تک نرخی کند، با همان نرخی که به بنده تولیدکننده ارز می دهد با همان نرخ از بنده خریداری کند. خروجی این رویه غلط قطعاً علیه صادرات کشور است وقتی تراز تجاری کشور منفی می شود متاثر از همین سیاست های دولت است.