دره شمخال؛ مرواریدی در دل طبیعت استان
ایشان زاده/ ایران سرزمین پهناوری است با چشم اندازها، جاذبههای طبیعی و مناطق زیبا و کم نظیر گردشگری، اگرچه متاسفانه درگذر زمان، بلایای طبیعی، کم توجهی ها، برخی سودجوییها و گاه مدیریتهای ضعیف و ناکارآمد،آسیبهایی به این مناطق واردکرده است اما با این حال هنوز در گوشه وکنار کشورمان مناطق طبیعی وگردشگری بسیار زیبایی وجود دارد که دره «شمخال» در شمال شهرستان قوچان از آن جمله است و همچون مرواریدی میدرخشد و نگینی ارزشمند در طبیعت خراسان رضوی است. حال که بار دیگر بهار دل انگیز فرارسیده، کوله بارت را بردار تا در منطقهای سرشار از سرسبزی و طراوت با نقش ونگار رویایی، قدم برداریم. سفر به آن جا که عطر گلهای وحشی مشام را مینوازد. دیدن درختچهها و گیاهانی چون زرشک، کاکوتی(آنخ)، موسیر، چریش، گون، تمشک و درختان گردو، سپیدار، بید، چنار، زردآلو و همچنین پرندگانی مانند تیهو، پرستو، شانه به سر و پرندگان شکاری در ارتفاع بالاتر، زمزمه چشمه ها، نهر و جویبارها، حس خوب و آرامشی به جسم و جان میبخشد و هوای پاک آن، به ششها توان بیشتری برای نفس کشیدن داده و جان را صفا میدهد.
برای رسیدن به دره شمخال، پس از طی ۸۰ کیلومتر در محورترانزیتی قوچان- باجگیران، در سمت راست جاده و ۵ کیلومتری باجگیران، تابلوی روستای شمخال نمایان میشود. وارد راه روستایی شده و پس از ۲ کیلومتر به روستای شمخال میرسیم. نام دره نیز برگرفته از نام همین روستاست. البته شمخال نام یک نوع تفنگ قدیمی دست ساز و یک نام کرمانجی است. ورودی اصلی دره از این سمت است و خروجی آن زمینهای کشاورزی و شالیزارهای روستای «درونگر» درگز است. این دره حدود 20 کیلومتر طول دارد.
در ابتدای مسیر، در دو طرف دره دیوارههای سنگی نه چندان بلندی وجود دارد. پس از طی مسافتی کم کم آبهای جاری از شکاف دیوارهها ظاهر شده و قدری جلوتر، با پیوستن این آبها به آبهای چشمه ها، نهری یا به نوعی رودی شکل میگیرد. هرچه پیش میروی، زیباییها و جاذبههای طبیعی بیشتر میشود به گونهای که بی اختیار به طرف آنها رفته و محوتماشا میشوی. رفته رفته ارتفاع دیوارههای سنگی زیادتر میشود که شکوه و عظمت خود را به رخ میکشانند. در نقاطی از مسیر نیز گذرگاه، تنگ تر و باریک تر شده و ناچاری تا به آب بزنی و راهت را ادامه دهی. در قسمتهایی از دره هم وجود درختان گردو، فضا و مکان مناسبی را برای استراحت و اتراق فراهم ساخته و سخاوتمندانه شاخ و برگ خود را برای سایه افکنی بر سر توقف کنندگان خسته از راه گسترانیده و بر دل انگیزی و زیبایی طبیعت شمخال افزوده اند.
پس از استراحت و رفع خستگی، حرکت در مسیر پیش رو دوباره آغاز میشود. رفته رفته پیمودن راه دشوار میشود. هرچه پیش میرویم آب رود بیشتر و سرسبزی حاشیههای دره نیز بیشتر میشود و عطر گیاهان وحشی و گونههای مختلف گیاهی در فضا پراکنده میشود و ذوق وشوق بیشتری برای پیشروی پیدا میکنی. در واقع منزل اول را پشت سرنهاده و کم کم به منزلگاه دوم نزدیک میشویم که معروف به «حمام آب» یا «حمام» است. این محل شبیه غاری است با عمق چندین متر که از سقف آن قندیلهایی سنگی آویزان است و قطرات آب از آنها چکه میکند وآب زلال را در کف آن میبینی.
چشمه زلال کبوترخانه
در ادامه راه به محلی به نام کبوترخانه میرسیم که غاری نسبتا بزرگ تر با وسعت بیش از ۵۰۰ متر و ارتفاع بین ۳ تا۵ متر است که در انتهای آن چشمهای زلال و جوشان قرار دارد که گردشگران و کوهنوردان آب مصرفی خود را از آن برداشت میکنند. این مکان نیز از دیگر جاذبههای دره شمخال است. کم کم هوا تاریک میشود اما صبح میتوان همچنان به راه ادامه داد و از زیباییها لذت برد و سرانجام از نقطهای دیگر از دره خارج شد.
گلایه گردشگران از کمبود امکانات رفاهی در منطقه
اما عدهای از گردشگران در کنار لذت بردن از این مناظر زیبا، از کمبود امکانات رفاهی در منطقه گلایه دارند و خواستار توجه بیشتر مسئولان به این منطقه نمونه گردشگری هستند. سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری قوچان در این باره با اشاره به اهمیت و جایگاه گردشگری دره شمخال و جاذبههای کم نظیر آن اظهارکرد: ایجاد امکانات رفاهی و خدماتی برای گردشگران و طبیعت گردان در این منطقه نیازمند تخصیص اعتبارات قابل توجه است و بی تردید همت بلند مسئولان امر را میطلبد و باید از چنین موقعیت و ظرفیتی در شهرستان به خوبی استفاده کرد و از مزایای آن بهره مند شد. مهدی پروانه افزود: البته درکنار تخصیص اعتبارات دولتی، لازم است بخش خصوصی نیز ورود جدی به آن داشته باشد. وی تصریح کرد: تاکنون سرمایه گذارانی نیز از بخش خصوصی برای ایجاد امکانات رفاهی در منطقه اعلام آمادگی کرده اند که متاسفانه پس از طی مراحل اولیه، به هر دلیل از پیگیری موضوع خودداری کرده اند. این در حالی است که نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان همچنان در این خصوص در پی جذب سرمایه گذاران است و از آنان حمایت جدی خواهد کرد.