به کوه آمده‌ام

خودش راه می‌نماید گاهی

گاه اما

برگی از دفتر بی‌سرانجامی است

قدم در راه می‌گذارم

ملغمه‌ای پُرآشوب

چونان رودی پُرتلاطم

فضای فکر مرا در بر می‌گیرد...

 مهرداد درگاهی

تصمیم گرفتم بروم پیشش، توی چشم‌هاش نگاه کنم و بگویم «آقا اصلا جبهه مال شما. من می‌خوام برگردم.» مگر می‌شد؟ یک هفته فکر کردم، تمرین کردم. فایده نداشت. مثل همیشه، وقتی می‌رفتم و سلام می‌کردم، انگار که بداند ماجرا چیست، می‌گفت «علیک السلام» و ساکت می‌ماند. دیگر نمی‌توانستم یک کلمه حرف بزنم. لبخند می‌زد و می‌گفت: «سید، دو رکعت نماز بخوان درست می شه.»

 برگرفته از کتاب «چمران»

مرحوم استاد فاطمی‌نیا فرموده‌اند: «اگر کسی گناهی را ترک می‌کند و در دلش باز هم میل به گناه موجود است؛ ولی چون گناه است و خلاف رضای خداست، انجام نمی‌دهد، این ترک گناه خوب است و این شخص مأجور است و باعث نور در قلبش می‌شود، باعث توفیقات می‌شود. اما اگر برسد به جایی که دیگر این حرف‌ها تمام شود یعنی گناه از چشمش می‌افتد، دلش را برمی‌گردانند، در این صورت مبدأ میلش را عوض کرده‌اند و این مرحله، خیلی باارزش و بالاست.» 

برگرفته از «نکته‌ها از گفته‌ها»

استاد قرائتی درباره آیه 12سوره محمد(ص) فرمودند: «در این آیه خوردن کفار به خوردن چارپایان تشبیه شده و این شباهت می‌تواند از چند جهت باشد، از جمله این که تمام همت حیوانات رسیدن به غذاست. چنان که حضرت علی(ع) می‌فرماید: «هم و غم حیوانات رسیدن به غذاست.» کفار نیز جز کامیابی اراده‌ای ندارند. [علاوه بر آن] چارپایان غافل اند، کفار نیز از قیامت و مسئولیت غافل اند. حیوانات سرچشمه غذا را که از حلال است یا حرام، نمی‌دانند. بعضی انسان‌ها هم فکر حلال و حرام نیستند و به گفته قرآن (فجر، 19) همین که به ارث و مال بی‌زحمتی رسیدند، بدون توجه به حقوق دیگران در آن تصرف می‌کنند.»

 برگرفته از کتاب «تفسیر سوره محمد(ص)» 

نیکلای ایوانوویچ لـــوبـــاچــفــســکی (۱۷۹۲ تا ۱۸۵۶)، ریاضی‌دان روس بود. لوباچفسکی هر چند درباره موضوعات متنوعی از قبیل مکانیک، اخترشناسی، نظریه احتمالات، تحلیل ریاضی و جبر پژوهش کرد و مقاله و کتاب نوشت اما نام او را فعالیت در زمینه هندسه و ابداع هندسه نااقلیدسی در تاریخ ماندگار کرد. امروزه اغلب هندسه هذلولی را به نام او هندسه لوباچفسکی می‌نامند. او در ۱۸۲۹ مقاله خود را به روسی نوشت اما به دلیل دور بودن روسیه از کانون‌های علمی در آن زمان کار او چندان مورد توجه واقع نشد. چند سال بعد از مرگ لوباچفسکی ارزش کارهای او قدر دانسته شد و به عنوان بینان گذار یکی از هندسه‌های اقلیدسی که در سطح هذلولی صادق است و طبق آن از یک نقطه خارج یک خط بی‌نهایت خط به موازات آن می‌توان کشید، شناخته شد. اکنون در کنار هندسه اقلیدسی چند هندسه دیگر وجود دارد که مهم‌ترین‌شان یکی هندسه لوباچفسکی یا هذلولی و دیگری هندسه ریمانی یا هندسه بیضوی است. کشف هندسه نااقلیدسی اثری شگرف بر تفکر انسان داشت و همانند کشف نجوم کوپرنیکی، انقلابی در دانش‌ها ایجاد کرد.

تعداد آدم‌هایی که من واقعا دوست‌شان دارم زیاد نیست. تعداد کسانی که نظر خوبی درباره‌شان دارم از آن هم کمتر است. من هرچه بیشتر دنیا را می‌شناسم از آن ناراضی‌تر می‌شوم. هرروز که می‌گذرد بیشتر معتقد می‌شوم که آدم‌ها شخصیت ناپایداری دارند. 

 برگرفته از «غرور و تعصب» اثر جین آستین

صابری| امروز می‌خواهیم کتابی را معرفی کنیم که یک فرهنگ جالب، موضوعی و دسته‌بندی شده از سخنان طنز بزرگان است. کتابی خواندنی که می‌تواند هم جذاب باشد هم مفید. 

 

برای عاشقان سخن بزرگان

اگر آن دورانی را که پیام‌رسان‌هایی مثل «وایبر» روی بورس بودند ، مرور کنیم گروه‌های خانوادگی و دوستانه‌ای را به‌خاطر می‌آوریم که پر بودند از سخنان بزرگان، سخنانی از پروفسور حسابی، حسین پناهی، کوروش کبیر و... که در خیلی از موارد هم درست نبود. اما کاربران به آن‌ها علاقه داشتند چون یک جمله جالب و خوش‌محتوا را با بیانی ساده و کوتاه و البته از زبان یک انسان شناخته شده نقل می‌کرد. اما یک اشکال اساسی به آن پیام‌های وایبری وارد بود. غیر از این‌که اصالت آن سخنان انتسابی مشخص نبود، هیچ سیری هم در کار نبود و هر کس جایی جمله جالبی می‌دید در گروه‌ها کپی می‌کرد. 

 

ویژگی‌های جالب این کتاب 

اما کتاب «فرهنگ گفته‌های طنزآمیز» از نشر «فرهنگ معاصر» و به همت «رضی هیرمندی» هر دو نقطه ضعف را برطرف کرده. یعنی هم جمله‌ها قطعاً درست هستند. هم کتاب یک سیر دقیق دارد و براساس حروف الفبا از «آدم‌ها، آزادی، آموزش، آواز، ادب، ازدواج گرفته تا همسایه، هنر و هوا» جمله‌هایی را نقل کرده است که وقتی کنار هم قرار می‌گیرند علاوه بر شیرین بودن، به مخاطب کمک می‌کنند از زاویه دید آدم‌های مختلف، راجع به آن موضوع بخواند، فکر کند و تصمیم بگیرد. البته هر مخاطبی حین خواندن سخن بزرگان حتی در منابع معتبری مثل این کتاب باید حواسش به این موضوع باشد که زندگی از جنس فرمول ثابت نیست که به‌راحتی و براساس یکی دو جمله بتوانیم راجع به یک موضوع تصمیم بگیریم. فرهنگ هر جامعه، شرایط محیطی و تفاوت‌های انسان‌ها با هم می‌تواند باعث شود گاهی فرمول یک انسان بزرگ در تاریخ هم برای ما صدق نکند. در ضمن جملات بزرگان در این کتاب طنز هستند، اما نه آن طنزی که بخوانید و بخندید، بلکه از آن جنسی که پوزخندی بزنید و به فکر فرو بروید. 

 

چرا کتاب را بخوانیم؟ 

این کتاب خوراک مطالعه در مواقع خستگی به‌خصوص آخر شب‌هاست. زمانی‌که دوست دارید کمی مطالعه کنید اما شاید حوصله خواندن یک کتاب سنگین را ندارید و ترجیح می‌دهید کتابی را بخوانید که هر لحظه خسته شدید بتوانید کنار بگذاریدش و اگر هم سیری دارد با این نوع مطالعه سیرش لطمه نبیند. این ویژگی جالب کتاب است چون پر است از جمله‌های جالب اما کوتاه که خسته‌کننده نیستند و چنان مستقل از هم هستند که هر لحظه می‌توان خواندن‌شان را متوقف کرد. از طرفی کتاب ضمن نگارش جمله انگلیسی، برگردان روان فارسی‌اش را هم نقل کرده که این موضوع به یادگیری بهتر زبان هم کمک می‌کند. راستی اگر خاطرتان باشد در «خندوانه» رامبد جوان بارها این کتاب را به مهمانانش هدیه داده بود. 

 

بخش‌هایی از کتاب 

* تجربه شانه‌ای است که طبیعت زمانی به دست ما می‌دهد که کچل شده‌ایم. 

* رمز تجارت دانستن چیزی است که دیگران نمی‌دانند. 

* چه‌قدر خوب بود اگر دو هفته تعطیلی به اندازه دو هفته رژیم گرفتن طول می‌کشید. 

* فکر بعضی آدم‌ها مثل سیمان است؛ قره‌قاطی و همیشه ثابت. 

این «شش‌ماهی» به همراه ۲۳۰ ماهی دیگر سال ۱۹۳۸، از استرالیا وارد خاک آمریکا شد. بنا به گفته دانشمندان این شش‌ماهی احتمالا ماده و تنها ماهی زنده از میان آن ماهی‌هایی است که از استرالیا به آمریکا فرستاده شدند. شرایط آکواریوم اشتاین‌هارت برای این شش‌ماهی عالی بوده است و به نظر می‌رسد او از محیط زندگی خود راضی است و بازدیدهای روزانه مردم از آکواریوم، او را مضطرب نمی‌کند. شش‌ماهی‌ها یکی از جالب‌ترین گونه‌های ماهی روی زمین هستند که البته قدمت پیدایش آن‌ها را به‌درستی نمی‌توان تعیین کرد. دانشمندان برای تعیین سن ماهی‌ها، از استخوان گوش آن‌ها، پس از مرگ‌شان استفاده می کنند و حلقه‌های موجود روی آن را درست مانند حلقه‌های تنه درختان می‌شمارند. اما استخوان گوش شش‌ماهی‌ها متفاوت از ماهی‌های دیگر و بسیار شبیه انسان یا حیواناتی چون گاو است. شش‌ماهی‌ها وقتی بیرون از آب قرار می‌گیرند می‌توانند با استفاده از یکی از شش‌هایشان نفس بکشند و همچنین تغییرات شیمیایی آب را تا حد زیادی تحمل می‌کنند. دانشمندان دوست دارند بدانند این شش‌ماهی حدود ۱۰۰ ساله، احساس پیری می‌کند یا خیر، موضوعی که فهمیدن آن سخت است. با این حال برخی از متخصصان می‌گویند در ماهی‌های سالمند تغییراتی چون تغییر شکل ستون فقرات، کاهش وزن، چشم‌های ابری و حتی خاکستری شدن فلس‌ها دیده می‌شود، اما هیچ‌کدام از این تغییرات در این شش‌ماهی دیده نشده است.

و دیگر روز چون شش فرسنگ شدیم به شهر سرمین رسیدیم، بارو نداشت. شش فرسنگ دیگر شدیم، معرة النعمان بود، باره‌ای سنگین داشت، شهری آبادان و بر در شهر استوانه‌ای سنگین دیدم، چیزی بر آن نوشته بود به خطی دیگر از تازی. از یکی پرسیدم که این چه چیز است؟ گفت طلسم کژدمی‌است، که هرگز عقرب در این شهر نباشد و نیاید و اگر از بیرون آورند و رها کنند، بگریزد و در شهر نماند. بالای آن ستون ده ارش قیاس کردم، و بازارهای او بسیار معمور دیدم و مسجد آدینه شهر بر بلندی نهاده است، در میان شهر، که از هر جانب که خواهند به مسجد در شوند سیزده درجه بر بالا باید شد. و کشاورزی ایشان همه گندم‌ است و بسیار است و درخت انجیر و زیتون و پسته و بادام و انگور فراوان‌ است، و آب شهر از باران و چاه باشد.

سفرنامه ناصرخسرو

   موجودی که به جای سلام خداحافظی می‌کند حرف آخر را اول می‌زند.

   حاصل جمع نجواها فریاد است.

   وقتی چشمم را می‌بندم نگاهت را از نزدیک‌ترین فاصله می‌بینم.

   عاشق شانه‌ای‌ هستم که افکار پریشان را مرتب می‌کند.

مرحوم پرویز شاپور

   اگر خواهی که کم دوست و کم یار نباشی، کینه مدار.

   در آب مردن بهتر از آن است که از قورباغه کمک خواستن.

   چرا دوست خوانی کسی را که دشمن دوستان تو باشد؟

   اگر خواهی که از زیرکان باشی، روی خویش در آینه دیگران ببین.

برگرفته از «قابوس نامه» عنصرالمعالی

خَز یا کِز در زبان فارسی به معنای جمع کردن بوده و خزنده نیز به معنای جمع‌کننده بدن است. همچنین کلمه خزان به معنای فصل جمع کردن و به دست آوردن محصولات بوده و با کلمه کازان ترکی به معنای به‌دست آوردن و کلمه قازان یا قَزقون ترکی قشقایی به معنای دیگ یا به مفهوم قدیم خود «منبع» از یک ریشه است.