محمد لطفی- هرچند آمارها شفاف و دقیق نیستند اما گفته می شود از هر 160 نفر در ایران، یک نفر مبتلا به سلیاک است اما یا اطلاع ندارد یا بیماری هنوز عوارض خود را نشان نداده است.بیماری سلیاک مشکل خود ایمنی است که به پوشش روده کوچک آسیب میرساند. گلوتن، پروتئین موجود در گندم و جو و دیگر غلات، نشانههای این بیماری را تحریک میکند. در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد به همین دلیل افراد مبتلا باید از رژیم غذایی خاصی پیروی کنند که گلوتن نداشته باشد. برخی مبتلایان که از اقشار ضعیف جامعه هستند، با گرسنگی دست و پنجه نرم می کنند. انجمن سلیاک خراسان رضوی پای کار این بیماران خاص است تا با حمایت از آن ها، مسیری پیش روی آن ها بگذارد که به زندگی امید داشته باشند و سختی محدودیت های بیماری را در آغوشی مهربان و تکیه گاهی محکم پشت سر بگذارند. درباره فراز و نشیبهای زندگی بیماران سلیاکی و تاسیس انجمن با خانم رحیم پورازغدی، مدیرعامل انجمن سلیاک خراسان رضوی گفت و گو کرده ایم.
از 11 سالگی تا پایان عمر
چندین سال بود که فرزندم با مشکلات گوارشی دست و پنجه نرم می کرد تا این که در 11 سالگی پس از انجام آزمایش های متعدد متوجه شدیم مبتلا به سلیاک است. اصلا نمی فهمیدم چه اتفاقی افتاده؟ تصور نمی کردم بیماری وجود داشته باشد که مبتلایان به آن اصلا نتوانند نان گندم بخورند و از همه فراورده های غلات بی بهره باشند.فرزندم برای کنار آمدن با این بیماری که قرار است تا پایان عمر با او باشد باید رژیم خاصی را آغاز می کرد. رژیمی که در آن هیچ نوع غذا یا خوراکی که از فراورده های گندم و جو باشد، نباید استفاده شود چون پروتئین گلوتن موجود در غلات باعث واکنش التهابی و تحریک سیستم ایمنی بدن و سوء جذب و ایجاد مشکلات گوارشی و عوارض خطرناک دیگر و نهایتاً منجر به سرطان دستگاه گوارشی و ... می شود. یک بیماری تقریبا خاموش و بسیار جدی.به این فکر می کردم حالا با این وضعیت، فرزندم حداقل نصف خوراکی های دنیا را نباید بخورد! به هر جایی سر زدم تا این که فهمیدم یکی دو مرکز در تهران هست که محصولات مخصوص سلیاک دارد و می تواند ارسال کند اما مسئله این جا بود که هزینه ها خیلی گزاف بود. خیلی سخت بود که مجبور بودم برای تهیه مایحتاج یک هفته نان و کیک و آرد برای یک نفر، هزینه ای تقریبا 10 برابر نسبت به محصولات عادی بپردازم چون دولت برای این آرد مخصوص یارانه ای اختصاص نداده است.
به دنبال راه حل
به واحد بیماری های خاص در دانشگاه پزشکی مراجعه کردم تا راه حلی پیدا کنم. گفتند: سلیاک زیرمجموعه وزارت بهداشت نیست چون بیماری خاص محسوب نمی شود (البته بعداً در لیست بیماری های خاص قرار گرفت) و ما هیچ وظیفه ای نسبت به این بیماران نداریم و تنها کاری که باید بکنید این است که بروید استانداری مجوز بگیرید و انجمن تشکیل بدهید. در مسیر پیگیری به مرور متوجه شدم چه مسئله های بزرگی داریم و برخی همین الان هستند که از این آب گل آلود چه ماهی ها می گیرند. باورم نمی شد چه می دیدم؛ مردم در مطب دکتر صف کشیده بودند تا اقلام بگیرند درحالی که بسیار تحقیرآمیز با آن ها برخورد می شد. متاسفانه این مطب هنوز هم با همین شیوه در حال فعالیت است.
تصمیم و تاسیس
پس از این ماجرا تصمیم قطعی گرفتم که انجمن را تاسیس کنم. به همراه همسرم با چند فوق تخصص گوارش و کبد اطفال و تغذیه گفت وگو کردم و از آن ها دعوت کردم تا انجمنی تشکیل شود و کاری بکنیم.
نهایتا در سال 94 انجمن سلیاک خراسان رضوی در راستای حمایت از بیماران سلیاکی به منظور کاهش اثرات سوء بیماری و اتخاذ تدابیر لازم جهت ارتقای سلامت آنان فعالیت خود را آغاز کرد و تا الان حدود 3 هزار نفر با انجمن در ارتباط هستند.
تامین موادغذایی و راه اندازی فروشگاه
در گام اول تامین مواد غذایی بیماران عضو انجمن از شهرهای دیگر بود، که موفق شدم با دو تولید کننده مذاکره و محصولات مورد نیاز را تهیه کنم و در گام دوم مکانی در مترو اجاره کردم و بالاخره اولین فروشگاه عرضه کننده همه محصولات بدون گلوتن در مشهد به عنوان اولین فروشگاه در کشور راه افتاد .
ارتباط و آموزش اعضا
هدایت بیماران سلیاک و برطرف نمودن سرگردانی خانواده ها در جهت تغییر سبک زندگی و ورود به تغذیه بدون گلوتن از طریق برگزاری جلسات مشاوره، برگزاری کارگاه های آموزشی و راه اندازی مراکز خرید محصولات بدون گلوتن (که این محصولات از سایر استان ها تامین می شود) با کمک خانواده های درگیر با سلیاک از اقدامات مهم انجمن بوده است.
خط تولید نان مخصوص
بعد از آن به دنبال راه اندازی خط تولید آرد و نان بدون گلوتن افتادم. با خیلی از خیرین و سازمان های مرتبط گفت وگو کردم. الان در سطح کشور فقط 5 خط تولید با مجوز پخش وجود دارد و به زودی در مشهد نیز خواهیم داشت که با پیگیری های بی وقفه انجمن دارد به نتیجه می رسد. این از موفقیت های بسیار بزرگ ماست.
تهیه کیت تشخیص
موفقیت بزرگ دیگر در سطح کشور، تهیه کیت تعیین گلوتن است که به خاطر تحریم ها وارد نمی شود. در حال حاضر در ایران فقط 2 شهر توانسته اند از این امکان بهره مند شوند که مشهد یکی از آن هاست. قیمت هر کیت 45 میلیون تومان است که فقط با قطره قطره کمک های مردم تامین شده است. نبود قانون جامع درحمایت از تولیدکنندگان برای معرفی مواد غذایی فاقد گلوتن منجر به خرید محصولات مشابه خارجی با قیمت بالا و قاچاق شده است.
ایجاد دفتر حقوقی
دفتر حقوقی برای سازمان های مردم نهاد ایجاد شود تا با تغییر دولت ها یا مدیران سازمان ها، همه چیز تحت الشعاع قرار نگیرد و خواسته های انجمن ها فراموش نشود یا نیاز به پیگیری مجدد و صرف وقت و هزینه نباشد.
تعیین تفاوت انجمن و خیریه
استانداری و دانشگاه پزشکی، تفاوت انجمن و خیریه را مشخص کنند. وقتی می گوییم چند نفر تحت پوشش انجمن هستند، این طور به ذهن متبادر می شود که این افراد نیز مثل نیازمندان تحت پوشش خیریه کمک های بلاعوض می گیرند. آقایان نیز متوقع هستند که انجمن چنین خدماتی به اعضا بدهد تا صدای اعتراض کسی درنیاید. این در حالی است که اکثر خانواده های این بیماران از اقشار بسیار ضعیف جامعه هستند و در واقع ضعیف ها می آیند سراغ انجمن.
یارانه نان
در راستای تامین امنیت غذایی، بیماران سلیاکی باید از نظر یارانه دولتی تامین بشوند. به آرد و نان سلیاک یارانه داده نمی شود. چند سال پیش انجمنی در تهران فعال شد اما برای خدمات دادن به بیماران الزامات عجیب و دست و پاگیری داشتند که بسیار سخت بود. به عنوان مدیرعامل انجمن سلیاک، به معاون اجتماعی وزارت بهداشت نامه سرگشاده ای نوشتم و خواستم اگر این یارانه و بودجه دولت است باید همه عادلانه تحت پوشش قرار بگیرند و اگر با بودجه بیماران سلیاکی قرار است کار تحقیقاتی بشود، باید طی فرایندی با رضایت خود بیمار انجام شود نه به اجبار؛ اما هیچ نتیجه ای نداشت.
برچسب گذاری مطمئن
بسیاری از موادغذایی برچسب گذاری نمی شوند از طرفی برخی از مواد غذایی برچسب «بدون گلوتن» دارد اما نمی شود به آن اعتماد کرد. ما به نظارت صحیح سازمان های مرجع مثل سازمان غذا و دارو و دانشگاه پزشکی و وزارت بهداشت نیاز داریم.
مکانی برای استقرار دائمی انجمن
انجمن سلیاک با حدود 3 هزار نفر بیمار که در ارتباط هستند، هنوز مکانی برای استقرار دائمی ندارد. امید داریم با کمک مردم و نیکوکاران بتوانیم در محلی که برای خود سلیاکی ها باشد مستقر باشیم تا بهتر خدمت کنیم.