حمیدرضا حلاجیان/ وضعیت کشت چغندر قند و همین طور قیمت و تولید شکر رو به بحران است؛ به طوری که سطح زیر کشت قراردادی چغندر در استان که سال ها قدمت دارد و جزو استان های پیشرو در این زمینه بوده، به طور مداوم پایین می آید؛ اگر چه کاهش بارندگی و خشکسالی های مکرر بر کاشت چغندر قند به عنوان محصول آب بر تاثیر داشته ، همزمان واردات شکر نیز تولید این محصول را بیش از پیش کاهش داده که این موضوع باعث ضربه به تولید
شده است و این محصول عملا با بهره وری نصف میانگین جهانی در استان در حال تولید است.
یک کارخانه از 8 کارخانه، غیر فعال شده
ساربان معاون تولیدات گیاهی اداره کل جهاد کشاورزی استان درباره تولید چغندر بیان کرد: خراسان رضوی در گذشته های دور مقام اول سطح زیر کشت کشور را در زمینه کشت چغندر به همراه هشت کارخانه داشته که البته یکی از آن ها غیر فعال شده است و حدود 17 هزار تن در روز ظرفیت خوراک این کارخانجات است. هم اکنون سطح زیر کشت چغندر در استان حدود 18 هزار هکتار است که پیش بینی می شود 900 هزار تن برداشت چغندر داشته باشیم و البته بخشی از چغندر مورد نیاز این کارخانه ها از غرب کشور تامین می شود و پیش بینی ما ورود چغندر از غرب کشور تا 250 هزار تن است؛ برای این مقدار، سال گذشته با احتساب 600 تومان برای حمل و نقل هر کیلو، حدود 150 میلیارد تومان هزینه پرداخت شده که طی امسال هزینه حمل ونقل برای هر کیلو به 700 تومان افزایش یافته است.او درباره افزایش بهره وری برای تامین نیازهای استان توضیح داد: نظر ما بر این است که بتوانیم با افزایش بهره وری نیاز استان را برآورده کنیم و بعضی کارخانه ها توانسته اند که برای هر هکتار 9 تن افزایش بهره وری داشته باشند و باعث کاهش هزینه ها شوند.
انتقال کارخانه به جایی دیگر
به گزارش خراسان، طی سال های اخیر کشت محصولات آب بر نظیر چغندر قند در استان محدود شده است. در همین زمینه ساربان به انتقال کارخانه های چغندرقند به خارج از استان اشاره می کند و می افزاید: به این دلیل که این صنایع در استان ما مازاد شده است؛ پیشنهادهایی داشته ایم که بخشی از صنایع به مناطقی از جمله استان کردستان، گلستان و خوزستان منتقل شود، در زمان استانداری آقای رزم حسینی پیشنهاد کتبی نوشتیم و موافقت شد؛ استان های دیگر هم متقاضی این موضوع هستند؛ پیشنهادهایی داریم که کارخانه هایی که متعلق به آستان قدس است، منتقل شود.معاون تولیدات گیاهی اداره کل جهاد کشاورزی استان درباره آب بر بودن چغندر گفت: این محصول جزو محصولات آب بر محسوب می شود، اما باید در نظر داشت که این محصول جزو زیربنایی کشاورزی است و کشت آن در تناوب با گندم باعث بهبود محصول بعدی می شود و قطعا بخشی از کالری مورد نیاز انسان ها را تامین می کند و نمی توان آن را حذف کرد.
جایگزینی برای سود بیشتر
او درباره جایگزینی کشت چغندر با محصولاتی که صرفه اقتصادی بالاتری دارند گفت: من به عنوان کارشناس معتقدم با صادرات محصولاتی مانند پسته و زعفران و واردات شکر می توان نیاز کشور را تامین کرد؛ مشروط به این که در تعامل بتوانیم این کالاها را تهیه کنیم. ما می توانیم با توجه به آبی که مصرف می کنیم درآمد بیشتری کسب کنیم. در الگوی کشتی که به ما ابلاغ شده سطح زیر کشت چغندر هم کاهش داشته است.
مدیریت واردات دغدغه جدی ماست
ساربان درباره به صرفه بودن واردات نسبت به تولید شکر توضیح داد: دغدغه ما این است که طی امسال زمانی که تولید انجام نمی شد؛ ما واردات نداشتیم و قیمت بالا رفت و الان که فصل تولید است با واردات شکر مواجه ایم و اگر کارخانه نتواند تولیدات خود را به فروش برساند و تعهدات خود به کشاورزان را بپردازد متعلق کشاورزان دلسرد می شوند و سطح زیر کشت پایین تر خواهد آمد.
دست دلال ها در میان است
معاون تولیدات گیاهی اداره کل جهاد کشاورزی استان درباره چرایی کاهش سطح زیر کشت قراردادی چغندر نسبت به گذشته اظهار کرد: تنها محصولی که سال هاست با عنوان کشت قراردادی مدیریت می شده چغندر بوده است متاسفانه در سال های اخیر عده ای واسطه و دلال محصول را با قیمت بالاتر از کشاورزان خریدند و به کارخانه ها واگذار کردند ما هم به کارخانه ها اعلام کردیم که اگر به وظیفه شان درست عمل نکنند نقش دلال ها زیاد خواهد شد به طوری که سطح زیر کشت آزاد، از 1500 هکتار به ۷۵۰۰هکتار رسیده است. ما چندین جلسه برگزار کردیم و برای کارخانه ها حریم تعیین کردیم، اما متاسفانه آن ها به توافق با یکدیگر نرسیدند و فضا کمی توسط واسطه ها مدیریت شد؛ چرا که با یکدیگر رقابت کردند و این رقابت ها باعث این اتفاقات شد.
مدیریت چابک و تعرفه واردات موضوع اصلی است
احسان اژدری، مدیرعامل شرکت قند تربت حیدریه راه برون رفت از مشکلات در زمینه چغندر را در گفت و گو با خراسان این طور بیان کرد: اولین موضوع مدیریت چابک و بحث تعرفه واردات و تولید است به این معنی که در فصلی که تولید انجام می شود واردات کم شود و برعکس آن، در مقطعی در اردیبهشت آن قدر واردات کم شدکه قیمت افزایش یافت و الان که کارخانه ها تولید دارند دوباره شاهد واردات شکر هستیم؛ موضوع بعدی مقدار واردات است، باید برنامه ریزی شود که کشور چقدر مصرف دارد تا به اندازه آن واردات انجام شود. همه این ها ضعف برنامه ریزی و مدیریتی است که به راحتی می توان آن را کنترل کرد.
با دلار 50 هزار تومانی واردات می ارزد؟
او درباره صرفه واردات بر تولید توضیح داد: آیا اگر زمانی دلار به 50 هزار تومان رسید باز هم واردات به صرفه است؟ یا آن زمان باید به سمت تولید رفت؟ آیا نباید از اشتغال و تولید حمایت شود؟اژدری درباره نرخ گذاری گفت: وقتی 70 درصد قیمت ماده اولیه نسبت به سال گذشته افزایش می یابد از آن طرف هم قیمت محصول باید بیشتر شود و نمی شود که این دو با هم افزایش نیابند؛ وقتی برای چغندر نرخ تضمینی اعلام می شود پس باید طور دیگری اعلام شود در غیر این صورت خوب است؛ یعنی ما با هر قیمتی که چغندر را بخریم می توانیم با احتساب سود، قیمت مدنظرمان را برای شکر اعلام کنیم اما سیاست این است که قیمت بالا نرود. این سیاست غلطی است؛ چرا که سال بعد کارخانه می خوابد.
شما این محصول را به این روز انداختید
مدیرعامل شرکت قند تربت حیدریه درباره کاهش سطح زیر کشت قراردادی کارخانه ها گفت: من در جلسه ای با وزیر گفتم شما دنبال کشت قراردادی گندم و کلزا هستید در حالی که در چغندر ما 120 سال سابقه کشت قراردادی داریم، اما شما این محصول را به این روز انداخته اید. چرا کشت قراردادی پایین آمده؟ برای این که دست دلال ها و واسطه ها زیاد شده است و به دلیل تورم کشاورز می تواند در صورت نبستن قرارداد محصولش را گران تر بفروشد. با این روند برای دیگر محصولات هم همین اتفاق خواهد افتاد؛ چرا که این موضوعات با سیاست های دستوری و تحکمی جور در نمی آید؛ نمی توان پلیس بالای سر مردم گذاشت که چه محصولی را کشت کنند یا نکنند؛ بلکه باید برای کشاورز انگیزه ایجاد کرد.او درباره نبود توافق نداشتن کارخانه ها با هم و رقابتی که موجب بیشتر شدن دلالان شد، افزود: هیچ کارخانه ای نمی خواهد خودزنی کند؛ در خراسان کمی رقابت هست چرا که منابع محدود است اما هیچ کس به گران خریدن رضایت ندارد اگر سیاست ها و قیمت ها درست باشد همه می توانند کار کنند.
بهره وری با حرف درست نمی شود
اژدری در پایان درباره افزایش بهره وری گفت: این موضوع وظیفه ما نیست. درست است که بخش کشاورزی ما در حال کار است اما مرکز تحقیقات کشاورزی در سازمان جهاد کشاورزی خراسان این وظیفه را دارد. بهره وری با حرف درست نمی شود باید حمایت کرد. کارخانه ها دایم در این زمینه ها کار می کنند، تولید ما در ایران، نصف دنیاست آن ها از هر هکتار 100 تن برداشت می کنند و ما 50 تن، می توانیم با همین سطح زیر کشت تولید را تا دو برابر افزایش دهیم، اما مشکلاتی برای کشاورزان وجود دارد. دستگاه دولتی مثل مرکز تحقیقات و سازمان جهاد پای کار نیستند البته آن هم برای این است که بودجه ندارند برای مثال برای کاهش مصرف آب اگر وام ارزان بدهند استفاده می کنند یا موضوع سم و کود، همه این ها نیازمند حمایت است. با این حال وقتی قیمت کود یا سم یک باره چند برابر می شود طبیعی است که بازدهی کار پایین می آید. ما سیاست هایمان با حرفمان منطبق نیست وقتی موضوع افزایش بازدهی پیش می آید باید حمایت ایجاد شود.