گزارشی از رنگ باختن صنعت فرش دست باف در استان به دلیل نداشتن پشتوانه
تعداد بازدید : 23
گره مشکلات بر تار و پود فرش دست باف
بهاره موفقی/ با وجود این که تار و پود صنعت فرشبافی مدتهاست که گره خورده، اما نه خبری از تخصیص اعتبارات تخصصی به این صنعت است و نه خبری از وعدههای مسئولان استانی درباره بهبود زنجیره تولید فرش، به طوری که رئیس اتحادیه فرش دست باف مشهد اظهار میکند که این صنعت مورد بیمهری مسئولان در دولتهای قبلی قرارگرفته است. هرچند رئیس اداره فرش سازمان صمت استان می گوید که وجود تمام حلقههای زنجیره تولید ضرورتی ندارد، اما این سؤال را در ذهن ما ایجاد میکند که اگر زنجیره تولید حائز اهمیت نبود پس چرا مسئولان چنین وعدهای را دادهاند؟ سؤالی که رئیس اداره فرش استان در پاسخ آن به ما میگوید: چون اکثر مسئولان ما متأسفانه اطلاعات اولیه ندارند و فکر میکنند شعار دادن درباره بعضی مسائل جالب است.
همه اینها در حالی است که بنا به اظهارات رئیس اداره فرش سازمان صمت استان یکی از تخلفاتی که به تازگی شایع شده، موضوع بی گره بافی در این صنعت است که اگر چارهای برای آن اندیشیده نشود، لطمات جبرانناپذیری را به برند فرش ایران وارد خواهد کرد.
ضرورت نداشتن تمام حلقههای زنجیره تولید فرش
مهدی کلالی، رئیس اداره فرش سازمان صمت استان خراسان رضوی درباره اقدامات مسئولان درخصوص زنجیره تولید فرش میگوید: تولید باید بر مبنای مزیت نسبی انجام شود. به عنوان مثال وقتی متخصص رنگرزی نداریم و همه به شیوه سنتی عمل میکنند، مقرون به صرفه نیست. از طرفی، بیش از 90 درصد قدیمیهای این صنف جمع کردهاند و دیگر ضرورتی به این کار نیست. در مشهد وقتی 90 درصد تولیدکنندههای عمده محصولات خود را یک جا در استانهای دیگر رنگرزی میکنند، این جا دیگر جای رقابت با رنگرزی استانهای دیگر نیست. بنابراین این گونه نیست که تصور کنیم حتماً باید پشم شویی، ریسندگی، رنگرزی و بافندگی داشته باشیم.
زنجیره تولید به سود استان نیست!
وی در پاسخ به این سؤال که آیا وجود این زنجیرهها در تولید فرش استان تأثیری ندارد؟ میگوید: خیر. قیمت تمام شده را هم حتی بالا میبرد. از این رو وقتی چنین مزیتی ندارد و استقبال هم نمیشود، الزامی ندارد که حتماً رنگرزی صنعتی داشته باشیم. کلالی در پاسخ به این سؤال که اگر وجود این موارد مؤثر نیست پس چرا مسئولان صحبت از زنجیره تولید میکنند، می افزاید: چون اکثر مسئولان ما متأسفانه اطلاعات اولیه ندارند و فکر میکنند شعار دادن درباره بعضی مسائل جالب است. درحالی که در هر کاری که نباید زنجیره تولید داشته باشیم. ضرورتی برای تمام حلقههای تولید فرش در استان وجود ندارد.
50 تا 70 واحد متمرکز قالیبافی در استان
رئیس اداره فرش سازمان صمت درباره اقدامات انجام شده درخصوص صنعت فرش میگوید: عمده کار ما در مرکز استان ایجاد و توسعه کارگاههای قالیبافی بود. وقتی که تکبافی را به سمت کارگاهی سوق بدهیم، اولا محصولات معیوب تولید نمیکنیم چون ناظر فنی داریم و ثانیا تولید ما بر مبنای سفارش خواهد بود. وی درباره تعداد کارگاههای قالیبافی در استان می افزاید: حداقل بین 50 تا 70 پروانه متمرکز معتبر و بین 450 تا 500 واحد غیرمتمرکز به شکل معتبر داریم. تعداد صدور پروانه بهرهبرداری در شش ماه اول امسال 24 فقره و در ابتدای سال 1399 نیز 7 فقره بوده است. از آمار ذکر شده حدود 80 درصد مربوط به کارگاههای غیرمتمرکز است و 20 درصد کارگاههای ایجادی به صورت متمرکز راهاندازی شدهاند. وی خاطرنشان میکند: در هر روستا و حاشیه شهری و هرجایی که ظرفیت قالیبافی وجود داشته باشد به ما منعکس کنند، ما سریع سرمایه گذار معرفی میکنیم.
کلالی درباره میزان اعتبار تخصیص یافته به قالیبافی میگوید: در این حوزه برای تولیدکنندگان مان در سال 1401 و 1400 به رغم این که در تبصره 18 پیش بینی شده بود، اما متأسفانه شرایطش مهیا نشد. ما فقط در حوزه مشاغل خانگی تسهیلاتی در سطح اعتباری داشتیم که مشمول همه مشاغل خانگی از جمله قالیبافی، خیاطی و... میشد.وی درخصوص همکاری مسئولان استانی درباره صنعت فرش میافزاید: تعارف که نداریم، مسئولان چه همکاری میخواهند با ما بکنند؟ همکاری تخصیص اعتبار از سطح مرکزی و ستادی به استانهاست وقتی تسهیلات بانکی در نظر نگرفتهاند، در سطح استانی میخواهند چه کار کنند؟ در سطح استان هر چه گفتهایم انجام دادهاند و در هر کاری ورود کردهایم، همکاری داشتهاند.
صادرات 50 درصد تولید استان بنا به اظهارات تولیدکنندگان
رئیس اداره فرش سازمان صمت استان درباره میزان صادرات فرش استان میگوید آمار و اطلاعاتی مربوط به میزان صادرات اداره فرش سازمان صمت خراسان رضوی ندارد و باید آمار دقیق را از اداره کل گمرکات دریافت کرد، اما بنا به تحقیقات میدانی و اظهارات تولیدکنندگان عمده حدود 50درصد محصولات تولیدی استان صادر میشود.
کلالی درباره تخلفات فرش دست باف می افزاید: متأسفانه یکی از تخلفاتی که به تازگی شایع شده، موضوع بی گره بافی است. درواقع محصول تولیدی فرش دست باف نیست زیرا با تعریف فرش دست باف مغایرت دارد. درواقع بافتهای است گرهدار و پرزدار که کلیه مراحل بافت آن شامل گره زدن و پود گذاری با دست توسط فرد بافنده یا به کمک ابزار ابتدایی بافت مانند قلاب و سیخ پودکشی تولید می شود . موضوعی که اگر چارهای برای آن اندیشیده نشود، لطمات جبرانناپذیری را به برند فرش ایران وارد خواهد کرد. شایان ذکر است واحدهای فاقد پروانه مبادرت به تولید چنین محصولاتی می کنند که کنترل و نظارت آنها به دلایل متعدد مشکل و حتی غیرممکن است. از دیگر تخلفات مهم در حوزه فرش دست باف عرضه فرشهای قاچاق است که از طریق اتحادیه مربوط پیگیری می شود و برخورد قانونی با آن صورت میگیرد.
از خروج سرمایه گذاران اصلی تا کم رونقی نمایشگاههای فرش دست باف
هادی مخملی، رئیس اتحادیه فرش دست باف مشهد درباره دلایل افول صنعت فرش میگوید: از سال 1373 و 1374 بازار فرش در کل کشور افول کرد. ما بعد از آذربایجان شرقی دومین استان بودیم که سهم 20 درصدی از صادرات فرش در کل کشور داشتیم. این افول به دلیل تغییر ترجیحات مصرفکننده به لحاظ گرانی فرش و نداشتن قدرت خرید فرش دست باف در همه قشرهاست. الان قیمت فرشهای ماشینی مشابه قیمت فرشهای دست باف شده است. افت صادرات و افت کار به این دلیل است که توجیه اقتصادی ندارد و سرمایهگذاران اصلی از این کار خارج شدهاند. نمایشگاه بینالمللی امسال که از 30 مرداد تا 3 شهریور در تهران برگزار شد، پررونق نبود. لذا هزینه اکثر غرفه داران درنیامد. همچنین در خصوص مسائل گمرکی باید تسهیلاتی وجود داشته باشد، اما هیچ جاذبه و انگیزه ای برای تاجر وجود ندارد با توجه به این که فرش تولید ملی و متفاوت از دیگر تولیدات است.وی ادامه داد: هرچند هم اکنون درخصوص مدت برگشت ارز تخفیفات و تسهیلات قائل شدند، اما نکته این است که در زمینه فرش ما اصلاً برگشت ارز نباید داشته باشیم. موضوع تحریمها نیز مشکلات عدیدهای را برای فرش دست باف ایجاد کرد. وی با اشاره به تأثیر تحریمها بر صادرات فرش میافزاید: دولتهای قبل به بحث فرش بیمهری کردند و صادرات فرش ما دچار منازعات سیاسی شده است.
به طور اختصاصی اعتباری برای فرش تعلق نگرفته است
رئیس اتحادیه فرش دست باف مشهد درباره تخصیص اعتبارات به فرش دست باف و اقدامات مسئولان برای بهبود فرش اظهار میکند: اعتباری برای عموم تولیدکنندهها در نظر گرفتهاند، اما به طور اختصاصی برای فرش منابعی وجود ندارد که به آن صورت جوابگوی بحث فرش باشد. برای فرش اعتباری نداریم درحالی که ما نیازمند اعتبارات فنی با بهره کم هستیم.