خدشه تاریخی در دیزدر ؛ ادعای میراث و پاسخ صمت
محمد حسام مسلمی / سرپرست معاونت میراث فرهنگی خراسان رضوی با اشاره به پلمب مجدد معدن دیزدر از وقوع تخلفات در واگذاری این معدن و فعالیتش طی سال های گذشته خبر داد و گفت : کل عرصه 104 هکتاری معدن دیزدر محوطه تاریخی است و از نظر میراث فرهنگی با فعالیت معدن این عرصه تاریخی مخدوش شده است از سوی دیگر معاون امور معادن سازمان صمت اعلام کرد از برج 8 فعالیت معدن متوقف است.احسان زهره وندی در گفت وگو با خراسان رضوی اظهار می کند: بحث پلمب معدن دیزدر را از طریق مراجع قضایی و سازمان صمت پیگیری کردیم، با توجه به این که طبق قانون در پروانه معدن کار قید شده که در زمان بهره برداری هر موقع معدن کار متوجه شود که در معدن آثار تاریخی وجود دارد باید آن را اطلاع دهد و فعالیت معدن را متوقف کند.وی می افزاید: در راستای توقف معدن از طرف میراث فرهنگی به سازمان صمت استان نامه ارسال کردیم که عملیات بهره برداری را متوقف کنند، گویا نامه ای هم اداره صمت استان به وزارت صمت ارسال کردند که تکلیف نهایی این معدن مشخص شود.وی ادامه می دهد: با توجه به این که این معدن در عرصه سطحی قرار دارد فعالیت آن نامناسب است و باعث تخریب در عرصه تاریخی شده و قسمتی از آثار تاریخی نیز مخدوش شده است، اگرچه امکان برگشت این آثار تاریخی به حالت اولیه وجود دارد به شرطی که کار معدن به کلی متوقف شود.وی در پاسخ به این سوال که طبق قانون برای فعالیت معدن باید از میراث فرهنگی استعلام گرفته می شد آیا این کار انجام شده است ؟ می گوید: از ما (میراث فرهنگی) استعلام نشده ، مجوز فعالیت این معدن در سال 82 گرفته شده است ، همچنین ما عرصه تاریخی در این منطقه را در سال 96 ثبت کردیم؛ ضمن این که از سال 94 متوجه شدیم محوطه 104 هکتاری عرصه معدن یک محوطه تاریخی است و از طریق مراجع قضایی برای متوقف کردن فعالیت معدن اقدام کردیم.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا معدن با پیگیری قضایی متوقف نشده است؟ می گوید: چندین بار به صورت موقت پلمب شده است، اما متاسفانه رای به متوقف کردن این مجموعه داده نشد، دلیل آن را هم نمی دانم؛ از چهار ماه گذشته که بنده مسئولیت گرفتم پیگیر این موضوع بودم که باید فعالیت معدن متوقف شود، خوشبختانه صنعت و معدن هم طی مکاتبه ای برای متوقف شدن فعالیت معدن موافقت کرد.وی ادامه می دهد: به هر حال دستگاه قضایی زحمات خودش را کشیده و جلسات متعددی نیز برگزار کرده است.
برای سازمان صنعت و معدن فعالیت معدن مهم بود
وی در پاسخ به این سوال که چرا صنعت و معدن به رغم این که در جریان بود که برای فعالیت معدن باید مجوز و استعلام میراث فرهنگی را دریافت می کرد چرا این اتفاق نیفتاده است، می گوید: برای آن ها فعالیت معدن مهم بود، چرا که برای ما هم میراث و آثار تاریخی اهمیت دارد.زهره وندی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا مستندات میراث فرهنگی قابل قبول نبوده که طی این سال ها معدن بدون مجوز میراث فرهنگی فعالیت می کرد؟ می افزاید: استدلال های ما قوی بوده است که توانستیم سال 96 آن را ثبت تاریخی ملی کنیم.وی با بیان این که آثار تاریخی در این منطقه مربوط به دوران اسلام و پیش از آن است ، می افزاید: آثار ارزشمند تاریخی بسیاری در این منطقه وجود دارد.وی با تایید این که تخلف صنعت و معدن و خود معدن کار در این قضیه محرز است ،می گوید: باید این ها از میراث فرهنگی استعلام می گرفتند که این کار را نکردند.وی با بیان این که میراث فرهنگی به تنهایی نمی تواند کاری برای متوقف کردن معدن انجام دهد،تصریح می کند: تنها کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که از طریق مراجع قضایی موضوع را پیگیری و شکایت کنیم، صنعت و معدن در سال 99 معدن را از شخص اول به شخص دیگری منتقل کرده و قولنامه آن توسط این سازمان نوشته شده است، این سازمان باید به این نفر جدید اعلام می کرد که این معدن از سال 94 پرونده قضایی دارد و نباید این قولنامه تنظیم می شد و تحویل می دادند.وی می گوید: یگان حفاظت میراث فرهنگی توانایی پلمب کردن را ندارد، فقط می تواند موضوع را بررسی کند و گزارش بررسی به بخش حقوقی سازمان ارسال کردند تا از طریق مراجع قضایی پیگیری شود، در واقع اختیارات قانونی برای پلمب نداریم.وی در پاسخ به این سوال که با این اتفاقات چه میزان خسارت به آثار تاریخی وارد شده است، می گوید: 300 سنگ نگاره تاریخی در این عرصه وجود دارد، بخشی از این عرصه 104 هکتاری تبدیل به معدن شده است، از طرفی این سنگ نگاره ها مخدوش نشده آن چه با فعالیت معدن مخدوش شده عرصه تاریخی است. زهره وندی می افزاید: ان شاء ا... ( امروز یک شنبه ) در شورای حریم موضوع حریم قانونی عرصه تاریخی مشخص می شود.
پاسخ معاونت صمت استان به ادعای میراث فرهنگی
همچنین توکلی، معاون امور معادن سازمان صمت استان نیز در گفت وگو با خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که به گفته اداره صمت مجوز فعالیت معدن ، استعلام میراث فرهنگی را برای بهره برداری و فعالیت دریافت نکرده است،اظهار می کند: سال 92 اصلا نیازی به استعلام وجود نداشت ، من نمی دانم بخش حقوقی میراث فرهنگی بیاید صحبت کند و اگر حرفی خلاف واقع بگویند باید جواب بدهند، وی همچنین در پاسخ به این سوال که بر اساس اعلام میراث فرهنگی و طبق قانون معدن کار زمانی که متوجه شد عرصه معدن عرصه تاریخی است باید اطلاع می داد و فعالیت معدن را متوقف می کرد، می افزاید: اطلاع داده شده و از برج 8 فعالیت معدن متوقف است.وی با اذعان به این که سال 96 محوطه معدن دیزدر ثبت ملی شده است، تصریح می کند: اصلا به صورت رسمی به سازمان ما اعلام نکردند، ضمن اینکه در آن جا حریمی برای ما مشخص نکردند. من که سال 96 آن جا نبودم که بدانم در آن جا چه اتفاقی افتاده است، برج 8 میراث فرهنگی گفت که در آن جا چند سنگ نگاره وجود دارد و همان موقع معدن را تعطیل کردیم.وی خاطر نشان می کند: به میراث فرهنگی اعلام کنید طی کدام نامه رسمی به ما اعلام کردند! از همکاران قدیمی هم پرسیدم گفتند چیزی پیدا نکردیم که به صورت رسمی اعلام شده باشد.وی همچنین در خصوص انتقال معدن از شخص اول بهره بردار به شخص دوم با وجود نداشتن استعلام از میراث فرهنگی و مشکلات قضایی می گوید: کجا منع قانونی دارد؟ مشکلات قضایی هم نداشته است، یک پروانه بهره برداری که صادر می شود یک سند دولتی لازم الاجراست، وقتی اعتبار دارد چه کسی می تواند این مجوز بهره برداری را ابطال کند؟ دوستان میراث فرهنگی که این صحبت ها را مطرح کردند مسائل حقوقی است و باید بر اساس قانون حرف بزنند.وی ادامه می دهد: مسئله این ها نیست، یک پروانه بهره برداری دولت صادر کرده و هم اکنون در میراث فرهنگی است، باید این پروانه ای که صادر شده تعیین تکلیف شود ، از برج 8 که میراث فرهنگی نامه زده آن جا ممکن است آثار باستانی داشته باشد همان موقع معدن را تعطیل کردیم، این ها بحث های فرار رو به جلو است. ضمن اینکه در خصوص نقل و انتقال معدن تنها دستگاه قضایی می تواند تصمیم گیری کند.