«تریبونمحله» چهل و هفتم به همراه شهردار منطقه 7 مشهد، پای درددل اهالی «عنصری»؛ محلهای که مهمترین شاخصهاش «باغخونی» است
تعداد بازدید : 67
گلایههای همسایگان باغ اسرارآمیــز
گزارش: بهارهموفقی | عکس: خراسان|
عنصری، محلهای اصیل با قدمتی 60 ساله در منطقه 7شهرداری مشهد است که از شمال به خیابان فداییان اسلام، از جنوب به ضلع جنوبی بازار امام رضا(ع)، از شرق به بولوار 17 شهریور و از غرب به خیابان امام رضا(ع) محدود میشود. یک محله شامل یک خیابان طولانی که کوچههای زیــادی بر آن عمود شده و مغازهها و فروشگاههای زیادی، در حاشیهاش قرار گرفته است. خیابانی که بهواسطه قرارگرفتن در هسته مرکزی شهر و تردد چشمگیر زائران حرم مطهر رضوی، با وجود یک طرفه بودن و اجرای طرح زوج و فرد در آن، باز هم از شلوغی و ترافیک سنگین رنـج میبرد. محلهای با مردم خونگرم و باصفا که در کنار گلایه از کمی و کاستیهای عنصری، از تریبونمحله و «کوروش باوندی» شهردار منطقه7 که در این گشت و گذار همراهیمان میکرد، سپاسگزار بودند.
یاد سرخ و جای سبزِ شهدای عنصری
طی دوران هشت ساله دفاع مقدس، از محله «عنصری» 21 شهید پرکشیدند و «شهید احمد عرفانی»، «شهید جعفر احراری»، «شهید محمد احراری»، «شهید حسن نمکی» و «شهید مجید توکلی نژاد»از جمله این شهدا هستند که با جانفشانی و ایثار، حماسه آفریدند. یاد و نامشان گرامی و راه شان پررهرو باد.
باغخونی؛ متروک و شایسته توجه
یکی از مهمترین شناسههای محـله عنصریِ مشهد، مجموعه «باغخونی» است. یک باغ 6.5 هکتاری که از جمله شناختهشدهترین باغها، موسوم به باغهای ایرانی است. باغ ایرانی به باغهایی گفته میشود که بر پایه معماری، مسیر آب، گونه درختان و کوشک میانی، عمدتاً در فلات ایران و مناطق پیرامون آن احداث میشد. باغخونی که سابقه ساخت آن به اوایـل قاجاریه میرسد، در تاریخ ۲۵ اسفند ۷۹ با شماره ۳۲۴۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این باغ در فاصله ۵۰۰ متری از حرم مطهررضوی، حد فاصل میدان بیت المقدس و میدان بسیج و انتهای خیابان عنصری ۹ واقع شده و سه عمارت مستقل دارد که دو ساختمان آن تخریب شده است. بنا بر روایات تاریخی، در سال ۱۳۳۰ شمسی، روسها از این باغ، مسجد گوهرشاد را به توپ بستند؛ جالب است بدانید وجه تسمیه باغ هم بیارتباط با این موضوع نیست و برخی عقیده داشتند در واقعه به توپ بستن حرم امام رضا(ع)، روسها اجساد زائران حضرت را به این باغ منتقل و دفن کردند و از آن زمان به بعد این باغ، به باغخونی شهرت یافت. اما از آن جا که در زبان پهلوی، واژه چشمه، خون یا خان خوانده میشود و در این باغ هم، یک چشمه جوشان وجود داشته، بعید نیست این موضوع، دلیل نام گذاریِ این باغ باشد. هر چه هست، این باغِ 200 ساله که سالهاست درهایش به روی مردم بسته است، هویت و سرگذشت اسرارآمیزی دارد که دستمایه گلایههای زیادی است.
چرا درهای باغخونی به روی عموم باز نمیشود؟ ساخت و ساز در حریم باغ، چگونه است؟
چند نفر از اهالی عنصری گله میکنند: «سالهاست یکی از مهمترین خواستههای ما، باز شدن درهای مجموعه باغخونی به روی عموم مردم است. مهم است حالا که یکی از میراثهای جذاب فرهنگی در همسایگی ما قرار گرفته، از آن برای جذب بازدیدکننده و رونق بخشیدن به حال و هوای محله استفاده شود. این همه سال، درِ این باغ بسته مانده و این میراثِ فرهنگی که روایتگر برشی از تاریخ سرزمین و شهر ماست، بهواسطه اختلاف سازمانهای مختلف بر سر مدیریت و مرمت اش، متروک و بدون استفاده مانده. برخی میگویند متعلق به بانک کشاورزی است، برخی ادعا دارند محل استقرار سربازان نیروی انتظامی است و در عین حال، میراثفرهنگی و شهرداری هم در پی بازسازی، ساماندهی و بازپیرایی آن هستند.» «شریفی»، یکی دیگر از اهالی ادامه میدهد: «نهتنها از باغخونی بهعنوان یک فرصت استفاده نشده، بلکه بهواسطه وجودش، به ما مجوز ساخت و ساز هم نمیدهند. این در حالی است که تا همین چندسال قبل، درست کنار باغ خونی ساختمان چند طبقه ساخته میشد. اگر روال قبل، درست بوده، چرا ادامه نیافته و اگر غلط بوده، چرا قبلا اجرا شده؟»
«مرجان اکبری»، معاون میراثفرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان، در پاسخ به این گلایهها توضیح میدهد: «سالهاست مالکیت باغخونی، تحت ضوابط و شرایطی به بانک کشاورزی واگذار شده و این بانک هم، درهای باغ را بسته نگه داشته. در طول سالهای اخیر، چندین بار جلسات و نشستهای چندجانبهای با حضور میراث و شهرداری و مسئولان این بانک، برای تصمیمگیری درباره باز کردن درهای باغ و مرمت و آمادهسازیاش به منظور بازدید عموم برگزار شده اما نتیجه چشمگیری نداشته. منتها همین یکماه قبل، مزایــدهای برای واگذاری مالکیت باغ آگهی شد که نتیجه اش، متعاقبا اعلام میشود. درباره ارائه مجوز ساخت و ساز در حریم باغ هم، باید تاکید کنم حریم این سازه تاریخی باید رعایت شود و طبق طرح ضوابط اختصاصی بافت و حریم، محدودیت ارتفاعی برای متقاضیانِ حاضر در حریم درجهیک 4.5متر و برای متقاضیان حاضر در حریم درجهدو، 7.5 متـر است. در سالهای اخیر، مجوزی برای ساخت و ساز داده نشده و هرچه هتل و ساختمان میبینید که حریم را رعایت نکردند، در سالهای دور مجوز ساخت و ساز گرفتند.» در ادامه، پیگیری تریبونمحله از مدیریت بانک کشاورزیِ استان درباره مزایده و سرنوشت باغخونی، با این پاسخ که «هفته آینده قرار است جلسه مفصلی برای تعیین تکلیف باغخونی برگزار شود و پس از آن، در اینباره پاسخگو هستیم» روبه رو شد.
چرا از ظرفیت باغخونی برای افزایش فضایسبز محله استفاده نمیشود؟
«خطیب»، یکی از ساکنان محله عنصری، به مسئله دیگری، باز هم مرتبط با باغخونی اشاره میکند: «تنها فضای سبز این محله، پارک میرزاکوچک خان است که بهخاطر دوری و شلوغی، کمتر مورداستفاده قـرار میگیرد. ایکاش از باغخونی، بهعنوان فضای سبزی برای گشت و گذار و تفریــح استفاده میشد.»
«کوروش باونــدی» شهردار منطقه 7 مشهد که تریبونمحله را همراهی میکند، پاسخ میدهد: «برای این که محوطهای به فضای سبز و پارک تبدیل شود، باید هم به کاربری آن توجه داشت و هم این که شهرداریِ منطقه امکان خرید و ساماندهی آن فضا را داشته باشد. با این توصیف، در محله عنصری چنین فضایی وجود ندارد و با توجه به جمعیت این محله، پارک میرزا کوچک خان با مساحتی که دارد، سرانه فضای سبز مورد نیاز اهالی را تامین میکند. باغ خونی هم شرایط خاصی دارد اما از ابتدای دوره مدیریت شهری جدید، رایزنیهایی با بانک کشاورزی و میراث فرهنگی انجام شده که در صورت توافق، طی یک عملیات سه جانبه، باغ خونی احیا شود و در دسترس عموم قرار بگیرد.»
پاکسازی سریع زمین رهــا شده و پر از زباله
زمینی رها شده واقع در عنصری غربی که ملک شخصی است و روزهــا به عنوان پارکینگ از سوی اهالی مورد استفاده قرار میگیرد، شبها محل تجمع معتادان و کارتن خواب هاست. یک فضای بسیار کثیف با سه اتاقک پر از زباله؛ اتاقکهایی که کارتنخوابها با نصب پتوهای کهنه در ورودیشان، سعی دارند آن را گرم و محفوظ نگه دارنــد. «نویدی»، یکی از اهالی میگویــد: «شبها کارتنخوابهای زیـادی این جا میخوابند و ابدا نمیتوان به آنها نزدیک شد و کاری کرد. معتادانی که حضورشان، امنیت و سلامت محله را بهخطر میاندازد. مثلا چند شب پیش گاز پیکنیک شان به شکل خطرناکی آتش گرفت و این موارد، علاوه بر تهدید جان خودشان، برای اهالی هم خطرآفرین است. چه کسی مسئول جمع آوری این معتادان و پاک سازی این محوطه از این حجم آزاردهنده زباله است؟»
شهردار منطقه 7 پاسخ میدهد: «از آن جا که این فضا، یک ملک شخصی است، برای پاک سازیاش باید ساکنان محله به اداره بهداشت گزارش دهند و بهداشت، دستور مقام قضایی را در خصوص پلمب این مکان بگیرد. البته ما هم با توجه به مشاهدات عینی مان، میتوانیم با بهداشت مکاتبه کنیم.» در ادامه، «علی حسنی» مدیر بهداشت محیط و حرفهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم توضیح میدهد: «چنان چه شهرداری در این خصوص نامهنگاری کند، حتما همکاری خواهیم کرد. ضمن این که پیشنهاد میشود مجوزی در اختیار شهرداری قرار بگیرد تا دور این زمین دیوارکشی شود.» در نهایت، دو روز بعد از حضور شهردار در محــله، تصاویری از پاک سازیِ کامل محوطه ارسال شد که نشان دهنده تعهد مدیریت شهریِ منطقه برای ساماندهی محله است. ضمن این که «طبسی»، جانشین فرمانده نیروی انتظامی مشهد در اینباره تاکید میکند: «این محوطه حتما پاک سازی و معتادان متجاهرِ حاضر در آن، به کمپهای اجباری ترکاعتیاد فرستاده میشوند.»
محله، نیازمند حضور پررنگتر پلیس
یکی از پررنگترین گلایههای اهالی عنصری، بهویـژه کسبه محله، نارضایتی از تعداد زیاد سرقت از خودروهای پارک شده و مغازههاست. «رحمانی»، یکی از کسبه میگوید: «امنیت این محله کم است. تا حواسم پرت میشود، یک کیسه برنج یا حبوبات دزدیده میشود.» رسولی، یکی دیگر از کسبه عنصری ادامه میدهد: «شبها مغازه مان را زودتر تعطیل میکنیم و میرویم خانه، مبادا محله خلوت شود و مشکلی پیش بیــاید.» «ظفری» یکی دیگر از اهالی گله میکند: «این جا یک مدرسه دخترانه، وسط چندین مدرسه پسرانه واقع شده که معمولا برای دانشآموزانش در مسیر رفت و آمد، مزاحمت ایجاد میشود.»
«محمد طبسی»، جانشین فرمانده نیروی انتظامی مشهد، در پاسخ به این گلایهها توضیح میدهد: «بخش مهمی از تامین امنیت محله، با اقدامات پیشگیرانه عملی است. مثلا مهم است مغازههای چنین محلههای شلوغی، تک نفره اداره نشوند و شاگرد و مباشر داشته باشند؛ از این رو در این خصوص به مغازهداران آموزشهای لازم را میدهیم. ضمن این که صاحبان مغازهها را ملزم میکنیم حتما دوربین مداربسته در مغازه نصب کنند. گشت نیروهای انتظامی در عنصری را هم افزایش میدهیم تا ان شاءا... امنیت اهالی تامین شود. اتفاقا رسیدگی به شرایط رفت و آمد دانش آموزانِ محله هم، در دستور کار ما بود و به فرماندهی منطقه ثامن اعلام کردیم با رئیس آموزش و پرورش ناحیه مذکور هماهنگ کند تا تعطیلی مدارس دخترانه و پسرانه با تقدم و تاخر انجام شود و با بهکارگیری نیروهای گشت در ابتدای صبح و ظهر که اوج رفت و آمد دانش آموزان و ناامنیهای اینچنینی است، امنیت فرزندان مان تامین خواهد شد.»
آسفالت خراب و پیادهروهای پرچالهچوله
آسفالت خراب و پیادهروهای پرچاله چوله هم، مثل خیلی از محلههای دیگر، یکی از پرتکرارترین گلایههای اهالی محله عنصری است. «ملکی»، یکی از اهالی محل میگویــد: «همین یکی دو روز قبل، خانمی به خاطر خرابی پیاده رو پایش گیر کرد و به زمین افتــاد و دستش شکست. خواهش میکنیم فکری برای بازسازی و بهسازی معابر و پیادهروهای این محله بکنید.»
«باوندی» شهردار منطقه7 مشهد توضیح میدهد: «در مدیریت شهری جدید، طرح بهسازی کل پیاده روهای شهر در دستور کار قرار دارد، اما میزان سطوح نامناسب پیاده روهای مشهد، خیلی زیاد است و امکان این که بتوانیم همزمان تمام پیاده روهای منطقه و محله را به سازی کنیم، وجود ندارد. اما کار را شروع کرده ایم و متناسب با اعتباری که به ما تخصیص داده شده، پیش میرویــم مثلا پیاده روسازی محله پروین اعتصامی در منطقه خودمان، انجام شده. درباره آسفالت هم، آسفالت بعضی کوچههای محله عنصری، طی امسال تجدید شده و بخشهایی از آن هم سال گذشته انجام شد. در منطقه ما حدود 300هزار متر مربع، نیازمند آسفالت است و تعیین تکلیف شده که از این میزان، حدود 200 هزار متر مربع انجام شده و تا پایان سال اگر برودت هوا اجازه بدهد، بقیهاش انجام خواهد شد».
از کمبود پارکینگ کلافهایـــم
کمبود پارکینگ، همواره یکی از گلایههای مردم مشهد در محلههای مختلف است. در محله عنصری هم ساکنان، از کمبود پارکینگ و پارک دوبل و سوبل خودروها در حاشیه خیابان، حسابی شاکی هستند.
«مجید بخت آزما»، روابط عمومی سازمان ترافیک شهرداری مشهد، در اینباره پاسخ میدهد: «بزرگترین پارکینگ طبقاتی شرق کشور با ظرفیت 2200 جای پارک حوالی محله عنصری، در میدان 17 شهریور است که میتواند تا حد زیادی، نیاز به پارکینگ این منطقه را برطرف کنــد. ضمن این که منازل مسکونی قدیمی و مجتمعهای مسکونی جدید، همه یا از قدیم یا طبق قوانین جدید، باید حیاط یا پارکینگ داشته باشند و معمولا اگر پارکینگ ندارند، یا تغییرکاربری دادهاند یا بهشکل غیرقانونی پایان کار دریافت کردهاند.»