مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران مطرح کرد:
تعداد بازدید : 16
بی توجهی به مهندسی فرهنگی عامل کاهش قدرت نرم انقلاب
مسعود حمیدی - مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران بیتوجهی به مهندسی فرهنگی، ضعف در اندیشه ورزی و نگاه حاکمیتی را از عمدهترین مسائل کاهش قدرت نرم انقلاب در کشور دانست. به گزارش خراسان رضوی، عباس سلیمی نمین، در جلسه ماهانه انجمن اسلامی مهندسین خراسان که چهارشنبه شب گذشته با محوریت «مؤلفههای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران و راههای افزایش کارآمدی نظام» در بنیاد فرهنگی مهر رضوان رجایی مشهد برگزار شد، افزود: مؤلفه اصلی قدرت انقلاب اسلامی «قدرت نرم» است که توسط بنیان گذار آن، امام (ره) تولید شد. اگر پیش از ایشان از مؤلفه قدرت نرم استفاده میشد، درواقع قدرت شبه نرم بوده است.
امام(ره) مبدا قدرت نرم است
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با تأکید بر این که بهطورقطع مبدأ قدرت نرم در کشور امام(ره) بوده است، گفت: قدرت نرم انقلاب اسلامی بر اساس معنویت، اصول الهی و گمشده بشریت مانند استقلال و آزادی مبدأ تحولات سیاسی در دوره خود بوده است اما این که انقلاب اسلامی در ادامه مسیر خود توانسته است بعد از پیدایش جمهوری اسلامی این مؤلفه قدرت را تداوم ببخشد، جای سؤال دارد.وی افزود: انقلاب اسلامی باقدرت نرم خود ساختار جهانی را که مبتنی بر قدرت سخت و قطببندی شرقی و غربی بود، بر هم زد. اگرچه نگاه ما بر اساس قدرت نرم است اما بیتوجه به استفاده از قدرت سخت در زمان و مکان خود نیستیم. بهطور مثال در بحرین توصیهها بر استفاده از قدرت نرم است اما در فلسطین علاوه بر قدرت نرم استفاده از قدرت سخت هم موردتوجه است.سلیمی نمین ادامه داد: قدرت شبه نرم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رقم خورد تا بتواند با ایجاد کاریکاتوری از قدرت نرم، به ستیز باقدرت نرم واقعی بیاید. نمونه خیلی بارز آن، بحث دیپلماسی عمومی است که دارای پشتوانه قدرت سخت است. درواقع درحالیکه قدرت نرم دنبال ارتقای شأن انسان است، قدرت سخت و شبه قدرت نرم دنبال تسلط انسان بر انسان است، بنابراین قدرت شبه نرم نمیتواند تقابل جدی برابر قدرت نرم داشته باشد.وی گفت: اگرچه قدرت نرم انقلاب اسلامی در بیرون از کشور توانسته است توسعه یابد اما در داخل کشور آن طور که باید توسعه پیدا نکرده است.
بی توجهی به مهندسی فرهنگی
سلیمی نمین یکی از عمدهترین دلایل این مشکل را توجه نکردن به مهندسی فرهنگی بیان کرد و توضیح داد: مهندسی فرهنگی یعنی شکلدهی به همه امکانات کشور و نظم دادن و جهتدهی به همه موضوعات مانند مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی. متأسفانه ما در کشور نتوانستیم در برخی عرصهها مهندسی فرهنگی دوران پهلوی را بر هم بزنیم. بهطور مثال این مهندسی در عرصه تاریخی هنوز بر فضای کشور حاکم است. وی افزود: این مهندسی که از دوران پهلوی بهجا مانده است، همچنان یک دیدگاه ضد دینی را در کشور و جامعه پمپاژ میکند. بهطور مثال در دوران پهلوی برای ضدیت با اسلام یک سری روشنفکرانی را ساختند که هم در دشمنشناسی خود دچار مشکل شده و هم به لحاظ نفی داشتههای خود دارای مشکل بودهاند. یعنی همچنان اسلام بهعنوان دینی که آمده و قابلیتهای ما ایرانیان را نابود کرده است، معرفی میشود. اگر کسی کتاب آقای زرینکوب را بخواند، قطعاً این دید را پیدا خواهد کرد یا می بینیم کسانی که در شیراز راهنمای بازدید کنندگان هستند، تنفر از اسلام را به آن ها منتقل می کنند. این مورخ انقلاب اسلامی ادامه داد: اگرچه در برخی موضوعات مانند مسائل نظامی توانستیم مهندسی تقابل با اتحاد جماهیر شوروی را تغییر دهیم و بر اساس دشمنشناسی واقعی ترسیم کنیم و ارتش ما امروز بر اساس یک دشمن کاذب شکل نگرفته است اما برخی جریانات سیاسی در ابتدای انقلاب تلاش کردند این مهندسی را حفظ کنند و آمریکا نیز برای تقویت این موضوع در برخی نقاط کشور گروههایی را با نام چپها ولی با محتوای آمریکایی شکل داده بود که شکست خورد.
مهندسی تاریخی پهلوی حاکم است
وی گفت: در بحث مهندسی فرهنگی حوزه تاریخی که از دوران پهلوی بهجا مانده است، امروز تقریباً اکثر جوانان ما این بحث را پذیرفتهاند و سؤال میکنند که چرا ما باید نسبت به اسلام احترام قائل باشیم درحالیکه اسلام چنین نتایجی را به بار آورده است. درحالیکه حتی خود آقای زرینکوب در سالهای پایانی عمر خود در کتاب ایران بعد از اسلام، کتاب دو قرن سکوت خود را تخطئه میکند و میگوید «ما آن کتاب را بر اساس عداوت و دشمنی با اعراب و مسلمانان نوشتیم و نهتنها بنده بلکه آقای مینوی و دیگران هم آثاری نوشتند که مبنای کار دقیق علمی نداشته است» اما این آثار امروز به قوت در حال پخش شدن در کشور است.سلیمی نمین درباره دیگر عوامل مؤثر بر کاهش قدرت نرم در کشور افزود: متأسفانه ما با یافتههای خود در مسائل فکری برخورد منطقی نداشتیم. بهطور مثال در برهه ای از زمان آثاری منتشر شد که میتوانستند منطق تقویتکننده تولید فکر باشند اما پیگیری نشدند. بدون شک در هر تولید فکری ممکن است آثار مخربی هم داشته باشد اما ما تلاش نکردیم آن آثار را هم نقد کنیم و هم بر یافتههای آنها چیزی بیفزاییم و به آنها بیتوجهی شد.وی اظهار کرد: برخی تصور میکنند این که امام(ره) فرمود شهید بهشتی مظلوم است، به دلیل فعالیتهایی است که منافقین علیه وی داشتند؛ درحالیکه آیت ا... حائری یزدی در خاطرات خود مینویسد که در ملاقاتی که با امام(ره) برای تشکیل مجلس خبرگان داشتم، به امام (ره) گفتم علما یک خواهش دارند که برخی افراد معرفیشده از فهرست حذف شوند. امام(ره) گفتند منظورشان آقای طالقانی است؟ بنده گفتم علما شهید بهشتی و شهید مفتح را مدنظر دارند که مشکلدار هستند.مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران اضافه کرد: مدتی پیش نیز روایتی شنیدم که خیلی تأسفبار بود، عدهای از مسئولان همراه شهید بهشتی خدمت یکی از مراجع رسیدند و گفتند در یک مسئله که امام(ره) نظر فقهی شهید بهشتی را قبول دارند ما به نظر شهید بهشتی مراجعه کردیم اما آن مرجع والامقام بلافاصله گفتند؛ مگر شهید بهشتی هم دیانت دارد؟وی تصریح کرد: این موضوعات قطعاً نوعی جفا به قدرت نرم کشور است و شهید بهشتی از پایههای قدرت نرم کشور است. بنابراین وقتی این برخورد میشود، طبیعتاً زایش سخت خواهد بود.سلیمی نمین بابیان این که در تولید علم ما نمیتوانیم بگوییم که خطا انجام نمیگیرد، افزود: این که بیاییم دچار یک احتیاط فاجعهآمیز شویم که خطا نباید انجام بگیرد، تولید علم هم انجام نخواهد گرفت. مشکلی که اما امروز در خیلی از مراکز خودمان داریم همین احتیاط فوقالعاده است یا به تعبیری صیانت گلخانهای از اعتقادات خودمان است که طبیعتاً منجر به رشد هم نخواهد شد.وی گفت: گاهی برخی از شخصیتهایی که مولود حوزه هستند، یک تعریض خیلی جزئی میکنند که بلافاصله شاهد برخوردهایی خیلی سخت با آنها هستیم. اگر این دانشآموخته حوزه نتواند بحثی را مطرح کند که فلان افت را در تولید علم داریم، بسیار نگرانکننده است و یکی از دلایلی که ما در بحث قدرت نرم با مشکل مواجه شدهایم همین است.
ضعف در اندیشه ورزی
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران افزود: امروز به دلیل نبود سرمایهگذاری درزمینه تاریخ شاهد افت هایی هستیم و نسلی از مدیرانی را در جامعه داریم که نگاهشان به جامعه کاملاً انتزاعی است، اصلاً جامعه را نمیشناسند و برخیها حتی نگاه فانتزی به جامعه دارند. این فاجعه است که نگاه شناختی به جامعه نداشته باشیم. رهبر انقلاب به همین دلیل فرمودند کانونهای اندیشه ورزی راهاندازی شوند. این که رهبری جایگاههایی از قدرت را به این موضوع توصیه کردهاند که کانون اندیشه ورزی راهاندازی کنند درواقع پاسخ به کدام ضرورت بوده است؟وی ادامه داد: غیرازاین است که رهبری یک خلأ جدی شناختی از جامعه در برخی از مراکز را مشاهده و این موضوع را توصیه کرده بودند که کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی انجام دهید؟ اما این آقایان خودشان دورهم جلساتی برگزار کردند و هیچ همافزایی به وجود نیامده است و از صاحبان فکر استفاده نکردند تا عمق مسائل فکری جامعه را شناسایی کنند. در این مراکز که در استانهای مختلف بودهاند، شخصیتهایی هستند که محوریت فکری یک استاناند، اگر این افراد نتوانند درباره مسائل فکری روز جامعه به شناخت برسند، نمیتوانند تأثیرگذار باشند.سلیمی نمین افزود: بنده با برخی از ائمه جمعه در این خصوص صحبت داشتم که چنین کتابهایی چاپشدهاند و ریشه اسلام را میزنند ولی در پاسخ میگویند، به دلیل حجم بالای مراجعهها و جلسات، ما وقت نمیکنیم مطالعه کنیم. چگونه میتوانیم با این وضعیت از قدرت نرم انقلاب اسلامی پاسداری کنیم؟وی اظهار کرد: ازجمله مشکلات دیگر این است که در ارتباط با مسائل جامعه با نداشتن شناخت جدی مواجه هستیم. یکی از دلایل تداوم انقلاب اسلامی داشتن یک بدنه مدیریتی بوده است اما امروز به دلیل تلاشهای دشمن این بدنه دچار شبهاتی و بهصورت تدریجی باعث شده است برخی از مدیران انگیزهای برای پیشرفت جمهوری اسلامی نداشته باشند.
نگاه حکومتی به قدرت نرم
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران، علت عمده این تأثیرات و شبهات را ناشی از موضوعات تاریخ دانست و در خصوص دیگر عوامل مؤثر بر کاهش قدرت نرم انقلاب گفت: نگاه حکومتی به مسائل، به خصوص به قدرت نرم و تصور این که میتوان با نگاه حکومتی قدرت نرم را تداوم بخشید، اشتباه است. با توجه به این که حکومت یک قدرت سخت است، نتیجه این قدرت در تداوم قدرت نرم چندان مطلوب نخواهد بود.