ساخت یک مستند سینمایی بر اساس مصاحبه «الین» هلندی با روزنامه خراسان
تعداد بازدید : 80
«فریده» همچنان در جست وجوی خانواده
گزارشی از نشست نقد و بررسی مستند «در جست وجوی فریده» در پردیس هویزه مشهد
مریم ترسول - این روزها ماجرای زندگی «فریده» برای خیلیها جذاب شده، داستان زندگی بانویی که در هلند زندگی میکند اما با ایران و حرم امام رضا(ع) پیوندی دارد و این پیوند او را به واکاوی گذشته و رازهای نهفته در آن واداشته است. فریده، شش ماهه بود که خادمان حرم او را در حالی که در گوشه ای از این قطعه بهشت رها شده بود، یافتند و به شیرخوارگاه انتقال دادند. فریده یک ساله بود که یک خانواده هلندی سرپرستی او را متقبل شد و نوزاد یک ماهه رها شده در مشهد، با دست تقدیر مسافر هلند شد.
نامه فریده به روزنامه «خراسان»
«الین» یا همان فریده همواره در جست و جو برای دانستن درباره ایران و هموطنانش بود تا این که یک روز بر ترس خود از کشور ناشناخته ایران غلبه کرد و برای یافتن خانواده اصلی اش، نامهای برای روزنامه «خراسان» نوشت و درخواست کرد او را برای پیدا کردن خانواده اش یاری کنیم. یکی از ایرانیان مقیم خارج که به زبان فارسی مسلط بود، زمینه این ارتباط را فراهم کرد تا خبرنگار خراسان اطلاعات کامل تری درباره فریده به دست آورد. مرداد 92 بود که حرف های فریده در روزنامه خراسان منتشر شد:
«من در مشهد به دنیا آمدم و در چند ماهگی یک خانم و آقای هلندی که به ایران آمده بودند مرا به فرزندی پذیرفتند. در صورت امکان می خواهم از شما کمک بگیرم شاید بتوانم پدر و مادر اصلی ام را در مشهد پیدا کنم. اگر برایتان ممکن باشد که نوشته ای را در این باره در روزنامه تان چاپ کنید بی نهایت سپاس گزار می شوم. شاید هم دست کم بتوانم افرادی را که در آن زمان (سال 1355) در پرورشگاه کار می کرده اند پیدا کنم و از آن ها یاری بگیرم؛ نام من فریده است و اکنون 37 سال دارم (سال92) و از سال 1356 در هلند زندگی می کنم. من در تابستان سال 1355 در حرم حضرت رضا(ع) پیدا شدم و در آن زمان سن من حدود شش ماه برآورد شده بود.» او از آن زمان چند عکس به یادگار دارد که آن ها را برای ما ارسال کرده و نوشته است«لطفا این عکس ها را چاپ کنید، چنان چه این محبت را به من بکنید بسیار سپاس گزار می شوم. پیدا کردن پدر و مادر اصلی ام برای من یک رویاست که امیدوارم به واقعیت تبدیل شود.پیشاپیش از محبت شما سپاس گزاری می کنم.
با احترام و تشکر-فریده، آمستردام هلند»
با انتشار داستان زندگی فریده در خراسان، سه خانواده اعلام کردند که مشخصات او با دختر آن ها که در حرم رضوی رها شده بود، مطابقت دارد، در ادامه «الین» مصمم شد که سفری به زادگاهش داشته باشد و با انجام آزمایش DNA شانس خود را برای داشتن خانواده حقیقی اش امتحان کند. سفر او به ایران سوژه بکر ساخت یک مستند از زندگی او نیز شد و «کوروش عطایی» و «آزاده موسوی» دو کارگردان جوان تهیه کنندگی و کارگردانی آن را بر عهده گرفتند. نتیجه این تلاش ها ساخت مستند «در جست وجوی فریده» است که در گروه «هنر و تجربه» در حال اکران است و شنبه شب نیز نشست نقد و بررسی آن در پردیس سینمایی هویزه مشهد برگزار شد.
مستند پس از آشنا کردن مخاطب با زندگی الین در هلند، در سفر به ایران با او همراه میشود و لحظه به لحظه وقایع تلخ و شیرین این ماجراجویی را به تصویر میکشد. الین در پایان اگرچه خانواده خود را نمی یابد و نتایج سه آزمایش DNA بی نتیجه می ماند اما او با دستی پر از یافتن هویت ایرانی خود به هلند باز می گردد، اگرچه همچنان در آرزوی یافتن خانواده حقیقیاش با کولهباری از خاطرات و دل گرم از عشق و مهری ایجاد شده میان او و سه خانواده ایرانی(خسروی، دیندار و قدمیاری) راهی خانه می شود.
شخصیت مستند، حضور دوربین را کمرنگ کرد
به گزارش خراسان رضوی، سینما هویزه شنبه شب در اولین اکران فیلم مستند«در جست وجوی فریده»، میزبان کوروش عطایی و آزاده موسوی، دوکارگردان و تهیهکننده این اثر بود. در این نشست آزاده موسوی صحبت های خود را با ابراز تاسف از درگذشت طیبه قدمیاری آغاز کرد؛ یکی از مادرانی که فریده را دختر خود میدانست و در مستند نیز حضور دارد اما به تازگی درگذشته است. موسوی در ادامه در پاسخ به این سوال که «چطور توانستید از نا بازیگران به خوبی در فیلم خود استفاده کنید؟»، گفت: آشنایی ما با فریده به دو سال قبل بازمیگردد و شاید همین آشنایی بود که موجب شد در طول مدت 20 روز فیلم برداری در هلند، او مقابل دوربین راحت و طبیعی باشد. وی ادامه داد: اما ماجرا در ایران متفاوت بود، ما با هر سه خانواده قبل از این که به ایران سفر کنیم در ارتباط بودیم و همکاری خوبی با ما داشتند؛ به نظر من در صحنههای داخل ایران، شخصیت خاص فریده بود که باعث می شد همه با او گفت و گو کنند نه با دوربین، حضور فریده دلیل اصلی راحت بودن همه در مقابل لنز دوربین شد. ویژگی این مستند هم مشاهدهگر بودن است و در واقع ما وارد بحث های جدی نمی شدیم تا خانوادهها خودشان ارتباطها را ایجاد کنند و داستان شکل بگیرد، حتی ما از برخی کادرهای زیبا گذشتیم تا همه چیز عادی پیش برود.
احساس شکست نکردیم
موسوی با اشاره به این موضوع که فریده موفق به پیدا کردن خانواده واقعی خود نشد، تاکید کرد: فریده بر گمشده خود غلبه کرد و حالا شرایط بهتری نسبت به قبل از سفر به ایران دارد. وی ادامه داد: در حین ساخت مستند دو پایانبندی مختلف داشتیم، معتقدم وقتی سر صحنه مستند هستید اتفاقات جالب تری درباره نوشتههای شما رخ میدهد. وقتی جواب آزمایش منفی شد، ما احساس باخت نداشتیم چون با این اتفاق، مستند ما با روایتهای مشابه متفاوت شد، از طرفی فریده هم به چیزی که می خواست رسید و احساس شکست نکرد و ما در او احساس پیروزی را می بینیم. فکر میکنم شاید اگر فریده در ایران زندگی کرده بود، تنها خواستهاش پیدا کردن خانوادهاش بود اما الین سوالات زیادی دارد، میخواهد مردم و فرهنگ خود را بشناسد و یافتن خانوادهاش نیز یکی از این خواستههاست.
موسوی با بیان جذابیتهای شخصیت الین که توانسته مخاطب را با خود همراه کند، میگوید: فریده در طول سفر همه باورها، اعتقادات و تفاوتها را میبیند وکنجکاو است درباره ایرانی ها و فرهنگ و آدابشان بیشتر بداند. برای الین همه چیز جذاب و دیدنی است، در پایان هم اعتقاد خود را دارد و برای فرشتهها آواز
می خواند... .
جذابیت تصویر ایران برای مخاطبان خارجی
کارگردان «در جست وجوی فریده» در پاسخ به انتقادی که در خصوص دوپارگی تصویری در صحنههای ایران و هلند در فیلمش اتفاق افتاده بود، گفت: به نظر من این دو پارگی تصویری در واقعیت هم وجود دارد، وقتی کسی از هلند به ایران بازمیگردد با خود میگوید چه کشور قشنگی دیدم و وقتی کسی از ایران می رود با خود می گوید چه مردم خونگرمی دیدم، گرمای مردم ایران به زیبایی بصری میچربد، در جشنوارههای خارجی هم متوجه شدیم که برای مخاطب خارجی، بخش ایران متفاوت و بسیار جذاب بود. وی همچنین افزود: از سوی دیگر سردی روابط در خانواده هلندی فریده که در فیلم به تصویر کشیده شده کاملا واقعی بود، مشکل فریده هم همین سردمزاجی و بی تفاوتی ها درباره روحیات و عواطف انسانی در آن جا بود که سفر به ایران و قرار گرفتن در آغوش خانوادههای ایرانی ، احساس او را تغییر داد.
مسئله اصلی فریده بود نه پیدا کردن خانواده
در بخش دیگر این جلسه، کوروش عطایی دیگر کارگردان این اثر در پاسخ به این پرسش که «با وجود فیلمهای بی شماری که با موضوع مشابه مستند فریده ساخته شدهاند، چه چیزی شما را به ساخت این فیلم ترغیب کرد؟»، گفت: من فکر می کنم به طور کلی هیچ قصه تازهای برای روایت و فیلم سازی وجود ندارد، فقط شکل پرداختن ها به سوژه متفاوت است. قصه زندگی فریده به این دلیل که تمام عمرش را در هلند سپری کرده بود، بعد فرهنگی و اجتماعی خاصی داشت و همین موجب جذابیت آن شد، در ساختن این مستند برای ما هم مسئله اصلی خود فریده بود، نه پیدا کردن خانواده.
در حاشیه این نشست نمایشگاهی از آثار نقاشی «فاطمه معروفی» هنرمند توان جوی مرکز توان بخشی فیاض بخش نیز برپا شده بود و تعدادی از فرزندان این مرکز در جمع علاقه مندان به سینما حضور یافته بوند. کارگردانان «در جست وجوی فریده» نیز سه تابلوی نقاشی این هنرمند را خریداری و به خانواده های خسروی، دیندار و قدمیاری تقدیم کردند. گفتنی است این فیلم مستند، تا پایان هفته هر روز ساعت 17 در سینما هویزه اکران می شود و امکان تمدید بازه زمانی اکران آن نیز وجود دارد.