یادداشت
تعداد بازدید : 22
سیره رضوی؛ الگویی جامع برای تمامی جوامع
نویسنده : حجت الاسلام سیدحسین خادمیان نوش آبادی کارشناس مذهبی
امامت کانون هدایت و بالندگی است؛ ظرفیتی ارزشمند برای تبیین مسیر هدایتگری. هر کدام از ائمه اطهار(ع) دغدغه هدایت و کمالیابی جامعه زمان خود را داشتند. وجود پربرکت امام رضا(ع) نیز به ویژه بعد از هجرت ایشان به خراسان، همین برکات ارزشمند را در جامعه مسلمان آن دورانِ این جغرافیا، موجب شد.
به واقع زندگی و سیره ایشان الگویی جامع برای تمامی مسلمانان جهان به شمار می آید.وجود ایشان در دوران خود و برای نسلهای بعد نورآفرین بود و هست و در بنبستها و تاریکیها، چراغ راه همه ما گمکردگان به شمار می آیند.
سیره آن حضرت همچون دیگر ائمه معصومین (ع) از آموزه های تربیتی سرشار است و شخصیت و سیر زندگی شان، نمادی از انسان کامل به شمار می آید. سراسر زندگانی حضرت ثامن الحجج (ع) مشحون از رهنمودهایی در باب اخلاق و تعلیم و تربیت و فرصتی مغتنم است تا آن چه از ایشان به میراث مانده، برای جامعه و نسل های بعد به خوبی و شایستگی تبیین شود.
آن امام همام بیشترین توجه را به کانون خانواده و جایگاه آن داشتند و خانواده را یکی از مهم ترین ارکان جامعه میدانستند که ریشه و منشأ تربیت انسانی به شمار می آید.
بستر و ظرفیتی که هر چه با صفا و گرم تر باشد، زندگی شیرین تر و توفیقات انسان بیشتر خواهد شد. از این رو حضرت ضمن تاکید بر اهمیت این کانون، در بیانات خود به اشکال مختلف به عواملی که در صفا بخشیدن و گرم کردن این کانون موثرند، اشاره کرده اند.
در واقع خانواده در سیره و آموزه های رضوی، مکتبی است که اعضای آن به دنبال تعالی خود و اطرافیان شان هستند.
افراد در خانواده، علاوه بر تامین حقوق دنیوی خود نظیر امنیت، آرامش، تغذیه، بهداشت مناسب و تحصیل علوم و ... حقوق معنوی خود را نیز جست وجو می کنند.
از این منظر اعضای خانواده باید علاوه بر تامین نیازهای خود برای احقاق حقوق همدیگر نیز تلاش کنند. به طور مثال حضرت در موضوع وظایف مرد برای بالا بردن سطح زندگی و نجات خانواده از فقر، آموزه های نجات بخشی را توصیه کرده اند که در این میان رهنمودهای ایشان در زمینه اعتدال در هزینه کردن، یعنی نه اسراف و نه تنگ گیری و نیز توجه به قناعت حائز اهمیت فراوان است.
از ویژگی های سبک زندگی آن امام همام صداقت و بی آلایشی در معاشرت با مردم بود. آن حضرت با مردمان با مهربانی و خوشرویی برخورد میکردند. غرور و تکبر در شخصیت ایشان جایی نداشت و هر آن چه بود، محبت و کرامت بود چنان که «رئوف» یکی از صفات ایشان بود و ما نیز در استغاثههای مان از این صفت ایشان برای طلب آرزوهای مان بهره می گیریم.
حتی برخورد امام رضا(ع) با پیروان ادیان و فرق مختلف، عادلانه و عاقلانه و به دور از ظلم و تبعیض و مبتنی بر انصاف و انسانیت و مهرورزی بود. به عبارت دیگر در فرهنگ رضوی، این همزیستی مسالمت آمیز با پیروان ادیان دیگر بسیار پررنگ و دارای مصادیقی ارزشمند است.
آن حضرت در مناسبات با غیرمسلمانان، بر اخلاق انسانی، احترام و مهرورزی، مدارا و تسامح دینی، آزادی فکر و بیان، مخاطب شناسی و همزیستی مسالمت آمیز تاکید می کردند و همه اینها به ایجاد فضای مودت و صلح می انجامید.
از دیگر الگوهای رفتاری برجسته در زندگی امام رضا(ع) توجه ویژه به آراستگی ظاهر در روابط اجتماعی بود. روایات و حکایت ها نشان می دهند که هرچه منش آن حضرت در خلوت و هنگام دوری از اجتماع، بی توجهی به دنیا و اکتفا به ساده ترین خوراک و پوشاک بود، اما در روابط اجتماعی و هنگام حضور در میان مردم، به وضعیت ظاهری و آراستگی خود توجه ویژه ای داشتند.
در مجموع باید گفت، امام هشتم (ع) همانند دیگر ائمه اطهار (ع) دارای شخصیت و فضایل بسیار برجسته ای بودند که بستری مناسب را برای الگوگیری از سوی جامعه فراهم می کنند.
عاقلانه زیستن، متانت در گفتار، وقار در رفتار، حسن معاشرت، رفتار سنجیده با افراد و ... از نشانه ها و جلوه های ادب در سبک زندگی رضوی است.
الگوی رفتاری حضرت در حوزه روابط اجتماعی و در سطوح گوناگون خانوادگی، درون گروهی، آیینی و مذهبی، رابطه با پیروان دیگر ادیان و مذاهب و تعامل فرهنگی با دیگران و حتی اخلاق سیاسی ایشان می تواند الگوهای رفتاری جامعه اسلامی را سامان دهد. حال اگر ما بتوانیم این نمادهای اخلاقی را در رفتار حضرت بشناسیم و الگو بگیریم و پیاده کنیم، آن گاه می توانیم بگوییم که در مسیر تعالی قدم برداشته ایم.
امام رضا(ع) به عنوان یک انسان کامل، احیا کننده همه صفات برجسته و شایسته اخلاقی بودند و آن چه ذکر شد، نمونه اندکی بود از الهام پذیری ایشان از سخن وحی و سلوک رسول خدا(ص) . این نوشتار نیز نقب کوچکی بود به اقیانوس معرفت و کمال آن امام رئوف و امید است، همه ما از این چشمه جوشان و پربرکت الهی رهتوشهای برای سعادت خویش برگیریم و در مسیر ارتقای جامعه خود بکوشیم.