هویت ما جدا از هویت شهر و محلهمان نیست. همین شهری که در جای جای آن خاطرات خوشی داریم اما راستی من وشما چقدر با کوچههای این شهر آشنا هستیم؟ اصلا تا به حال شده به چشم خریدارِ یک گردشگر به شهرمان نگاه کنیم؟ راستی اگر یک توریست در خیابان جلوی شما را بگیرد و ازتان بخواهد که نقاط تاریخی و هویتی شهرتان را معرفی کنید، چقدر با آنها آشنایید؟
بیایید این هفته اگر حال و هوای بیرون رفتن از شهر را ندارید و از رخوت خانه هم خسته شدهاید، فرمان خودروی تان را سمت تعدادی از خانههای تاریخی اما دیدنی شهرمان کج کنید:
خانه توکلی
نشانی: خیابان نواب صفوی7
ماجرایش چیست؟
این خانه تاریخی که در فهرست آثار ثبت ملی قرار دارد، در دوران قاجار ساخته شده و مالک اولیه آن «کشمشیان» از تاجران آن دوران بوده است که پس از درگذشت وی در ۴۰سال پیش، این خانه توسط فردی به نام «توکلی» خریداری میشود.
از مهمترین ویژگیهای این بنا میتوان به استفاده از کاشیکاری و آجرکاری نفیس در آن اشاره کرد که در تمام قسمتهای ساختمان؛ از در ورودی گرفته تا نمای بیرون و حتی داخل بنا به چشم میخورد.همچنین استفاده از ستونهای آجری در نمای ساختمان که به کتیبهای در بالای آن ختم میشود، جلوهای خاص و زیبا به آن بخشیده است. فضاهای داخل خانه به وسیله ارسی (گونهای پنجره چوبی و مشبک کشویی که با بالا و پایین رفتن، باز و بسته میشود) از یکدیگر جدا شدهاند. در ورودی این بنا دارای دو کتیبه کاشیکاری شده است که روی آن آیه «انا فتحنا لک فتحا مبینا» و آیه «و ان یکاد» به صورت کاشیکاری حک شده است.
خانه ملک
نشانی: ضلع شرقی خیابان امام خمینی (ارگ سابق ) مقابل ساختمان دارایی
ماجرایش چیست؟
این خانه در واقع سکونتگاه حاج حسین ملک بوده است که در دو طبقه و با زیربنای حدود ۶۰۰ متر مربع در اوایل قرن چهاردهم خورشیدی ساخته شده است. خانه جهانگردی نیز در همین مکان قرار دارد. این بنا در گذشته بسیار وسیعتر از امروز بوده است و آن چه اکنون به خانه ملک مشهور شده، بخش بیرونی خانه است. از ویژگیهای خاص و منحصربه فرد معماری آن که بگذریم، باید برای تان بگوییم که این بنا از سال ۱۳۷۹ مرمت شده و هم اکنون مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی خراسان رضوی است.جالب است بدانید؛ حمام «خانه حاج حسین ملک» تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی مشهد است که در محوطه حیاط و باغ خانه ملک در زیر تلی از خاک مدفون بود اما با حفر گمانههای باستان شناسی کشف شد. هم اکنون کارگاههای صنایع دستی در این مکان مستقر است و نمایشگاهی نیز از توانمندیهای هنری هنرمندان این کارگاهها در این خانه برپاست.
خانه داروغه
نشانی: خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه
ماجرایش چیست؟
خانه داروغه مربوط به دوره قاجار است و بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. میگویند این خانه را معماران و بناهای روس به دستور محمد یوسف خان که اواخر دوره قاجار داروغه مشهد بوده، ساختهاند. این بنا، منزل شخصی بوده و مراسم پذیرایی رسمی در آن انجام میگرفت. بر اساس شواهد موجود تا حدود سه دهه گذشته، این بنای تاریخی کاربرد مسکونی داشته است، اما سال ۱۳۶۶ توسط ورثه به نمایندگان یکی از هیئتهای مذهبی روستای شهیدیه شهرستان میبد یزد فروخته شد و از آن پس تا سال ۱۳۹۱ از این بنا به عنوان محل تجمع و اسکان هیئتهای مذهبی استفاده میشد بعد از آن نیز به تملک شهرداری درآمد و مرمت شد.
این بنا در معماری بسیار بینظیر عمل کرده به طوری که در دو طرف حیاط بخشهای زمستاننشین و تابستاننشین احداث شده است.
فرهنگ سرای بهشت
نشانی: خیابان امام خمینی، خیابان جنت
ماجرایش چیست؟
فرهنگ سرای بهشت مربوط به دوره پهلوی اول است و بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مجموعه از نظر بنا و ساختمان بیش از ۸۰سال پیشینه تاریخی دارد.اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی بوده و بعد از آن بهره برداریهای مختلفی از آن شده است. بالاخره در سال 83 نیز به فرهنگسرایی تبدیل میشود که امروز بخشی از موزه هویت مشهد را در دل خود دارد.
منبع: دانشنامه مشهد- سایت کجارو