گپ و گفتی با ناصر ضمیری، کارگردانی که بیش از 50 جایزه ملی و بینالمللی در کارنامه دارد
تعداد بازدید : 29
سوژههایم همان دغدغههایم است
نویسنده : آزادوار
در زمره آن هنرمندانی است که علاقه فراوانی به شهرش دارد و این خاک پاگیر را مستعد ساخت آثار متعدد هنری به ویژه فیلمهایی در قواره ملی و بینالمللی میداند. «ناصر ضمیری» که «با دیگران» اولین فیلم بلند سینماییاش را در همین خطه ساخته و با آن، دیپلم افتخار هیئت داوران را در بخش بین الملل سی و دومین جشنواره بینالمللی فیلم فجر کسب کرده است، باور دارد: شناخت خوبی که از بافت شهرم دارم، برای من و کار فیلمسازیام یک مزیت است. او از این مزیت به دفعات در آثارش بهره برده است. با این هنرمند جوان که این روزها سخت مشغول ساخت آثار جدید کوتاه و سینمایی است، از کارهای دیروز و برنامههای فردایش به گفتوگو مینشینیم:
به جایزه گرفتن فکر نمیکنم چون مرا از ادامه مسیر باز میدارد
ضمیری متولد 1356 است. او که فعالیت سینماییاش را سال73-74 با گذراندن دوره یک ساله فیلمسازی در انجمن سینمای جوانان مشهد آغاز کرد، توانست اولین فیلم کوتاه خود با نام «انسان سپید» را در سال۱۳۷۷ بسازد. این فیلمساز در ادامه تلاشهای هنریاش فیلمهای کوتاه «لالایی برای بیداری»، «سومشخص مفرد»، «جایی دنج برای ماهیها» و «شیر تلخ» و یک مستند نیمهبلند با عنوان «آسمان بدون گذرنامه» را تولید کرد و توانست دهها جایزه ملی و بینالمللی را کسب کند.
همان ابتدای صحبت مان از او در خصوص ماجرای ورودش به عالم هنر میپرسیم، در جواب میگوید: بعد از گرفتن دیپلم حس کردم که راه من با عرصه هنر بیشتر مانوس است پس وارد این وادی شدم. اگرچه یک سالی دورههای سینمای جوان را گذراندم اما حسابی پیگیر و مشتاق مطالعه و نوشتن در این حوزه بودم. یادم میآید سال 76، در مدت شش ماه هر روز از ساعت 8 صبح تا 7 شب در کتابخانه شریعتی تمامی کتابهای سینمایی را مطالعه و خلاصه برداری کردم تا با عناصر سینما، تحلیل و نقد فیلم آشنا شوم. با همین روش فیلم نامه نویسی را از سال 74 و کارگردانی را از سال 77 آغاز کردم. راه دشواری بود اما خوشحالم که این مسیر را ادامه دادم. میخواهیم بدانیم از میان آثاری که ساخته کدام را بیشتر دوست دارد، قدری تامل میکند و جواب میدهد: هر چه زمان میگذرد، «آسمان بدون گذرنامه» برایم دلنشین تر میشود. این مستند شرح حال چند جوان ایرانی مقیم ارمنستان است که در حوزه موسیقی فعالیت میکنند. روایت جالبی بود که بازخوردهای خوبی نیز داشت. ضمیری در کارنامهاش بیش از 50 جایزه ملی و بین المللی دارد، اما تاکید دارد که این جوایز را برای خودش بزرگ نمیکند و توضیح میدهد: فکر کردن مداوم به کسب جایزه و توفیق در رقابتهای مختلف، ادامه مسیر را برای هر هنرمندی دشوار میکند. نمیخواهم کارکرد مخرب جوایز و رقابتهای هنری گریبان گیرم شود.
سوژههایم، همان دغدغههایم هستند
ضمیری اذعان میکند که عمده سوژههایش را از دل دغدغههای اجتماعی بیرون میکشد و میگوید: مثلا اولین فیلم بلندم،«با دیگران» یک روایت خانوادگی بود که سوژه اش از حس نگرانی نسبت به کمرنگ شدن دغدغه اعضای جامعه برای کمک به هم نوع، در ذهنم جان گرفت.
ضمیری که تمامی فیلم نامههای آثارش را خود به نگارش در آورده، در این خصوص بیان میکند: متن عمده آثاری را که ساختهام یا خودم نوشتم یا به صورت مشترک نگاشته شده است. باور دارم، آوردن دغدغههایم روی کاغذ و تبدیل آن به یک روایت، مرا به سوژههایم نزدیکتر میکند و درنهایت باعث میشود تا برونداد کار، برای مخاطب ملموستر باشد. جالب است بدانید حتی بعضی فیلمنامههایم را با کمک و همفکری همسرم مینویسم.
این کارگردان مشهدی در شماری از آثارش، نابازیگران را مقابل دوربین اش قرار داده و به کمک آنها قصههایش را روایت کرده است. او از این انتخابش دفاع میکند و توضیح میدهد: نابازیگرها حس نابی را به مخاطب منتقل میکنند و او را با روایت همراهتر میسازند. البته هر اثری اقتضای خودش را دارد و گاهی «نابازیگرها» روایت شما را میسازند و زمانی هم ممکن است حضور سوپراستارها مقابل دوربین بهترین خروجی را داشته باشد.
مشهد قابلیتهای بسیاری برای ساخت فیلم دارد
ضمیری عمده آثارش را در خطه خراسان رضوی ساخته است. خودش در خصوص این انتخاب میگوید:به غیر از یکی از آثارم که در ارمنستان ضبط شد،بقیه را در مشهد یا دیگر شهرها و روستاهای استانم ساختم. فضای فیلمنامهها این طور اقتضا میکرد که مثلا مشهد لوکیشن کار باشد، از طرفی آشنایی من با بافت این شهر باعث میشود تا بتوانم از قابلیتهای آن در روایت قصهام بهره بگیرم. اساسا مشهد و خطه خراسان، ظرفیتهای فراوانی برای ساخت آثار سینمایی و مستند دارند، موضوعی که فیلمسازان و هنرمندان دیگر نیز باید به آن توجه کنند.
این کارگردان مشهدی در خصوص لوکیشن یکی از آثارش به نکته جالبی اشاره میکند و میگوید:برای تولید فیلم کوتاه «شیر تلخ»، مجبور به ساخت لوکیشنی شدم که به بافت کشور افغانستان شبیه است، از این رو منطقهای کوهستانی در گلمکان را انتخاب کردم. بافت یکی از روستاهای آن محدوده به آن چه در افغانستان بود، شباهت زیادی داشت، لباسها را هم از افغانستان خریدیم. خلاصه هیچ کس نتوانست تشخیص دهد که این فیلم داخل ایران ساخته شده است. از ضمیری میپرسیم در ادامه راهش دوست دارد سراغ تولید آثار بلند سینمایی برود یا مثل گذشته فیلمهای کوتاه اما موفق بسازد، در پاسخ بیان میکند: برایم تفاوتی ندارد که فیلم سینمایی بلند، کوتاه یا مستند بسازم، چرا که همیشه مخاطب جدی هنر مدنظرم است. مخاطب جدی این عرصه نیز، هم فیلم کوتاه هم مستند و هم فیلم بلند تماشا میکند. از طرفی، بعضی دغدغهها را میشود در یک اثر 5دقیقهای روایت کرد و شماری را هم باید به پرده سینما و آثار بلند سپرد.
بتادین بعد از دوسال جلوی دوربین میرود
ضمیری در خصوص برنامهها و آثاری که در دست ساخت دارد نیز میگوید: هم اکنون مستند «روابط خانوادگی» را در مرحله صداگذاری دارم. این مستند اجتماعی، قصه روابط یک پیرمرد با خانواده اش است و فراز و فرود این تعاملات و ارتباطات را تصویر میکند.
وی ادامه میدهد: همچنین دو سالی است که پروانه ساخت فیلم «بتادین» را دریافت کردهایم و حتی یک بار تا مرحله پیش تولید نیز جلو رفتیم اما متاسفانه به مشکل تامین سرمایه برخوردیم. متاسفانه جذب سرمایه گذار در این شرایط اقتصادی برای سینمای مستقل کاردشواری است. امیدوارم دو ماه دیگر کار فیلم برداری این اثر را نیز کلید بزنیم. در کنار همه اینها، قراردادی با انجمن سینمای جوان منعقد کردم تا فیلم کوتاهی با عنوان «آناتومی» را تولید کنم و این اثر نیز در ماههای آینده وارد فاز ساخت میشود.
از این کارگردان مشهدی در خصوص بازیگرانی میپرسیم که احتمالا در «بتادین» جلوی دوربین او بروند، در جواب بیان میکند: این فیلم حول شخصیتی به نام «بهمن» است که شرایط جامعه او را از یک فرد عادی به یک عنصر خشن و در مواردی مخرب تبدیل میکند. با توجه به زوایای نقش، «صابر ابر» را برای ایفای آن مناسب دیدیم و حتی سال گذشته صحبتهایی با او انجام شد اما با فاصلهای که در روند تولید ایجاد شد، باید دید چه پیش میآید. فعلا یکی از بازیگران قطعی این اثر ندا اسدی است و تهیه کنندگی آن را نیز «مجید برزگر» بر عهده دارد. ضمیری امسال اثری روانه جشنواره فجر نمیکند و در این خصوص میگوید: مستند «روابط خانوادگی» به جشنواره نمیرسد، علاوه بر این گویا بخش مستند از جشنواره حذف شده است و تنها یک تا دو اثر اکران خواهد شد. بنابراین سعی کردهام شتاب زده عمل نکنم و اجازه دهم صداگذاری این مستند با کیفیت انجام شود.
ضمیری از میان فیلم سازان، آثار چهرههایی چون عباس کیارستمی و سهراب شهید ثالث را بیش از بقیه دوست دارد و میگوید: لذت تماشای آثار این دو کارگردان برایم دو چندان است. در این سالها تلاش کرده ام از آنها یاد بگیرم، نه این که تقلید کنم.
وی به ظرفیتهای هنری شهر مشهد و تاثیر آن بر پرورش چهرههای برجسته در حوزه سینما و تلویزیون اشاره میکند و میگوید: به باور من هنرمند جغرافیا نمیشناسد و همه جای ایران میتوانید آدمهای توانمند پیدا کنید اما طبیعتا در هر شهری که مسئولان آن نیز خود را دغدغهمند بدانند و بستر فعالیت هنری را بیشتر فراهم سازند، شکوفایی بیشتر است و برونداد این رویکرد مثبت هم سهم همان شهر میشود.
این کارگردان مشهدی تصریح میکند: البته اقتضائات کار فیلمسازی باعث هجرت اغلب هنرمندان به پایتخت میشود چون تقریبا عمده ظرفیتها در تهران متمرکز است. ضمیری در پایان خاطر نشان میکند: کارگردانی مسیر دشواری است چنان که لحظاتی خیلی ناامید میشوید و لحظاتی بسیار امیدوار. بنابراین کسانی که تصمیم به ادامه مسیر در این حوزه دارند و ایدهشان را مهم تلقی میکنند و میخواهند از دغدغههای شان بگویند، باید سختیهای این کار را نیز به جان بخرند.