یادداشت
تعداد بازدید : 19
عید قربان؛ روز از خودگذشتن و به خدا پیوستن
نویسنده : حجت الاسلام سیدحسین خادمیان کارشناس مسائل مذهبی
عید قربان، روزی است که انسان نفس خویش را قربانی میکند و با اطاعت محض الهی، توحید و بندگی را نشان میدهد. این عید که یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است، نزد عموم مسلمانان جهان به ویژه مردم مسلمان ایران اسلامی، منزلتی والا دارد. هموطنان مسلمان ما نیز به تاسی از دستورات قرآن و احادیث نبوی که قربانی کردن را برای زائران خانه خدا واجب میداند، برای خود سنت موکد میشمارند.
قرآن در آیه 37 سوره حج بر اهمیت این مناسک تاکید کرده است: «گوشت و خون قربانی هرگز به خدا نمیرسد، بلکه آن چه به او میرسد، پرهیزکاری شماست. این گونه خداوند آنها را به تسخیر شما درآورد تا به شکرانه هدایتتان بزرگش شمرید و نیکوکاران را بشارت ده.»
اما این عید بزرگ، در پس اعمال و مناسکش، پیامی عظیمتر برای ما دارد. در این مناسبت میآموزیم که انسان در مسیر اثبات عبودیت خویش به پروردگار، باید حتی جان را در کف بگذارد و تقدیم کند، چه بسا حتی عزیزتر از جان را...
این عید در روزگاری که انسان سرگرم رقابتهای کاذب است، به او میآموزد که مایه برتری انسان قدرت اخلاق، ایثار، عفو و از خودگذشتگی است؛ نه تواناییهای اقتصادی و نفوذ خانوادگی. از این رو هر که توانست دلبستگیهای خویش را از دنیا سَر ببرد، در مسیر صحیح تعالی قدم برداشته است. باور داشته باشیم دنیا جای ماندن نیست و نعمات الهی که نصیب انسان شدهاند، ماندگار نیستند. زوال دنیا و داشتههای آن، یکی از پیامهای مهم «قربان» است. حیات واقعی ما، پس از آن که زندگی جسمانی را در این عالم ترک میگوییم؛ منهای همه دلبستگیها و داشتههایمان تداوم مییابد و اگر این را باور کنیم، هرگز به خاطر داشتههای دنیوی، ایمانمان را آسان نمیفروشیم.
این عید همچنین انسان را متوجه می سازد که باید غنی و بخشنده باشد. اگر توانمند است، داشتههایش را با فقرا، مستضعفان و ایتام شریک شود تا خداوند چنان که وعده داده است، نعمت را بر او افزون سازد.
«عید قربان» به انسان میآموزد که قدرت مطلق نیست و ممکن است دیگران بتوانند بر او مسلط شوند همان گونه که انسان بر یک ذبیحه میتواند مسلط شود و آن را قربانی کند.
قدرتهایی در این عالم هستند که میتوانند بر روح و جسم ما چیره شوند که بالاترین آنها مرگ است بنابراین انسان نباید در این تصور باشد که همواره میتواند با سرعتی بالا در بزرگراه شهوت، غفلت، حرص، طمع، بی تفاوتی و. .. براند، از این رو باید این حقیقت را همواره در دوران کوتاه زندگی مقابل دیدگان خویش قرار دهد.
در واقع بیدار شدن از خواب غفلت، دوری از حرص و طمع، دعوت به پاکیها ، طهارت جسم و روح و توجه دادن درست انسان به نحوه زندگی از مهم ترین رازهای نهفته در این واقعه تاریخی است.
اما خود کلمه عید نیز برای انسان به معنای نوشدگی و تحول است. تلنگری به آدمی است تا جامه نو بپوشد و از آن مهمتر در اخلاق و رفتار خود بازنگری کند. تلاقی دو کلمه عید و قربان در کنار هم، بیش از هر مناسبت دیگری بر ضرورت این تغییر تاکید دارد.
بنابراین عید قربان، روزی است که اطاعت در آن جلوه کند و معصیت در آن صورت نگیرد. عید قربان، عید بازگشت انسان به مقام تقرب الهی، در پرتو تهذیب و خودسازی است. روز کمال و اثبات ایمان به خالق یکتاست، گردن نهادن حضرت ابراهیم(ع) به فرمان قربانی کردن فرزند از جانب خداوند و بزرگداشت هر ساله این لبیک.
خداوند قربانی کردن در این روز را سنت قرار داد و به مردم آموخت که در قربانی، حقی برای فقیران است. بسیار دیده شده است که افراد پس از قربانی کردن نذر خویش، آن را در میان اقوام نزدیک شان پخش میکنند. این امر به جای خویش نیکوست اگر در بین آن اقوام، فردی نیازمند وجود داشته باشد اما اگر تمامی افراد قدرت مالی خوبی دارند، چه خوب است که بخشی از قربانی را به فقیرانی داد که در حسرت خوردن یک لقمه غذای خوب، شبها و روزها را پشت سر هم میگذرانند و چه بسا پاداش این قربانی کردن بسیار بالاتر باشد.
در روز عید قربان، مردم مسلمان ایران اسلامی برای گرامی داشت این سنت الهی میکوشند آداب و رسوم آن را هر چه باشکوه تر برگزار کنند. عید قربان موسم نذر و نیاز، اطعام و احسان به محرومان است. علاوه بر همه اینها، تمرینی عملی برای مقابله با هواهای نفسانی است و در نهایت روز وحدت، همبستگی و انسجام مسلمانان به شمار میآید.