براساس آخرین گزارش منتشر شده مرکز پژوهش های مجلس مشخص شد
تعداد بازدید : 28
سقوط کسب وکار استان با شیب ملایم
نویسنده : سینا واحدی
محیط کسب وکار نامناسب، هزینه عملکرد بنگاه های اقتصادی را افزایش می دهد و باعث از بین رفتن انگیزه سرمایه گذاری و نیز عقب ماندن تولیدکنندگان کشور از رقبای جهانی می شود. با وجود این که بخشی از ناملایمات ایجاد شده در بازار کار ناشی از جوانـب عرضـه از جملـه رشـد بالای جمعیت، بیکاری فزاینده و مطابقت نداشتن تخـصص نیـروهای کـار بـا نیازهای بازار است، اما نمی توان بسیاری از مشکلات بـازار کـار که بـا فضای کسب و کار ، بوروکراسی در هم تنیده و پـرپیچ و خـم، بـار سـنگین قـوانین و مقـررات، مراحـل اجرایی دریافت مجوز شروع به کار و بی اعتمادی های حاکم بر تقاضای نیروی کار از سوی بنگاه های اقتصادی گره خورده را در نظر نگرفت. با توجه به اقتصاد دولتی ما و وابستگی صنایع بزرگ و واحدهای آن به نهادهای دولتی و حاکمیتی، میزان مشکلات آن ها بسیار کمتر از صنایع کوچک و متوسط خصوصی است، به همین دلیل بهبود محیط کسب وکار برای بنگاه های کوچک و متوسط اهمیت زیادی دارد.مرکز پژوهش های مجلس گزارش های فصلی پایش محیط کسب وکار ایران از تشکل های اقتصادی سراسر کشور که برش استانی محیط کسب و کار است را تهیه و منتشر می کند. در آخرین بررسی انجام شده که مربوط به زمستان سال 95 است، نسبت به همان فصل در سال 94 ،اوضاع کسب وکار در مجموع میانگین کشوری نزول پیدا کرده و در ارزیابی منتشر شده، وضعیت استان با رتبه نامناسب 12 رو به رو بوده است.
تسهیلات همچنان مانع کسب است!
برایند ارزیابی مولفه های محیط کسب وکار در کل کشور نشانگر این است که ایران درزمستان 1395، اندکی بدتر از ارزیابی پاییز بوده است. همچنین محیط کسب وکار ایران در مقایسه با فصل مشابه سال قبل نیز رو به افول بوده است.در زمستان 1395 نیز مانند فصل های قبل «دریافت تسهیلات از بانک ها »همچنان به عنوان نامساعدترین مولفه محیط کسب وکار ایران ارزیابی شده است. پس از آن «ضعف بازار سرمایه در تامین مالی تولید و نرخ بالای تامین سرمایه از بازار غیر رسمی» نیز همانند 6 فصل گذشته، دومین مانع اداره بنگاه ها ارزیابی شده است. «وجود مفاسد اقتصادی در دستگاه های حکومتی»به عنوان سومین مولفه نامساعد محیط کسب وکار و بی تعهدی شرکت ها و موسسات دولتی به پرداخت به موقع بدهی خود به پیمانکاران به عنوان چهارمین مولفه نامساعد محیط کسب وکار از نظر تشکل های اقتصادی مطرح شده است.
دوران تسهیلات به پایان رسیده است
در مورد مولفه دریافت تسهیلات از بانک ها که در سال های گذشته اولین مشکل کسب وکار بوده، نکته مهمی شایان ذکر است. تصور بنگاه های اقتصادی این بود که همچون دوره های گذشته، رانت بسیار زیادی در تسهیلات و اعتبارات بانکی وجود دارد اما با کاهش شدید نرخ تورم چنین رانتی وجود ندارد و وضع کاملاً برعکس شده است. پس اتکا به وام بانکی اینک به تنهایی نمی تواند راهگشای مشکلات بنگاه ها باشد و وضعیت دشوار آن ها را بهبود بخشد. نکته دوم هم مربوط به شرایط عمومی نظام بانکی در زمان حال است به طوری که هر روز که می گذرد وضعیت بانک ها وخیم تر می شود و توان وام دهی شان کاهش می یابد. جدای از این ها، نکته سوم مشکل همیشگی بنگاه های اقتصادی با نظام بانکی است که آن، تبعیض و برخوردهای سلیقه ای با متقاضیان دریافت تسهیلات و همچنین اعطای وام های بسیار سنگین به بنگاه های رابطه دار و افراد خاص است.در کنار مشکل دسترسی به بانک ها، تامین مالی از بازار سرمایه نیز در سال های اخیر به عنوان مانع دوم ذکر می شود. رکود فعالیت های تولیدی و تحقق نیافتن پیش بینی های خوش بینانه بنگاه های اقتصادی برای فروش بیشتر و افزایش هزینه ها، تنها راه دوام، بقا و جلوگیری از ورشکستگی را منوط به دریافت منابع مالی بیشتر کرده است تا یک روز دیگر را پشت سر بگذارند بلکه شاید اوضاع بهتر شود.«زیرساخت های تامین برق»، «زیرساخت های حمل ونقل» و «نظام توزیع» نیز مناسب ترین شاخصه های محیط کسب و کار کشور را تشکیل داده است.« وجود مفاسد اقتصادی در دستگاه های حکومتی» که در تابستان سال 1392 هفتمین مانع محیط کسب وکار شناخته شده بود، در روند افزایش خود به رتبه سه در سال 1395 رسیده که نشان می دهد طی سال های مورد بررسی، شرایط این مؤلفه از نظر تشکل های مشارکت کننده به مرور نامساعدتر شده است. نبود شفافیت لازم در دستگاه های دولتی و حاکمیتی و نیز جدیت نداشتن در مبارزه با فساد، موجب شده روز به روز فاسدان حاضر در دستگاه ها ریشه خود را قوی تر کنند.
فساد اقتصادی همچنان بزرگ ترین مشکل کسب وکار استان
نتیجه بررسی انجام شده مطابق جدول بالا، نشانگر این است که فساد مانند سال گذشته همچنان بزرگ ترین مشکل و مانع برهم زننده بهبود محیط کسب وکار در استان است. در بررسی استان های دیگر در ارزیابی محیط کسب و کار شاهد آن هستیم که وجود مفاسد اقتصادی در دستگاه ها، اولین مانع کسب و کار در استان های خراسان رضوی، قزوین، هرمزگان ، خراسان شمالی،زنجان،لرستان، البرز، تهران واصفهان اعلام شده است. از طرف دیگر مشکلات بازار کسب و کار در حوزه «ضعف دادسراها در رسیدگی مؤثر به شکایت ها و اجبار طرف های قرارداد به انجام تعهدات» نیز چهارمین مسئله مهم تولیدکنندگان است. این دو مورد مهم، ضرورت توجه بیشتر دستگاه های حکومتی به رسیدگی به مسائل فساد و مفاسد اقتصادی را دو چندان می کند. از سوی دیگر به نظر می رسد سازو کار دقیقی باید در دادگستری برای احقاق حق تولید کنندگان و صنعت گران اندیشیده شود. نبود شفافیت اولیه در بخش های مختلف اقتصادی همراه با نبود سازوکار مناسب تولید، منجر به وقوع این اتفاق ناگوار شده است.این تغییرات در رتبه مولفه ها در حوزه بهبود فضای کسب وکار یا ایجاد مانع برای کسب وکار حاکی از این است که دستگاه های دولتی در حوزه اقتصادی نسبت به گذشته در مسیر تقویت محیط برآمده اند اما نبود مکانیسم های نظارتی و سازوکار رسیدگی به مسائل قضایی و نیز مفاسد اقتصادی خصوصی و دولتی همچنان ضعف بیشتری داشته و حتی در روند نزولی قرار دارد. در صورتی که چاره ای اساسی برای ترمیم محیط سالم کسب وکار اندیشیده نشود، حتی با رفع موانع اقتصادی نیز نمی توان شاهد رونق و تولید بیشتر بود.
استان آهسته روبه نزول؛ این بار دوازدهم!
نتیجه ارزیابی تشکل های اقتصادی از 23 مولفه محیط کسب و کار در زمستان 1395 به تفکیک استان ها، حاکی از این است که استان های چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه و مرکزی محیط کسب و کار مناسب تری داشته اند. از آن سو استان های کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی و زنجان، نامناسب ترین محیط های کسب و کار ارزیابی شده اند. استان خراسان رضوی در پایان زمستان 95 رتبه دوازدهم محیط کسب وکار را به خود اختصاص داده است. شایان ذکر است خراسان رضوی در این ارزیابی، سال گذشته نیز رتبه یازدهم را به دست آورده بود.در تحلیل این گزارش به خوبی میتوان رد پای وضعیت نظام بانکی، کمبود شدید اعتبار، رقابتهای ناسالم در پرداخت سود و شفاف نبودن فضای اقتصادی را دید. به نظر میرسد مسئولان استان برای بهبود فضای کسب و کار کشور، قبل از هر چیز باید مشکلات فساد اداری را رفع کنند.از سوی دیگر بازار سرمایه هم که یکی از اضلاع بازار مالی است، نتوانسته در تامین مالی بنگاهها نقش مورد انتظار را بازی کند و این مسئله به سختتر شدن دسترسی به منابع و در نتیجه نامساعدتر شدن فضای کسب و کار انجامیده است.