گفت وگو با عکاسی که عشقش جمعآوری دوربینهای عکاسی است و تاریخ این حرفه را مثل کف دستش می شناسد
تعداد بازدید : 88
از دوربین روسی خان تا آپارات های معتضد
نویسنده : شریعت
سالها پیش، آن روزگاری که عکسها هنوز سیاه و سفید بودند، عاشق دوربین عکاسی میشود؛ عاشق آن سکونی که در هر عکس است و حاصل ثبت شدن یک لحظه از میان انبوه ساعتها و ثانیههاست. همین عشق بعدها او را به یکی از عکاسان مطرح شهر و یکی از شاخصترین مجموعهداران دوربینهای عکاسی، فیلمبرداری و آپارات تبدیل میکند.
«علیرضا محمدزاده تیتکانلو» متولد 1347 در مشهد، یکی از پژوهشگران در عرصه تاریخ عکاسی است که ساعتی ما را میهمان خاطراتش میکند.
تاریخیترین دوربین مجموعه ام عمری 130ساله دارد
او در همان ابتدای صحبتش توضیح میدهد: 27سال پیش شروع به جمع آوری دوربین عکاسی کردم. خاطرم هست، اولین دوربینی که برای مجموعهام خریدم، یک «لوبیتر »بود که هنوز هم در مجموعهام موجود است، البته قدیمیترین دوربین عکاسیام نیست؛ چون به تصویر علاقهمند بودم، به تدریج دوربین های زیادی را خریداری کردم، به طوریکه امروز بیش از 300دوربین عکاسی قطع کوچک دارم و جدیدترین آنها نیز مربوط به 45سال پیش است. اما قدیمیترین و تاریخیترین دوربین مجموعه ام نیز عمری 130ساله دارد. محمدزاده تیتکانلو میافزاید:در کنار اینها موفق شدم حدود 100آپارات سینمایی را جمعآوری کنم که قدیمیترین آنها مربوط به100سال پیش است. این مجموعهدار، از آثار خاصی میگوید که در گنجینهاش دارد و توضیح میدهد: به عنوان مثال دوربین روسیخان را در اختیار دارم که عکاس مظفر الدین شاه، محمدعلی شاه، احمد شاه و حتی دوره رضا شاه بوده است و عملا از قدیمیترین دوربینهای موجود در کشور به شمار میآید. او بعضی از آثاری را که دارد از مزایدهها تهیه کرده است و شماری را نیز مردم به او فروختهاند؛«یکی دیگر از دوربینهای خاص این مجموعه، دوربین فیلمبرداری خان باباخان معتضدی است و عملا فیلمهایی که از رضاشاه گرفته میشد، توسط خان باباخان و این دوربین تهیه میشد.
عکاسی از مشاهیر ایرانی به روشی تاریخی
از دیگر آثار شاخص موجود در مجموعه وی، شهر فرنگی 100ساله است. به اینها، کوچک ترین دوربین میکروفیلمی جاسوسی، دوربین ارتش آمریکا برای انگشت نگاری و... را نیز بیفزایید.
از او میپرسیم با چندتا از این دوربینهای تاریخی، همین حالا هم میتواند عکسی را به ثبت برساند؛ در پاسخ میگوید: 90درصد آنها، این قابلیت را دارند. هم اکنون یک نوع شیوه عکاسی را به همراه برادرم امتحان میکنیم، این شیوه 180سال قبل توسط لوئی داگر فرانسوی با عنوان روش داگر اوتیپ ابداع شد و عملا هر عکس روی لوح نقره ای ظاهر میشد و ما تلاش می کنیم این موضوع را از نو تجربه کنیم. البته این کار بسیار هزینهبر است و بهای هر اثر بیش از چهارمیلیون تومان برآورد میشود. محمدزاده تیتکانلو، از پروژهای میگوید که در آن، از سیمای مشاهیر و بزرگانی نظیر عزتا... انتظامی، سیمین بهبهانی، داوود رشیدی، رضا کیانیان و... به شیوه ذکر شده عکاسی کرده است و قصد دارد به زودی نمایشگاهی با مضمون مشاهیر ایرانی برپا کند.
دوست دارم مجموعهام را در موزهای به نمایش بگذارم
از این عکاس قدیمی درباره مجموعهداران دوربین در ایران میپرسیم، در پاسخ میگوید: در ایران مجموعهدار دوربین زیاد داریم که قدیمیترین آنها مرحوم اصغر بیچاره بود. من حالا جزو پنج مجموعه دار دوربین کشور هستم. او دوست دارد نمایشگاهی از آثار عکسش برپا کند و بعدها این فرصت را ماندگار سازد؛« ما در ایران تنها یک موزه عکاسی داریم و با توجه به اینکه خراسان یکی از قطبهای این رشته به شمار میآید، چه خوب است که در این خطه موزه عکسی را نیز برپا سازیم.» این مجموعه دار دوربین های قدیمی عنوان میکند: علاوه بر مجموعه دوربینهایم، آثار قدیمی دیگری را نیز جمعآوری کردهام، از مجموعه کامل نخستین عکسهای داگراو تیپ بگیرید تا آثار نقاشی مشروطه و قهوهخانهای و حتی مجموعه عکسهای خانههای قدیم تهران مربوط به عبدا... قاجار، روسیخان، محمدخادم، آنتوان سوریوگین و... به اینها یک سری مفصل از پوسترهای سینمای ایران را نیز بیفزایید. وی خاطر نشان میکند: من تابه امروز مجموعههایم را ارزشگذاری نکردهام چرا که به دنبال ایجاد موزه هستم. دوست دارم این آثار که عمرم را صرف جمعآوری آن کردم، در مکانی در معرض دید عموم قرار گیرد اما خب این مشروط به صرف زمان و هزینه و مستلزم حمایت است.اما یکی از علایق خاص محمدزاده تیتکانلو، تماشای فیلم با آپارات است، خودش میگوید که از این کار لذت وافری میبرد و لذت دیدن فیلم با این دوربینها چیز دیگری است.او آخر حرفهایش میرسد به این نکته که؛«روزگاری برای ما جمع کردن این آثار لذت خاصی داشت. نمیدانم امروز چند جوان هستند که دوست دارند تاریخ را این طور ثبت و ضبط کنند. امیدوارم که این گونه آدمها باشند و غیرتمندانه پای تاریخ بایستند.»