یادداشت
تعداد بازدید : 30
ضرورت ساماندهی عملکرد خیریهها و ایجاد مراکز حمایتی تخصصی
نویسنده : محسن مسعودیان راد مدیرکل کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان رضوی
نگاه قرآن به تعریف فقر و فقیر، برخلاف غرب، تعریف اقتصادی نیست.
تعریف فقر در غرب مادی است و قطعا راهبردها و راهکارهای مادی برای حل و فصل آن ارائه و سیاستگذاری می شود؛ حال آن که این مقوله در اسلام هم مالی و هم انسانی تلقی می شود، چنین رویکردی هم اطعام را شامل می شود و هم اکرام را.
در قرآن تاکید شده است که انفاق، نفحاتی را برای جامعه رقم می زند و این یعنی کمک رسانی به فقرا سرمایه اجتماعی را رونق می بخشد. این کمک های داوطلبانه از یکسو در جهت تحقق عدالت اجتماعی، کاهش نابرابری و رفع شکاف طبقاتی است و از سوی دیگر موجب توانمندسازی فقرا می شود، در سطح جامعه نیز باید به فکر احیای همین رویکرد قرآنی باشیم. بخشی از این رسالت بر دوش کمیته امداد امام خمینی(ره) و قسمتی از آن متوجه خیریههاست.
کمیته امداد امام خمینی (ره) استان خراسان رضوی بالغ بر 390 هزار مددجو را تحت پوشش قرار داده است؛ 171 هزار خانوار که از خدمات امداد بهره مند می شوند. مشهد با توجه به شرایط اقتصادی و جمعیت ساکن آن ،در اهدای صدقات رتبه نخست را دارد. شهرستان های جوین، جغتای و خواف نیز بالاترین پرداخت زکات را دارند.
اما این قسمتی از ماجراست. همه کمک هایی که در جامعه به نفع فقرا جمعآوری میشود الزاما از سوی کمیته امداد ساماندهی نمی شود و در این میان خیریه ها هم سهم خودشان را دارند. سهمی که به اتکای اعتماد مردم به متولیان آنها شکل گرفته است و باید پاسدار آن باشیم.
نکته مهم دیگری که در مسیر حمایت از اقشار آسیب دیده و نیازمندان وجود دارد، مقوله توانمندسازی آن هاست؛ یعنی بستری فراهم شود تا فرد به اتکای توانش، تامین کننده معیشت خود شودکمیته امداد امام خمینی (ره) برای تحقق این مهم تاکنون بالغ بر 66 هزار طرح خوداشتغالی در استان اجرا کرده است و حدود 40 هزار طرح جاری دیگر نیز در این زمینه در استان وجود دارد. حاصل اجرای این طرحها، کاهش 10 درصد آمار مددجویان بوده است.
خیریه ها هم به مثابه بازوان کمیته امداد در جهت کاهش فقر و فاصله طبقات اجتماعی می کوشند؛ از این رو درصدد افزایش تعامل با خیریه های معتبر هستیم و اقدامات زیادی در این زمینه انجام داده ایم. اگر خیریه ها همگرایی داشته باشند؛ می توانند نتایج مثبت بیشتری را رقم بزنند، این همگرایی و تعاملات موجب جلوگیری از موازی کاری می شود. کمیته امداد از طریق برگزاری نشست هایی با خیریه ها و مراکز درمانی به دنبال افزایش این هم افزایی است. هم اکنون شاهدیم بعضا یک مددجو از چندین خیریه کمک های معیشتی دریافت می کند؛ این در حالی است که با ایجاد یک نوع همگرایی این جنس کمک رسانی ها هدفمند می شود و نیازمندانی که متاسفانه تاکنون از هیچ خدمت حمایتی بهره نبردهاند، شناسایی می شوند و تحت پوشش قرار می گیرند. از سوی دیگر سازماندهی خیریه ها و بعضا تخصصی کردن بخشی از خدمات آنها، میتواند کمک های موثرتری به جامعه کند.
دغدغه دیگر ما باید برخورد با بعضی از مراکزی باشد که در پوشش خیریه از اعتماد مردم سوء استفاده می کنند؛ البته کم شمارند اما می توانند سرمایه های اجتماعی ما را خدشه دار کنند. لذا جامعه و دستگاه های نظارتی کاملا باید به این مسئله دقت داشته باشند و اجازه ندهند فرهنگ زیبای انفاق و کمک رسانی، از این مباحث متاثر شود.
از سوی دیگر به نظر میرسد سازمانهای خیریه باید عملکرد شفافی داشته باشند تا اعتماد مردم به آنها افزایش یابد. همچنین آحاد جامعه نیز باید از طریق رسانه ها و مسئولان مطمئن شوند که مجازات هایی سنگین در انتظار دایرکنندگان خیریه های بدون مجوز و سودجو است.
امروز شاهدیم که مردم ما حتی در دوران سخت اقتصادی هم به رغم محدودیت معیشت خود از پرداخت صدقه اجتناب نمی ورزند و این نیک اندیشی در فرهنگشان ریشه دارد.
امیدواریم نظارت بر امور خیریه ها تقویت شود، همان گونه که فعالیت های کمیته امداد از سوی مجلس شورای اسلامی، دولت، قوه قضاییه و دفتر مقام معظم رهبری مورد نظارت مستقیم، دقیق و عمیق قرار دارد، باید بر فعالیت خیریه ها نیز نظارت دقیق شود.
تاکید بعدی بر نقش خیریه ها باید در زمینه توانمند سازی اقتصادی بخش آسیب پذیر جامعه باشد. یعنی در کنار کمک، باید زمینه کارآفرینی و... نیز فراهم آید تا در این چارچوب، بنیان اقتصاد اسلامی نیز ارتقا یابد و فرهنگ کار به شایستگی ترویج شود. همه این اهداف و ضرورت ها در سایه همدلی و همگرایی ممکن خواهد بود.
مردم و اعتمادشان یک سرمایه اجتماعی است؛ پس امیدواریم که خیریه ها هم تحت نظارت بیش از پیش دولت قرار گیرند تا جایی که کمیته امداد امام خمینی(ره) در سایه تعامل با خیریه ها و خیران غبار فقر را از مملکت بزداید یا بکاهد.