نگاهی به فعالیت های مؤسسه مردم نهاد «مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام» در مشهد
تعداد بازدید : 40
از طراحی مدل های کاربردی اسلامی تا تربیت محققان دینی
نویسنده : زهرا یوسفی
از سال 86 به همت جمعی از استادان و محققان حوزه علمیه مشهد مقدس موسسه ای فعالیت خود را آغاز کرد که نام «مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام» برای آن انتخاب شد؛ موسسه ای که مدل سازی و ارائه شکل اجرایی و کاربردی برنامه های دینی به مردم را هدف خود قرار داده است تا در عمل نیز برای آن هایی که با تردیدهایی رو به رو هستند، روشن شود که «دین اسلام دینی جامع و کامل است، همه ابعاد و زمینه های مورد نیاز انسان را مورد توجه قرار داده و در هر حوزه، دارای برنامه ها و تعالیم راهگشاست». استخراج و استنباط اصول و چارچوب این برنامه ها از میان آیات و روایات را حوزه های علمیه در قالب علوم اسلامی همچون فقه، اخلاق، فلسفه و کلام عهده دار هستند و در این میان موسساتی نیز تلاش می کنند تا مدل سازی و ارائه شکل اجرایی و کاربردی برنامه های دینی را محقق سازند. مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام به مرکزیت مشهد، از نهادهای مردمی پیشرو در این زمینه است که به همت جمعی از استادان و محققان حوزه علمیه مشهد آغاز به کار کرد و در سال 92 با مجوز وزارت کشور مبنی بر ارتقای فعالیت به سطح ملی، هم اکنون دارای شعبی در قم، سرخس و تربت حیدریه نیز است.
معرفی آرمانشهر اسلام با زبان سیستمها
حجت الاسلام «سیدمحمدمحسن دعایی» مدیرعامل مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، مأموریت این مؤسسه را طراحی ساختارها و فرایندهای تمدنی بر اساس نگرش، قانون و فرهنگ اسلام، با ابزار «منطق فرایندها» و مبتنی بر فرایندهایی از جمله عرفان شیعی، حکمت صدرایی و فقه جواهری معرفی و اظهار می کند: باور ما این است در صورتی که آرمانشهر اسلام با زبان سیستمها و مدلهای تمدنساز ارائه شود، برتری نگرش، قانون و فرهنگ اسلام بر موارد مشابه و تجربیات بشری قابل لمس می شود و زمینه لازم برای تحقق تمدنی که افزون بر کارآمدی در پاسخ به شبکه نیازها، احساس حضور خدا را مستمرا افزایش میدهد، فراهم خواهد شد.
سیاست ها و خروجی مؤسسه
حجت الاسلام دعایی، برگزاری دورههای پژوهشمحورِ تربیت محقق طراح تمدنی، تدوین درسنامههای حوزوی، بازسازی منابع درسی حوزوی با دید موضوعشناسی و مدلشناسی، ارائه مفاهیم دین در مدلهای عملیاتی، تولید بستههای برنامهای برای تصمیمگیران، تولید منابع و بستههای آموزشی برای استادان و اعضای هیئت علمی حوزهها و دانشگاهها را از سیاست های این مؤسسه آموزشی پژوهشی معرفی می کند.
سبک زندگی اسلامی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
در ادامه، حجت الاسلام «عبدالحمید واسطی» معاون پژوهش مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام می گوید: برنامه های این موسسه در سه سطح تحقیقاتی، آموزشی و فرهنگی دنبال می شود. در همین زمینه تولید مبانی و روش ها و مدل های نظریه پردازی بر مبنای علوم دینی در دستور کار است و محورهایی همچون علوم انسانی اسلامی، سبک زندگی اسلامی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، برای دستیابی به بسته جامعی در این زمینه ها برای پنج سال دوم فعالیت موسسه هدف گذاری شده است.
فصلنامه تخصصی
وی با اشاره به انتشار نخستین فصلنامه تخصصی در این حوزه در موسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف می گوید: مطالب این نشریه در دو محور زیرساخت ها و دستاوردها ارائه می شود و اجتهاد روشمند، فقه جواهری، حکمت صدرائی، معرفت نفس، اخلاق، نهضت نرم افزاری، فرهنگ و تمدن اسلامی از موضوعات مختلف بررسی شده در این نشریه بوده است. حجت الاسلام واسطی با اشاره به ارائه برخی موضوعات کاربردی در پایگاه اینترنتی این مؤسسه به نشانی www.isin.ir، ادامه می دهد: این پایگاه، یک پایگاه اطلاع رسانی صرف نیست بلکه کاملا تحقیقاتی است و در قالب 60 واحد آموزشی به عنوان یک منبع آموزشی طراحی شده است. معاون مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام درباره نحوه ورود محتوای تولیدی این مؤسسه به سیستم های اجرایی کشور، می گوید: از آغاز فعالیت مؤسسه تاکنون با مراکزی از جمله هیئت دولت، مجلس و قوه قضاییه و نهادهای کلان مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتباط و همکاری داشته ایم.
طراحی و مدل سازی سیستم رفاه اسلامی
حجت الاسلام «ایمان کاظمی مقدم» مدیر پروژه تحقیقاتی سیستم «رفاه و تامین اجتماعی در اسلام» که در این مؤسسه طراحی شده است نیز می گوید: طراحی این سیستم توسط هشت نفر از دانش آموختگان دوره تربیت محقق سیستم های دینی این مؤسسه در حال انجام است. طراحی این سیستم به سفارش وزارت رفاه، از سال 93 آغاز شده است و در اوایل سال 96 به اتمام خواهد رسید. سیستم رفاه بعد از تحقق، به گونه ای عمل خواهد کرد که می توان گفت جامعه ای که این سیستم در آن حاکم است، از عدالت اجتماعی برخوردار است. این سیستم به عنوان برنامه رفاه نظام اسلامی قابل استفاده وزارتخانه رفاه و تعاون است و بخش هایی همچون کمیته امداد و سایر نهادهای حمایتی نیز می توانند از این پروژه برای اسلامی سازی راهبردها و روندهای خود استفاده کنند. وی اضافه می کند: تاکنون حدود 10خرده سیستم با موضوعاتی از جمله حجاب، مدیریت احساس و همسرداری و ... ذیل 40 سیستم کلان مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام تولید شده که به صورت کارگاهی در نقاط مختلف کشور ارائه شده و مورد استقبال قرار گرفته است.
سایر فعالیت ها
موسسه فرهنگی تحقیقاتی «صدف عفاف نور» با هدف تولید محتوا و تربیت استاد و محقق برای نظام خانواده بر اساس نگرش اسلامی و موسسه «نور حکمت رضوی» با هدف ارائه رشته تخصصی کلام اسلامی در مقطع سطح سه با رویکرد تولید علوم انسانی اسلامی و تربیت مدرس، از جمله مؤسسات وابسته به مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام هستند. همچنین این موسسه ایجاد رشته فقه تمدنی در مقطع کارشناسی ارشد (ویژه طلاب سطح دو)، تربیت محقق طراح سیستم های دینی، تبدیل شدن به پژوهشگاه رسمی «مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام»، تأسیس قطب علمی «فقه تمدنی» و «عرفان تمدنی» در شرق کشور و طراحی سیستم های بهداشت، تغذیه، فرهنگ عمومی، مدیریت، رسانه و خانواده سالم در اسلام را در برنامه کاری 10 سال آینده خود دارد.