در گفت وگو با کارشناسان و صاحب نظران مطرح شد
تعداد بازدید : 38
اقتصاد مقاومتی ریشه در اقتصاد دانشبنیان دارد
جمال رستم زاده -بدون تردیدیکی از مهم ترین محورها در میان اصول و سیاست های اقتصاد مقاومتی حرکت در مسیر اقتصاد دانش بنیان است آن چنان که مقام معظم رهبری نیز در دیدار خود با شرکت کنندگان در نهمین همایش ملی «نخبگان فردا» در مهرماه سال گذشته فرمودند: «یکی از پایه های محکم اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان است؛ اساس کار در اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان است؛ [زیرا] اقتصاد مقاومتی اقتصاد درون زاست، اقتصادی است که در داخل پایه های مستحکمی دارد که تکانه های بین المللی و جهانی و اقتصادی آن را از جا درنمی برد؛ این اقتصاد مقاومتی [است ]، اقتصاد مقاوم. یکی از اساسی ترین پایه های این اقتصاد عبارت است از اقتصاد دانش بنیان؛ اقتصادی که متّکی باشد به علم، این خیلی مهم است» اما این که راهکار های رسیدن به این نقطه مطلوب و ترسیم شده چیست و چطور می توان در مسیر رسیدن به اقتصادی مقاوم از ظرفیت های اقتصاد دانش بنیان استفاده کرد، موضوعی است که آن را با دکتر سید حسن علم الهدایی استاد دانشگاه و رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی و دکتر جواد سخدری استاد دانشگاه و مدیر مرکز کارآفرینی و اشتغال جهاددانشگاهی خراسان رضوی در میان گذاشتیم.
اقتصاد مقاومتی را نمی شود فقط از زبان اقتصاد دانان مطرح کرد
علم الهدایی در این زمینه می گوید: اقتصاد دانش بنیان اقتصاد پیشتاز است و در طول سال های اخیر بارها این کلید واژه در بیانات مقام معظم رهبری مطرح و بر اجرای آن تاکید شده است. این تاکیدنیز بیشتر به دلیل ایجاد عزم و اراده در مسئولان به منظور کاهش وابستگی به نفت و تکیه اقتصاد بر درآمد های غیر نفتی صورت گرفته است. وی می افزاید: برای رسیدن به یک اقتصاد درون زا با استفاده از ظرفیت های واقعی و البته منطقی کشور تاکنون افق درقالب شعار سال ترسیم شده است اما موضوع اقتصاد مقاومتی و دانش بنیان کردن اقتصاد شاید مهم ترین و اصلی ترین آن ها به شمار می آید. بر این اساس لازم است تا با تکیه بر توانایی های داخل کشور، دانش بومی خود را برای رسیدن به نقطه مطلوب مدیریت کنیم .وی با بیان این که اقتصاد مقاومتی ریشه در اقتصاد دانش بنیان دارد تصریح می کند: در این الگوی اقتصادی مهم ترین رکن تلاش و یادگیری در همه لحظات و همه جوانب است اما این که چطورباید به آن برسیم موضوعی است که به اعتقاد نخبگان نیاز مند فرهنگ سازی عمومی است. اقتصاد مقاومتی را نمی شود فقط از زبان اقتصاد دانان مطرح کرد و دولت را موظف کرد تا برای آن یک برنامه جامع بنویسداقتصاد مقاومتی در واقع نیاز مند تلاش همه آحاد جامعه است چرا که این اقتصاد حتی بر روی الگوی مصرف خانواده ها اثر گذار است بنابراین باید در این زمینه آموزش دهیم.
شرکت های دانش بنیان اصالتا در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی تلاش می کنند
علم الهدایی راه واقعی استفاده کشور از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و فناوری های بومی برای تحقق واقعی اقتصاد مقاومتی را توجه به پارک های علم و فناوری و تقویت و حمایت شرکت های دانش بنیان می داند و می گوید: شرکت های دانش بنیان اصالتا در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی تلاش می کنند. در اقتصاد مقاومتی نگاه به درون به منظور تقویت اقتصاد درون زا در مقابل توسعه برون زا جزو کلید واژه های اصلی به حساب می آید. این اقتصاد بر استفاده از ظرفیت نیرو های تحصیل کرده و متخصص دانشگاهی تاکید دارد. استفاده از این نیرو ها نیز نیاز مند این است که دانشگاه ها، دانش آموختگان خود را ایده پرداز و کارآفرین بار بیاورند تا در عرصه هایی که کشوربه آن ها نیاز دارد بتوانند میزان وابستگی کشور را به خارج کم کنند. وی با اشاره به این که دانش بنیان شدن اقتصاد وابستگی کشوربه خام فروشی را پایان می دهد، یادآور می شود: اگر در 20 سال گذشته دولت ها تلاش می کردند سالانه فقط 5 درصد وابستگی کشور به نفت را کم کنند ما امروز مصرف کننده نفت نبودیم و مثل آمریکا این ثروت خدادادی را ذخیره می کردیم یا در فناوری های دیگر به کار می بردیم و آن را در قالب محصول به دنیا صادر می کردیم. همچنان که هم اکنون نیز برخی شرکت های دانش بنیان در کشور و به ویژه در پارک علم و فناوری خراسان رضوی توانسته اند در حوزه های نفت، گاز، پتروشیمی و دارو فعالیت های خوبی انجام دهند و بسیاری از نیاز های داخلی را رفع کنند. حتی در دوره تحریم ها که کشور در تامین برخی تجهیزات مثل پمپ فشار قوی در حوزه پتروشیمی با مشکل مواجه شد همین شرکت های دانش بنیان خراسان رضوی با مهندسی مجدد آن را تولید کردند.
قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان را سلیقه ای اجرا نکنیم
علم الهدایی فعالیت های دانش بنیان را تنها منحصر به عرصه صنعتی نمی داند و می گوید: در بحث های نرم افزاری نیز وارد شده ایم و با راه اندازی مرکز رشد فناوری فرهنگی و زیارت به طور جدی روی اقتصاد فرهنگ و هنر کار می کنیم تا بتوانیم از آثار آن بر توسعه اقتصاد گردشگری با محوریت زیارت اثر گذار باشیم. وی با این حال بر ضرورت تسهیل قوانین مرتبط با شرکت های دانش بنیان تاکید می کند و می گوید: از یک سو باید تلاش کنیم تا افراد تحصیلکرده را در این مسیر فعال کنیم وبا این کار می توانیم نرخ بیکاری 22 درصدی در میان افراد تحصیل کرده را تا حد زیادی کاهش دهیم و از دیگر سو لازم است تا به جای سلیقه ای عمل کردن در قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان به اصل آن و به طور کامل عمل کنیم و در حوزه مسائل مالیاتی و گمرکی تمهیدات ویژه ای برای آن ها در نظر بگیریم. چرا که هم اکنون موانعی که بر سر راه روابط بین المللی این شرکت ها وجود دارد باعث شده تا در زمینه صادرات محصولات فناورانه از دنیا عقب بمانیم تا جایی که واردات محصولات دانش بنیان ما چندبرابر صادراتمان است.
بی اعتمادی به شرکت های دانش بنیان، صنعت را زمین گیر کرده است
وی در خصوص اثر گذاری اقتصاد دانش بنیان در حوزه های صنعت و کشاورزی نیز تصریح می کند: متاسفانه تا کنون صنعت ارتباط خوبی با شرکت های دانش بنیان برقرار نکرده است درحالی که صنعت هرکجا به این ظرفیت ها اعتماد کرده نتیجه مطلوبی در پی داشته است. کشاورزی نیز امروز در دنیا به سمت مکانیزه شدن پیش می رود و ما نیز آمادگی داریم در این زمینه در کنار صنعت و کشاورزی فعالیت کنیم اما در برخی از این بخش ها به ویژه در بخش صنعت به خاطر وام های با بهره بالا و ریخت و پاش هایی که صورت می گیرد در کنار بی اعتمادی به شرکت های دانش بنیان داخلی و نیز استفاده از فناوری وارداتی، زمین گیر شده ایم.
الگوی تعاملی بین صنعت، دانشگاه و بخش خصوصی
در این باره دکتر جواد سخدری استاد دانشگاه و مدیر مرکز کارآفرینی و اشتغال جهاددانشگاهی خراسان رضوی می گوید: درباره بحث توسعه شرکت های دانش بنیان آن چه به عنوان حلقه مفقوده در استان شناخته شده است الگوی تعاملی بین ذی نفعان این مسئله یعنی دانشگاه، بخش خصوصی و صنعت است. به دیگر سخن برای موفقیت در بهره گیری درست و مطلوب از ظرفیت و توان شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف صنعت و معدن، تجارت، کشاورزی و.. . برقراری تعامل بین این سه بخش ضروری است. وی می افزاید: در این راستا لازم است اول چنین الگویی اساسا تعریف شود تا بعد از آن برای اجرای صحیح آن چاره ای اندیشید. سخدری برای کاربردی کردن این افق نیز می گوید: باید اول حوزه هایی را که در آن ها از مزیت نسبی برخورداریم، تعریف کنیم. به طور مثال باید بدانیم خراسان رضوی در حوزه های صنعتی، معدنی ، گردشگری، تجارت و کشاورزی دارای مزیت های نسبی است تا بعد از تعیین این مزیت ها برای هرکدام یک نقشه راه تدوین کنیم.
بانک تقاضای فناوری در استان
وی می افزاید: در تدوین این نقشه راه نیز لازم است به سه سوال اساسی پاسخ دهیم. اول این که در مزیت موجود به لحاظ فناوری در چه نقطه ای قرار داریم؟ دیگر این که در این حوزه به کجا می خواهیم برسیم و همچنین این که چه فناوری هایی برای نیل به آن هدف نیاز داریم. اگر این اتفاق بیفتد شرکت های دانش بنیانی را نیز که ایجاد می کنیم بر اساس نیاز های واقعی استان و کشور خواهد بود. وی یادآور می شود: برای این موضوع لازم است تا سازمان های متولی مثل صنعت، معدن وتجارت به طور جدی به موضوع ورود پیدا کنند، شرکت های خصوصی نیز پای کار بیایند و در جمع آوری داده ها به متولیان کمک کنند تا در نهایت این اطلاعات در اختیار دانشگاه قرار گیرد و دانشگاه برای این حوزه نیروی متخصص و ماهر تربیت کند طی این فرآیند بانک تقاضای فناوری در استان تشکیل می شود و فعالیت های فناورانه جهت می گیرد. سخدری درباره نقش دولت در این حوزه نیز می گوید: دراین میان دولت باید به عنوان تسهیل کننده فضای کسب و کار بر پایه تولیدات دانش بنیان تلاش کند درواقع لازم است تا بتوان به راحتی یک شرکت دانش بنیان را راه اندازی کرد و توسعه داد. این استاد دانشگاه تاکید می کند: حرکت اقتصاد بر پایه فعالیت های فناورانه و دانش بنیان به تولید ثروت، افزایش میزان تاب آوری اقتصاد در مقابل هجمه ها، کاهش نرخ بیکاری، پایین آمدن قیمت تمام شده محصولات، بالارفتن بهره وری در حوزه های صنعت و کشاورزی و.. .منجر می شود. در مقابل توسعه فناوری از طریق خرید و واردات محصولات و تجهیزات فناورانه کشور را آسیب پذیر می کند. این اظهارات در حالی است که انتظار می رود در سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل تلاش بیشتری در راستای توسعه اقتصاددانش بنیان صورت گیرد و حمایت های جدی تری از فعالیت های فناورانه انجام شود.