در گفت وگو با دکتر دیانی پدر کتابداری نوین ایران و استاد دانشگاه فردوسی مشهد عنوان شد:
بهانه های واهی برخی مدیران برای بی توجهی به دستاوردهای پژوهشی
محسن هوشمند
دکتر«محمدحسین دیانی» شخصیتی نام آشنا در عرصه علم و پژوهش خراسان رضوی است که طی سال ها فعالیت مستمر در زمینه کتابداری دستاوردهای علمی و پژوهشی متعددی را در قالب های گوناگون منتشر کرده و به عنوان اولین استاد کتابداری در کشور، لقب «پدر علم کتابداری نوین ایران» را نیز به خود اختصاص داده است.او که سال ۵۹ در مقطع دکتری رشته کتابداری از دانشگاه ایالتی را نگرز آمریکا دانش آموخته شده است، طی ۳۰ سال گذشته فعالیت های علمی و پژوهشی ارزنده ای را در کشور به سرانجام رسانده و هم اکنون نیز به عنوان پژوهشگر در گروه ارزیابی علم و فناوری ایران در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مشغول به فعالیت است.از دیگر مدارج علمی و پژوهشی استاد دیانی هم می توان به تاسیس مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری کتابداری در دانشگاه های مختلف کشور، انتشار کتاب وده ها مقاله در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، سردبیری و تاسیس ۳ مجله علمی معتبر و... اشاره کرد.وی با پشت سرگذاشتن سال ها فعالیت در عرصه های علمی و پژوهشی و دارا بودن تجربه ای ارزشمند در این زمینه، اکنون معتقد است که با توجه به تدوین سند چشم انداز، توجه به مقوله پژوهش در کشور از نظر اختصاص بودجه به میزان مطلوبی است. ولی متاسفانه مدیران سطح میانی در تصمیم گیری های خود توجه لازم را به دستاوردهای پژوهش ندارند و «خود را از پژوهشگران کارشناس تر می دانند».
دکتر «محمد حسین دیانی»، پدر علم کتابداری نوین ایران، یکی از شخصیت های علمی و پژوهشی برجسته و نام آشنای استان و کشور است که طی ۳۰ سال گذشته فعالیت های ارزشمندی را در حوزه علم کتابداری و اطلاع رسانی به نتیجه رسانده، و هم اکنون نیز به عنوان پژوهشگر در گروه ارزیابی علم و فناوری ایران در دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی، مشغول به کار است.او که در کارنامه فعالیت های علمی خود تالیف ۲۰ کتاب و ۷۵ مقاله علمی را به ثبت رسانده است، طی گفت وگو با خبرنگار ما در توصیف وضعیت کنونی کشور و به ویژه استان خراسان رضوی در حوزه پژوهش به سند چشم انداز ۲۰ ساله توسعه کشور اشاره می کند و چنین می گوید: در این سند عنوان شده است که ما طی ۲۰ سال باید به کشور اول منطقه از نظر علمی و فناوری و اقتصادی تبدیل شویم. نکته ای که بیش از هر چیز در این تعریف مشاهده می شود، توجه به مقوله پژوهش و اهمیت آن است. چرا که برای تبدیل شدن به یک کشور پیشرفته از نظر علم وفناوری، باید به فعالیت های پژوهشی توجه ویژه ای داشته باشیم و از دیگر سوی برای رسیدن به جایگاه اقتصادی شایسته نیز راهی جز اهمیت دادن به پژوهش نداریم. زیرا در شرایط کنونی جهان پیشرفت اقتصادی بدون توجه به علم و فناوری ممکن نیست.نیازی به صحبت کردن درباره اهمیت پژوهش نیست.دکتر دیانی در ادامه این گفت وگوبه مطرح شدن بحث هایی با عنوان «جامعه دانش محور» در کشور اشاره می کند و با تاکید بر این نکته که «دانش زاده پژوهش است»، ابراز می دارد: اختصاص بودجه های گوناگون به امر پژوهش، تاکید دولت به کار بردی بودن پژوهش ها برای تحقق توسعه حوزه های فردی و اجتماعی در کشور واز همه مهم تر تاکیدهای سند چشم انداز ۲۰ ساله و به تبع آن برنامه های کوتاه مدت توسعه نشان می دهد که جهت گیری کشور در مسیر رسیدن به علم مبنی بر پژوهش است و از این رو ما دیگر نباید به دنبال اثبات اهمیت پژوهش باشیم.وی سپس به افزایش تعداد دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در کشور اشاره می کند و می افزاید: این موضوع نشان می دهد که ما علاوه بر توجه به امکانات مالی و قوانین مورد نیاز، به مسئله نیروی انسانی فعال در حوزه پژوهش هم توجه داشته ایم.پژوهش ها باید کانالیزه شود
اما پدر علم کتابداری نوین ایران و پژوهشگر ارزنده هم استانی ما در ادامه درباره موضوعی با عنوان «کانالیزه شدن پژوهش ها» سخن می گوید و در واقع این نکته را یادآور می شود که پژوهش ها باید مرتبط با نیازهای جامعه و اهداف تدوین شده در سند چشم انداز باشد، چرا که در این صورت می توانیم در پرتو انجام پژوهش ها، نیازهای خود را برطرف کنیم و به بهره اقتصادی نیز برسیم.به عقیده دکتر دیانی این موضوع به رفع بسیاری از مشکلات اقتصادی و حتی اجتماعی کشور منجر می شود.
بهانه های واهی مدیران
اما او در عین حال که معتقد است شرایط قانونی، اختصاص بودجه و تربیت نیروی انسانی برای امور پژوهشی در کشور به سطح قابل قبولی رسیده است، در پاسخ به سوال خبرنگار ما درباره میزان بهره بران مدیران از دستاوردهای پژوهشی در تصمیم گیری ها، این گونه می گوید: متأسفانه هنوز هم تصمیم های برخی مدیران به ویژه در سطوح پایین تر بدون توجه به یافته های پژوهشی اتخاذ می شود و برخی تصمیم گیران کشور متقاعد نشده که دستاوردهای پژوهشی پیش نیازی برای تصمیم گیری است.دکتر دیانی بر این موضوع تأکید می کند که در این زمینه پژوهشگران مقصر نیستند و در واقع این مدیران هستند که باید از دستاوردهای پژوهشی بهره ببرند.اما آن ها با طرح این بهانه که پژوهش ها با نیازهایشان همخوانی ندارد، از این اقدام سرباز می زنند.
برخی مدیران خود را کارشناس تر می دانند!
این استاد دانشگاه در بخشی از این گفت و گو لب به گلایه از برخی شاگردان مدیرش هم باز می کند و با انتقاد از برخی مدیران که خود را از هر کارشناسی، کارشناس تر می دانند، می گوید: میزان تحصیلات خیلی از مدیران کشور، در حد کارشناسی است. اما متأسفانه این افراد پس از این که پول و قدرت تصمیم گیری در اختیارشان قرار می گیرد، استادان خود را فراموش می کنند و بدون توجه به نظرات علمی تصمیم گیری می کنند.
۲ مشکل در پژوهش های دانشگاهی
وی در بخش دیگری از این گفت و گو ۲ مشکل را در عرصه پژوهش های دانشگاهی نیز عنوان می کند و آن این که اولا با توجه به افزایش تعداد دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، یافتن موضوع های پژوهشی که قابلیت تحقیق داشته باشد، مشکل شده است و دیگر این که این افزایش تقاضا به تأسیس مراکزی منجر شده است که در قبال دریافت وجه فعالیت های پژوهشی انجام می دهند.به نظر دکتر دیانی این موارد معضلات مهمی در عرصه پژوهش کشور است که به هدر رفتن سرمایه های هزینه شده دولت در زمینه پژوهش در پی دارد و باید برای رفع آن چاره ای اندیشیده شود.