تپه دامغانی سبزوار با وسعت 110 هکتار یکی از ارزشمندترین محوطه های تاریخی در کشور است که در حاشیه بزرگراه آسیایی تهران - سبزوار - مشهد واقع شده و ثبت ملی هم شده است. کاوش های صورت گرفته در این تپه نشان از تمدنی 2 تا 6 هزار ساله دارد. این تپه برای نخستین بار در سال 1387 توسط هیئتی فرانسوی و ایرانی کاوش و در سال 91 توسط تیم جدید ارزیابی شد که منجر به انعقاد تفاهم نامه پنج ساله بین شهرداری سبزوار، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در سال 1392 شد.فصل اول کاوش اواخر سال 93 شروع شد و اینک یک سال از فصل اول کاوش این تپه در اجرای تفاهم نامه مزبور می گذرد و تاکنون بیش از 2 هکتار آن مورد کاوش قرار گرفته و ادامه کاوش وضعیت مشخصی ندارد. سرنوشت کاوش های انجام شده در محل تپه باستانی، سرنوشت اشیا و محل نگهداری آنها و همکاری مسئولان برای ادامه عملیات کاوش در این تپه باستانی از مهمترین موضوعاتی است که در حال فراموشی است.تصمیمی که می تواند منجر به تعطیلی کار کاوش و یا ادامه آن در این تپه باستانی 6 هزار ساله شود.

 ضرورت روشن شدن وضعیت تپه باستانی

 رئیس کمیسیون گردشگری شورای اسلامی شهر سبزوار گفت: وضعیت باستانی دامغانی ها و موزه شهر سبزوار باید هرچه سریع تر روشن شود. مسعود پسندیده افزود: یک سال و نیم از کاوش در محل این تپه باستانی می گذرد و امروز عملیات کاوش این محل به دلیل عملی نشدن وعده های شورا و شهرداری سبزوار در زمینه پرداخت هزینه های تیم کاوش متوقف شده است. وی ادامه داد: براساس تفاهم نامه امضا شده بین شهرداری سبزوار، پژوهشگاه میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، شهرداری سبزوار موظف است تا در محدوده پشته باستانی دامغانی ها سرمایه گذاری و هزینه های اجرای عملیات کاوش را تامین کند. عضو شورای اسلامی شهر سبزوار عنوان کرد: براین اساس سرمایه گذاری در این طرح توسط شهرداری انجام می شود و پس از آن درآمدهای حاصل پس از اجرای طرح را به صورت مشارکتی با سایر طرف های این تفاهم نامه برداشت می کند.  وی افزود:برخلاف گفته برخی از مدیران شهرداری که مدعی نبود این تفاهم نامه شده بودند،باید اعلام کنم که تفاهم نامه موجود است و در اختیار شهرداری قرار دارد. پسندیده عنوان کرد:اما شهرداری براساس این تفاهم نامه به تعهدات خود مبنی بر پرداخت هزینه های کاوش عمل نکرده است و این موضوع سبب شد تا تیم کاوش این عملیات را در محل پشته باستانی سبزواری ها متوقف کند. وی گفت: قرار بود پس از انجام مرحله نخست کاوش ضلع شمالی تپه مسقف شود که این موضوع با وجود مصوبات شورای اسلامی شهر سبزوار در زمینه تامین اعتبارات هنوز محقق نشده است. وی ادامه داد: در راستای حفاظت از میراث فرهنگی، نمایش و مطالعه آثار کشف شده از پشته باستانی های سبزوار در موزه شهر ایجاد شد که از اسفند ماه سال گذشته درب این مجموعه بسته و در وضعیت تعطیلی قرار دارد.

خلل در کار کاوش

 مجری طرح کاوش پشته باستانی دامغانی های سبزوار نیز گفت: در دوره شهردارسابق سبزوار روند فعالیت های کاوش به خوبی پیش می رفت و هزینه های طرح در اسرع وقت پرداخت می شد. عمران گاراژیان ادامه داد: براساس برآوردهای انجام شده تیم کاوش حدود یک میلیارد و 100 میلیون ریال مطالبه بابت انجام عملیات کاوش، برگزاری همایش و مطالعه آثار دارد. وی گفت: در تفاهم نامه، شهرداری سبزوار تعهد کرد تا هزینه های مربوط به طرح را پرداخت کند، اما با گذشت 9 ماه از توقف کاوش در این پشته باستانی مبلغی به تیم کاوش پرداخت نشده است.  گاراژیان ادامه داد: تبدیل نشدن تفاهم نامه به یک قرار داد قانونی از مهمترین ایراد هایی است که امروز سبب اختلاف بین شورا، شهرداری و تیم کاوش شده است.  وی عنون کرد: اکنون یک سال و نیم از عملیات کاوش در این تپه می گذرد و با این وجود هنوز قراردادی بین تیم کاوش و شهرداری امضا نشده است. مجری طرح کاوش در پشته باستانی دامغانی های سبزوار گفت: در یک سال ونیم گذشته از زمان اجرای کاوش تعداد 45 اثر تاریخی کشف شد که هم اینک در موزه شهر سبزوار نگهداری می شود.

پشته دامغانی ها یک اثر تاریخی شهری

 رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار گفت: پشته تاریخی دامغانی های سبزوار با 6 هزار و 500 سال قدمت، یک اثر تاریخی شهری محسوب می شود. محمود رضا سلیمانی ادامه داد: واقع شدن این اثر باستانی استثنایی در محدوده شهر سبزوار سبب شد تا شهرداری برای انجام عملیات کاوش تعهداتی به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی و پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور بدهد. وی عنوان کرد: با این وجود 10 ماه از فصل چهارم کاوش تپه باستانی می گذرد اما به دلیل مسائل و مشکلات مالی و پرداخت نشدن هزینه کاوشگران، ادامه کار متوقف شده است. سلیمانی افزود: توقف عملیات کاوش به سازه ها و گمانه زنی های ایجاد شده در محل طرح آسیب وارد می کند که در این جهت انتظار این اداره عملیاتی شدن تعهدات شهرداری سبزوار برای ادامه روند کار کاوش است.  رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار نیز گفت: هزینه کار تیم کاوش در این پروژه یک میلیارد و 100 میلیون ریال است که تاکنون از سوی شهرداری پرداخت نشده است.  وی با اشاره به شایعه انتقال اشیای کشف شده از این تپه به مشهد و نیشابور گفت: تمام این اشیا در موزه شهر سبزوار قرار دارد و برای انجام کار مطالعاتی در آرشیو نگهداری می شود و در معرض دید عموم قرار ندارد.

تفاهم نامه امضا شده الزام آور نیست

 شهردار سبزوار نیز گفت: تفاهم نامه امضا شده بین این نهاد، پژوهشگاه میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی الزام آور نیست و در هیچ یک از اسناد رسمی شهرداری به ثبت نرسیده است. سید علی کوشکی افزود: شهرداری سبزوار براساس همین تفاهم نامه 500 میلیون ریال را برای انجام عملیات کاوش در این منطقه تاریخی در اختیار تیم کاوش قرار داده است. وی عنوان کرد: شهرداری سبزوار توجه ویژه ای به حوزه گردشگری و از سرگیری عملیات کاوش در پشته باستانی دامغانی ها دارد. شهردار سبزوار افزود: با توجه به اینکه قراردادی بین مجری طرح کاوش و شهرداری وجود ندارد، این نهاد براساس قانون نمی تواند به تیم کاوش هزینه ای را پرداخت کند. وی عنوان کرد: درخواست شهرداری از شورای شهر واداره میراث فرهنگی تشکیل کمیته ای در جهت بررسی تفاهم نامه و تبیین فراهم سازی زمینه ای برای تبدیل آن به قراردادی بین شهرداری و تیم کاوش است.