برای بسیاری از مردم مشهد، نام بیمارستان «حجازی» آشناست. بیمارستانی در حاشیه خیابان عبادی (خواجه ربیع یا سمزقند سابق) که به درمان بیماران روانی اختصاص دارد. با این حال شاید کمتر کسی با دکتر حجازی، مؤسس و سازنده این بیمارستان و خدمات ارزنده او به مردم مشهد آشنا باشد.
ماجرای کوچه «دیوانهخانه»
دکتر سیدموسی حجازی، ملقب به طبیب اعظم، در سال 1256هـ.ش، در تهران متولد شد. او تحصیلات خود را در مدارس تهران طی کرد و سپس برای آموختن دانشپزشکی، به دارالفنون رفت. مرحوم حجازی پس از فراگیری دانش پزشکی، به مشهد آمد و به عنوان رئیس دارالشفاء رازی این شهر، به کار مشغول شد. در برخی اسناد تاریخی از وی به عنوان مسئول بهداری مشهد در زمان کلنل محمدتقیخان پسیان یاد شده است. آن مرحوم، مدتی بعد، به عنوان نخستین پزشک قانونی شهر مشهد انتخاب شد و این مسئولیت را تا پایان عمر برعهده داشت. دکتر حجازی، در شرایطی که بیماران روانی از جامعه طرد میشدند و در معرض اتهامات واهی، مانند جنزدگی و... قرار میگرفتند، تصمیم به ایجاد مرکزی برای نگهداری آنها گرفت. با پیگیری و تلاش مستمر او و کمک و مساعدت افراد خیّر، سرانجام محلی در میدان «دوچرخه»، مکانی که امروزه سالن ورزشی مهرانِ مشهد قرار دارد، به این کار اختصاص دادهشد. این محل، تا چند دهه قبل، به کوچه «دیوانه خانه» معروف بود.
تصمیمی مهم برای جابهجایی بیمارستان روانی
با این حال به دلیل عدم تناسب مکان انتخاب شده با نیازهای یک مرکز درمانی بیماران روانی، دکتر حجازی با کمک آستان قدس رضوی، زمینی در خیابان سمزقند (آیتا... عبادی فعلی) برای این کار تهیه کرد و سنگ بنای نخستین بیمارستان روانی شهر مشهد را گذاشت. او به تأسیس این بیمارستان اکتفا نکرد و هزینه نگهداری بسیاری از بیماران بیسرپرست را شخصاً تقبّل میکرد. دکتر حجازی، پیش از تأسیس بیمارستان حجازی، درصدد ساماندهی وضعیت مسلولان شهر مشهد برآمد. به همت او، در ابتدای جاده طرقبه فعلی، برای نگهداری مسلولان، بیمارستانی ساخته شد که امروزه به بیمارستان «دکتر علی شریعتی» مشهور است. ساخت بنای این بیمارستان در سال 1325 هـ.ش به پایان رسید. این پزشک نیکوکار و خیراندیش، سرانجام پس از دو سال بیماری، در سال 1332هـ.ش، در 76 سالگی، دار فانی را وداع گفت و در بیمارستان مسلولان دکتر حجازی(دکتر شریعتی فعلی) به خاک سپرده شد. مقبره وی، در اتاقک کوچکی است که در ورودی بیمارستان قرار دارد. روزنامه خراسان، در اسفند ماه سال 1328، گزارش مبسوطی از چگونگی احداث نخستین بیمارستان بیماران روانی مشهد را منتشر کرده است.