مردم میگویند به علامت استاندارد روی کالاها بیتوجه هستند چون معتقدند تضمین کننده کیفیت 100 درصدی نیست
تعداد بازدید : 60
اعتبارسنجی علامت استاندارد از نگاه مردم
هرهفته به شهر میآییم
تا دغدغههای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تان را بشنویــم و منعکس کنیم
محتوای صفحه حرفمردم روزنامه خراسانرضوی، به طور معمول، بر مبنای تماسها و پیامهای مخاطبان و شهروندان درباره مسائل گوناگونِ حوزه شهری، اجتماعی و سبکزندگی شکل میگیرد. به این معنا که مردم، از طریق راههای ارتباطی مثل آیدی تلگرام، تلفن، سامانه پیامک و حتی بهشکل حضوری، حرف و دغدغه و خواسته و گلایههای خود را با خبرنگاران این صفحه در میان میگذارند و ما، علاوه بر انعکاس در روزنامه، در قالب پرسشگری از مسئولان، پیگیرِ حل آن مسئله خواهیم بود. منتها به تازگی، تصمیم گرفتیم این ارتباط با مخاطبان را بهشکل عمیقتر و چهره به چهره ادامه دهیـم و راهاندازی آیتمهایی مثل «سرزده» که سه شنبهها در همین صفحه چاپ میشود و به انعکاس درددلهای مُراجعان به ادارات مختلف مشهد اختصاص دارد و «تریبونمحله» که هر پنجشنبه به بررسی گلایههای مردم یکی از محلههای مشهد میپردازد، قدمهایی در همین مسیر است. در ادامه این راه، تصمیم گرفتیم هرهفته به شهر بیاییم و با شهروندان برای شنیدن دغدغهها و گلایههایشان در حوزههای مختلف و با تمرکز بر معیشت، گپ و گفتی ترتیب دهیــم.
گزارش: خدیجه علینیا | عکس: خراسان| «استاندارد» یعنی نظم، قاعده، قانون و هر کاری که طبق اصول، منظم و قانونی انجام شده باشد. ارائهدهندگان خدمات و تولید کنندگان محصولات مختلف در کشورمان، موظف هستند علاوه بر رعایت یکسری باید و نبایدها در کار، خدمات و محصول تولیدیشان را به «موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران» ارائه دهند که نام رسمی سازمانی است که وظیفه تایید استاندارد را به عهده دارد تا پس از انجام آزمایش ها و آزمونهای مختلف، استاندارد بودن یا نبودنشان مشخص و در صورت استاندارد بودن، علامت استاندارد برایشان صادر شود. علامت استاندارد، همان لوگوی معروفی است که سال 1364، توسط مرحوم «مرتضی ممیـز»، پدر گرافیک نوین ایران طراحی شد و در تمام این سالها، نشانه اعتماد به یک کالا و خدمت است. از آن جا که استاندارد بودن یک کالا، نشانه مرغوبیت، دوام، ایمنی، کارایی، قیمت مناسب و دسترسی آسان به قطعات و بهره مند بودن از گارانتی است، توجه به آن، بسیار ضروری است. اما متاسفانه اتفاقی که این سالها برای این مفهوم افتاده، براساس نتیجه نظرسنجــی خراسانرضوی در کانال اخبار خراسان و پرس و جوی خبرنگار «در شهر» از شهروندان، از دست رفتنِ خاصیت و اعتبار این علامت و بیاعتمادیِ مردم به آن است. ولی واقعا چرا؟ دلایل آن را بخوانید.
درونِ قوطی مایعظرف شوییِ استاندارد، آب بود!
یک بانوی 68 ساله، نخستین شهروندی است که با «در شهر» همراه می شود و از تجربه ناخوشایندش از خرید محصولی میگوید که بهرغم داشتن علامت استاندارد، استاندارد نبوده. او تعریف میکند: « دو سال قبل، مایع ظرف شویی خریدم که علامت استاندارد داشت ولی زمان استفاده، متوجه شدم درون قوطی بهجای مایع، آب است! بعد از این اتفاق، علامت استاندارد کالا و ضرورت وجـودش روی کالاها، برای من و خانواده ام بی معنا شد. چون تا پیش از این، علامت استاندارد نشان دهنده آن بود که محصول طبق یک سری اصول و با در نظر گرفتنِ حقوق مصرفکننده تولید شده، اما وقتی برخی کالاهای بهاصطلاح استاندارد، نهتنها استاندارد نیستند، بلکه به راحتی ردپای تقلب و کلاهبرداری در تولید و ارائهاش آشکار است، دیگر توجه به علامت استاندارد چه فایــدهای دارد؟ نمونه بعدیِ غیراستاندارد بودنِ یک محصول بهرغم داشتن علامت، باز هم برند دیگری از یک مایع ظرف شویی است که در ماههای اخیر استفاده میکردم و مشکلی نداشت اما مدت کوتاهی است که کیفیت و رنگ و بوی آن عوض شده و پوست دستهایم آسیب دیده.»
از لوازم خانگی استاندارد انتظارِ عمر طولانی داشتیم اما...
«فاطمه» هم که مدت کوتاهی است ازدواج کرده، جزو کسانی است که از خرید یکمحصول بهواسطه اعتماد به علامتِ استانداردش، آسیب دیده و پشیمان است. او میگوید: «برای اجاق گاز جهیزیهام، میتوانستم اجاق خارجی بخــرم اما به اجاقگاز بهاصطلاح استاندارد «...» اعتماد کردم. ولی چشم تان روز بد نبیند؛ با اولین استفاده از فر، کل اجاق شل و ول شد. درِ فر باز ماند، کشو کج شد و پیچِ پلاستیکی شعلهها افتاد. همه اینها در حالی است که اجاق را ارزان هم نخریــده بودم. الان هم بینهایت از انتخابم پشیمانم و به علامت استاندارد، بیاعتماد.» «بهروش» که بانوی سالمندی است نیز تجربه مشابهی دارد و می گوید: «چه استانداردی؟ چندی پیش، یک یخچال ... با علامت استاندارد خریدم. اما بعد از مدت کوتاهی، لامپ داخل آن سوخت و لاستیک دور در شُل شد و فریزرش، خوراکیها را سرد نگه میداشت اما منجمد نمیشد. اعتماد به علامت استاندارد، فقط هزینه های مالی بر دوشم گذاشت. من دنبال کالای استاندارد گشتم تا دوام داشته باشد و عمر کوتاهی نداشته باشد و بتوانم سال ها از آن استفاده کنم.»
توجه به قیمتها بهجای توجه به علامت استاندارد
«مهدی ضیایی» 45 ساله که سالهاست در زمینه پخش موادغذایی فعالیت دارد، به نکته مهمی اشاره میکند: «مشتریانم بهجای توجه به علامت استاندارد، تقریبا همیشه حواسشان به قیمتهاست و در مرحله بعد هم، تاریخ انقضای خوراکیها. یعنی آن قدری که قیمت یک محصول برایشان مهم است تا از عهده خرید و تامین مایحتاجشان برآیند، استاندارد بودن همان محصول خیلی برایشان اهمیت ندارد.» محمدی، فروشنده جاافتاده و باتجربه لوازم خانگــی هم تایید میکند: «استانداردسازی لوازم برقی، به هزار و یک دلیل، اهمیت زیــادی دارد اما مشتریان من، بیتوجه به علامت استاندارد، فقط درباره قیمت ها سوال می کنند و این مسئله، نشان دهنده شرایط نامناسب اقتصادی مردم است که باعث میشود به ایدهآلها، بیتفاوت باشند.»
رایج ترین غیراستانداردهای اطراف مان
«سیفزاده» 45 ساله، سرِ درددلش باز میشود و می گوید: «روی اعصاب ترین وسایلی که بهرغم داشتن علامت استاندارد، بعضا غیراستاندارد است، اسباببازیهای کودکانه است که به دست و پای بچه رنگ میدهند، تیز و خطرناک هستند و خیلیوقتها چفت و جفت و جور نمیشوند.» مژده، دختر جوانی است که از لوازمآرایشیبهداشتی ایرانیِ دارای علامت استاندارد گله میکند: «تا به حال چندین بار پیش آمده که بهرغم استفاده از لوازم بهداشتی استاندارد، تاثیر مثبتی را شاهد نبوده ام.» محمد که کارمند یک اداره دولتی است نیز میگوید: «نمیدانم تا بهحال دقت کردهاید که همین میز و صندلیهای بهاصطلاح استاندارد، بهخاطر طراحی نامناسب، چقدر باعث کمردرد و پادرد و کتف درد کارمندان میشوند!» خانم خاوری می گوید: «چند سال پیش که قصد خرید بخاری داشتیم، همسرم به شکل پیگیر، به دنبال نشان استاندارد در بخاریها بود. اما بخاری که خریدیم، با وجود دارا بودن علامت استاندارد، نقص فنی داشت.»
بیتوجهی به آموزش و باید و نبایدهای استاندارد
آقای «معتکف» 39 ساله گلایه میکند: «صدور علامت استاندارد، قطعا براساس یک سری معیار است اما به نظر من مهم است که این معیارها مورد بررسی مجدد قرار بگیرد تا اعتبار استاندارد از دست نرود. چون اکنون، برخی کالاهای به اصطلاح استاندارد، واقعا استاندارد و با کیفیت نیستند. مثلا من با قطعات سنگین ماشین آلات سر و کار دارم اما مجبورم به دلیل غیراستاندارد بودن برخی از قطعات داخلی که اتفاقا مُهر استاندارد دارند، از کشورهای دیگر قطعه وارد کنم. مهم است هر کالای دارای استاندارد، هر چند وقت یکبار توسط بازرسان و کارشناسان مورد بررسی مجدد قرار بگیرد تا مطمئن شوند استانداردهایش حفظ شده است.» «یاسمین» نوجوان 11 ساله هم می گوید: «من فقط شکل ظاهری علامت استاندارد را می شناسم و می دانم نشانه خوبی است اما کاربرد آن را نمی دانم.» «بهاره» 10 ساله اضافه میکند: «من اصلا نمی دانم علامت استاندارد چیست و تا الان هم آموزشی به ما داده نشده است.»
تشخیص علامت استاندارد اصل از تقلبی؛ چگونه؟
«عباس خدمتگزار» 35 ساله و دارای دکترای زبان انگلیسی هم به نکته بسیار مهمی اشاره میکند: «در تعداد زیادی از کشورهای دنیا، مشتریان و خریداران می توانند با اسکن بارکد کالایی که قصد خرید آن را دارند، تشخیص دهند این کالا، واقعا با کیفیت و استاندارد است یا نه؟ اما ما معمولا امکانی برای تشخیص این موضوع نداریم یا حتی اگر چنین امکانی وجود دارد، اطلاعرسانی و فرهنگ سازی نشده. به همین دلیل، خیلی برایمان قابلتشخیص نیست که علامت درج شده روی بستهبندی و کالا، واقعی است یا تقلبی؟ مهم است متولیان مربوط، شهروندان را آگاه کنند تا زمانی که به استاندارد بودن کالایی شک دارند، چگونه مطمئن شوند واقعا استاندارد است یا نه؟» آقای «عباسی» هم ادامه میدهد: «چند روز قبل به شکل تصادفی، صحبت های رئیس استاندارد در تلویزیون را شنیدم که میگفت برخی کالاها علامت استاندارد دارند اما استاندارد نیستند و علامتشان جعلی است و شهروندان مراقب باشند. خب من به عنوان یک شهروند از کجا بدانم آن علامت استاندارد واقعی است یا تقلبی؟ نشانههای واقعی و تقلبی و راههای تشخیص آن چیست؟»
برای اطمینان از اصل بودن علامت استاندارد بارکد 10 رقمی را پیامک کنید
حامد محمدی
معاون ارزیابی و انطباق اداره کل استاندارد خراسان رضوی
«حامد محمدی» درباره گلایههای مطرح شده از سوی مردم در گزارش و البته نتیجه نظرسنجی کانال اخبار خراسان، میگوید:
«استاندارد، سندی است که باید و نبایدهایش را عده ای از نخبگان و متخصصان، تهیه و مشخص می کنند و چارچوبش حاصل همفکری است. در واقع این سند، اصول، ویژگی ها و روش های آزمون برای یک کالا یا خدمت را تعیین می کند و وجود علامت استاندارد، یعنی این که در یک واحد تولید کالا و ارائه خدمات، نظام کیفیِ قابلقبولی مستقر است و این نظام، خودش را در کیفیت خدمات و محصول نشان میدهد. اکنون بیش از هزار قلم کالا و خدمت در کشور داریم که دارای استاندارد اجباری هستند و هرچند وقت یک بار به طور خودکار مورد نظارت و بازرسی دوباره قرار می گیرند.
من قبول دارم که متاسفانه کالاهای غیراستاندارد به اسم استاندارد، از طریق کارگاههای غیرمجاز زیرزمینی وارد بازار می شوند. ضمن این که گاهی در چرخه تولید کالاهای استاندارد هم خطاهایی پیش می آید. بیشترین کالاهای غیراستاندارد کشف شده، اول در بخش موادغذایی، دوم در زمینه محصولات بهداشتیآرایشی و سوم در بازار لوازم خانگی دیده میشود. اما قبول ندارم که مردم به نشان استاندارد، بیدقت و بیتوجه هستند و به نظر من، نظرسنجی نمیتواند میزان اعتماد و بی اعتمادی را نشان دهد.
چنان چه شهروندان در اصل یا تقلبی بودن علامت استاندارد یک کالا شک دارند، می توانند کد 10 رقمی درج شده زیر علامت استاندارد را به شماره 10001517 پیامک کنند. بعد از ارسال پیامک، پاسخ بلافاصله برای فرستنده پیام ارسال و واقعی یا تقلبی بودن نشان استاندارد، مشخص می شود. گاهی ممکن است علامت واقعی باشد اما اعتبارش تمام شده باشد که این موضوع هم در پیامک مشخص می شود. مهم است چنان چه کالا دارای علامت استاندارد واقعی نباشد، مشتریان از خرید منصرف شوند و به مسئول واحد صنفی مربوط اطلاع دهند که کالا نشان تقلبی دارد. همچنین می توانند با شماره 1517 تماس بگیرند تا بلافاصله بازرسان ما به محل بروند و کالای غیراستاندارد را توقیف کنند.
هر واحد تولیدی که نشان استاندارد دریافت می کند، تحت نظارت ادواری سازمان استاندارد است. در سال اول، هردو ماه یک بار و سال های بعد، هر سه ماه یک بار نظارت انجام می شود. نماینده دایمی ما به عنوان مدیرکنترل کیفیت در هر کارخانه و کارگاه استانداردی حضور دارد و کالا را مورد بررسی و نمونه گیری و آزمون قرار می دهد. ما هم مثل شما در این باره یک نظرسنجی داشتیم که اتفاقا طبق آن، مردم اعلام کردند به نشان استاندارد توجه می کنند و یکی از اولویت هایشان برای خرید است.
نظرسنجی کانال «اخبار خراسان» درباره میزان توجه به علامت استاندارد
پیش از تهیه گزارش «در شهر» درباره اعتبارسنجی علامت و مفهوم استاندارد بین مردم، این موضوع را در فضای مجازی، با مخاطبان کانال «اخبار خراسان» مطرح کردیم تا ببینیم آن ها چه نظراتی در این زمینه دارند. سوال نظرسنجی ما این بود:
«هنگام خرید کالا، «داشتن علامت استاندارد» چقدر برایتان مهم است؟»
و سه گزینه برای پاسخ در نظر گرفتیم:
1. زیاد؛ چون تضمینکننده کیفیت کالاست.
2. کم؛ چون کیفیت کالا را به تجربه تشخیص میدهم.
3. اصلا؛ چون کارایی خاصی ندارد.
در این نظرسنجی تا عصر دیروز 408 نفر شرکت کردند که نتیجه نظرات قابل تامل است:
67 درصد شرکت کنندگان معتقد بودند علامت استاندارد، «اصلا» برایشان مهم نیست.
نظر 20 درصد از مخاطبان این بود که میزان اهمیت علامت استاندارد برایشان «کم» است.
14 درصد نیز معتقد بودند هنگام خرید کالا، توجه به علامت استاندارد اهمیت زیادی برایشان دارد.