اهالی «پایینخیابان» از مشکلات این منطقه به سیامین «تریبونمحله» خراسانرضوی میگویند
تعداد بازدید : 78
بلاتکلیف میان بافت فرسوده و سازههای مدرن
گزارش: فرزانه غروبی | عکسها: میثم دهقانی | «پایینخیابان» شامل 9 محله است که در منطقه ثامنِ شهرداری مشهد قرار گرفته و از آن فضاهایی است که میان بافت فرسـوده و تاریخی و ساخت و سازهای مدرن گیر افتاده. سیامین تریبونمحله خراسانرضوی، به سراغ این منطقه که برشی است از چندین محــله رفته و پای حرفها، دغدغهها و گلایههای ساکنان این محلهها مثل «باغ حسنخان»، «کشمیریها» و «راد» نشسته است. به واسطه اعلام قبلی در همین صفحه، چندین نفر از ساکنان این منطقه، سر قرار با تریبون محله حضور داشتند و منتظرِ ما بودند تا از مشکلات و کمی و کاستیهای محلهشان بگویند. تریبونمحله این هفته را جمعی از مدیــران شهرداری منطقه ثامن همراهی میکردند تا به شکل حضوری، ضمن گشت و گذار در محله، پاسخگوی گلایههای مردم باشند.
یاد شهدای محــله همواره با ماست
یکی از ساکنان محله به نکته جالبی اشاره میکند: «یکی از خوبیهای این محله که بابت اش از شهرداری تشکر میکنیم، فضاسازیِ هنرمندانه و مزین کردن دیوارهای منطقه به پرتره شهدایی است که این محله در طول انقلاب و سالهای دفاع مقدس، در راه حفظ عقیده و خاک و وطن تقدیــم کرده.»
«مهدی دانشمند» معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری منطقه ثامن هم در اینباره میگوید: «در منطقه ثامن، 36 هزار متر مربع نقاشیدیـواری داریم تا یاد و نام شهدای این محله، از جمله «شهید حسین رکابی»، «شهید علیرضا اقدسی» و «شهید غلامحسن نهانی» زنده نگه داشته شود.»
از منطقه «پایینخیابان» بیشتر بدانیم
مشهد تا پیش از این که به شکل فعلی گسترش یابـد، در سالهای دور به محلههای محدودی تقسیم میشد که یکی از بزرگترین و وسیعترین محلهها، «پایینخیابان» بود. «پایین خیابان» در امتداد ضلع شرقی «خیابان چهارباغ» که به فرمان شاه عباس صفوی از غرب به شرق کشیده شده بود، شکل گرفت. این بخش از خیابان چهارباغ در گذر زمان، به نامهای گوناگونی نزد مردم مشهد شناخته میشد اما برای قدیمیهای مشهد، همچنان «پایین خیابان» آشناترین نام این محدوده از شهر است. «پایین خیابان» که یک دوره «صفوی» نام گذاری شد، بعد از انقلاب اسلامی نام «نواب صفوی» بر خود گرفت، منتها برخی مشهدیهای قدیمی به آن «ته خیابون» هم میگویند. وجه تسمیه «پایین خیابان» این است که این خیابان در دوره صفوی، از بالا به پایین کشیده شده و به دروازهای به نام «پایین خیابان» ختم میشد که امروز تبدیل به میدانی با نام «عدالت» شده است. این میدان یک دوره هم، «میدان اعدام» نام داشت که محل به دار کشیدن محکومان بود.
یادهــا و نامهــای پایینخیابان
هر محله و منطقه شهر، چهرههایی دارد که چه در طول حیات و چه بعد از وفات، افتــخار و مایه مباهات مردم آن محله هستند و یاد و نام و خاطراتشان، جزئی از هویت آن محله بهحساب میآید. مردم منطقه پایینخیابان، رسم خوشایندی برای حفظ و گرامیداشت یاد این چهرهها شامل شهدا، نیکوکاران، ورزشکاران، علما، خطیبان و افتخارآفرینان خوشنام محله دارند؛ آنهم ثبت و نگهداری عکس و تصویــر فرد، در موزه دستساز و مجموعه غنی و دیدنیِ عکس محله است که در مسجد «مددیــان» نگهداری میشود.
شهرداری یا خودش املاک و اراضی منطقه را منصفانه بخرد، یا اجازه خرید و فروش بدهد
«واحدی» یکی از ساکنان قدیمی و شناخته شده منطقه پایینخیابان اولین نفری است که با تریبونمحله حرف میزند و میگوید: «یکی از مهمترین مشکلات ساکنانِ باقیمانده این منطقه، بلاتکلیفی اراضی پایینخیابان است. به این معنی که مسئله خرید و فروش املاک و اراضی آن در هالهای از ابهام است و ما، بین زندگی در بافت فرسوده محله و فروش و کوبیدن املاک و ساخت سازههای مدرن، سرگردان مانده ایم.» «بامشکی» از دیگر ساکنان محله هم، ضمن تایید حرفهای همسایه اش، ادامه میدهد: «بیشتر ساکنان این منطقه از یک سو به دلیل نزدیکی و دسترسی راحت به صحـن و سرای حرممطهر امامرضا(ع) و از سوی دیگر، دلبستگی و وابستگی به محلهای که امروزشان را به گذشته و خاطرات آبا و اجدادی شان پیوند میدهد، برایشان سخت است از این جا دل بکنند. منتها فرسودگی بافت و کمبود امکانات رفاهی و ساخت و سازهای مدرن، باعث شده ترغیب شوند از این محله کوچ کنند. 40 سال است که شهرداری، به دلیل اجرای طرحهای توسعه و به سازی بافت فرسوده اطراف حرممطهر رضوی که شامل این منطقه هم میشود، اجازه خرید و فروش املاک و اراضی این محله را به مالکان و ساکنان نمیدهد. طبیعتا تعداد زیادی از مالکان، سالها قبل ملک و زمینشان را با همان قیمت پیشنهادیِ شهرداری فروخته و از این محله رفتهاند اما تعداد دیگری هم مثل ما، یا به این دلیل که حس میکردند قیمتگذاری شهرداری منصفانه نیست یا به دلایل دیگری، ماندهایم اما از آن جا که این منطقه از امکانات کافی برخوردار نیست، دوست داریم جابه جا شویم.ای کاش شهرداری اراضی را بخرد و این محله را سروسامان دهد و قیمت واقعی به مالکان پیشنهاد بدهد و اگر نمیخواهد و نمیتواند بخرد، حداقل اجازه فروش به غیر را بدهد تا ما هم بعد از سالها، تکلیفمان مشخص شود. الان خیلی از کسبه بازار رضا مشتاق هستند که املاک و اراضی این منطقه را بهعنوان انبار برای اجناسشان، با قیمتهای میلیاردی بخرند.»
«سید فرهاد حجازی» مشاور شهردار و معاون فنی و اجرایی شهرداری منطقه ثامن که در تریبونمحله همراهیمان میکند، در پاسخ به این گلایه توضیح میدهد: «در این خصوص، حق با اهالی است. هم اکنون ما برای خرید و تملک اراضی این منطقه جهت بهکارگیری برای بازگشایی رهباغ پردیس، بازگشایی معابر و خیابانها و اجرای زیرساخت فضاهای سبز و پارکینگ، به حدود سه هزار و 100 میلیارد تومان بودجه نیاز داریم. در اردیبهشت سال 97 با حضور رئیسجمهور، قرار بر این شد که با همکاری شهرداری مشهد، درخصوص تامین منابع مالی اجرای این طرحها اقدام شود تا طی سه سال آینده بتوانیم خرید و تملک و اجرای طرحها را به اتمام برسانیم و مردم از این بلاتکلیفی درآیند و تلاش میکنیم که این اعتبار را تامین کنیم.»
با قیمتهای کارشناسی شهرداری دیگر نمیتوانیم هیچجای شهر خانه بخــریم
«امیری» از اهالی منطقه پایینخیابان، در ادامه بحثِ مشکلات خرید املاک و اراضی این منطقه توسط شهرداری، گلایه میکند و میگوید: «قیمتهایی که کارشناسان شهرداری بر املاک و زمینهای این محله میگذارنــد، واقعی و منصفانه نیست. قیمتها باید به گونهای باشد که وقتی مالکان، خودشان را راضی به فروش و رفتن میکنند، بتوانند در نقطه دیگری از شهر با همان پول، یک خانه بخرند و مشکل شان حل شود اما عملا این اتفاق نمیافتد.» «سلحشور» هم که از قدیمیهای پایینخیابان است، با تایید هممحلهای اش میگوید: «با پرس و جو متوجه شدیـم قیمتهای کارشناسی شهرداری که بر روی املاک و اراضی ما در این محله میگذارد، مطابق با ارزش واقعی املاک نیست و خیلی پایینتر از قیمت واقعی است. به همین دلیل، خیلی از ساکنان، راضی به فروش املاکشان به شهرداری نیستند، چون میدانند وقتی ملک و زمینشان را بفروشند، دیگر نمیتوانند با آن پول سرپناهی برای خودشان تهیه کنند.»
معاون فنی و اجرایی شهرداری منطقه ثامن، در اینبــاره میگوید: «قیمت گذاریهای شهرداری توسط کارشناسان صورت میگیرد. یک کارشناس از سوی شهرداری و یک کارشناس به انتخاب مالک که اصطلاحـا «مرضی الطرفین» باشد. حتی سعی شده است انتخاب هر دو کارشناس به عهده مالک باشد تا این حرف و حدیثها پیش نیایــد. منتها مشکلی که وجود دارد، این است که گاهی یک ملک چندین ورثــه دارد و طبیعتا دوست دارند ملک و زمینشان با قیمتی بالاتر از ارزش واقعی به فروش برسد تا سهم بیشتری دریافت کنند که این امکان ندارد.»
گشت شبانهروزی برای جمعآوری متکدیان
یکی از کسبه منطقه پایینخیابان که به کار فروش زعفران مشغول است، با اشاره به افزایش چشمگیــر متکدیان در این منطقه، میگوید: «در این منطقه، چیزی که خیلی به چشم میآید و طبیعتا آزاردهنده است و برای وجهه محله هم خوب نیست، تعداد زیــاد متکدیان است. من از صبح که به فروشگاه میآیم تا بعدازظهر، حداقل به 20 متکدی پاسخ میدهم و کمک میکنم. ایکاش شهرداری منطقه برای جمعآوری این متکدیان، چارهای میاندیشید.»
«پیمان عزیزی» معاون خدمات و محیط زیست شهری منطقه ثامن، در این باره میگوید: «ما تنها منطقه شهرداری هستیم که بهصورت شبانهروزی، اکیپ جمع آوری متکدیان داریم و میانگین جمعآوری متکدیان در این منطقه، حداقل هفت نفر در روز است. سال گذشته بیش از 1500 متکدی را جمع آوری کردیم و تحویل دادیم. امسال هم تعداد چشمگیری را با رعایت شأن و کرامت انسانی و بدون برخورد فیزیکی جمع آوری کردیم و تلاش میکنیم که این موضوع را مدیریت کنیم.»
نبود پارکینگ، معضل تکراری منطقه
در ادامه گشت و گذار تریبونمحله و مدیران شهرداری منطقه در «پایینخیابان» و گپ و گفت با ساکنان این منطقه، آقای «مدقق» به معضل نبود پارکینگ در منطقه اشاره میکند و میگوید: «این منطقه یک فضای زائرپذیر و پررفت و آمد و شلوغ است که به نسبتِ جمعیت ساکن و شناور، تعداد پارکینگهای آن بسیار کم است. زائران به ناچار، خودروهایشان را در کوچهها و جلوی در منازل و مغازهها پارک میکنند که باعث اذیت ساکنان محله میشود و دیگر فضایی برای پارک خودروی خود اهالی باقی نمیماند.» «معتمدی» از کاسبان پایینخیابان هم که 20 سال است در این محله به شغل پارچه فروشی مشغول است، با تایید این موضوع ادامه میدهد: «نبود پارکینگ در این منطقه، یک مشکل جدی و اساسی است که ساکنان و کسبه، هر روز با آن روبه رو هستند و باید برای حل آن فکری شود.»
«جعفریه» رئیس اداره حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه ثامن توضیح میدهد: «در سطح منطقه ثامن، شش هزار جای پارک خودروی مدیریت شده وجود دارد که دارای ورودی و گیت و نگهبان است که شامل پارکینگهای روباز، طبقاتی و پارکینگهای حرم مطهر رضوی است. منتها احداث پارکینگ در دستور کار بلندمدتِ شهرداری منطقه قرار دارد و برای بهکارگیریِ پارکینگ هتلها و هتلآپارتمانها برای رفع نیاز مردم، فارغ از این که مسافر آن هتل هستند یا نه تلاش میکنیم.»
فضای سبز منطقه بهنسبتِ ساخت و سازها کم است
«ساجدی» از دیگر ساکنان محله به کمبود فضای سبز در منطقه پایینخیابان، بهنسبتِ میزان بالای ساخت و ساز و بافت متراکم محـله اشاره میکند و میگوید: « همانطور که میبینید، در این منطقه ساخت و ساز هتل و هتلآپارتمان برای اسکــان زائران و مسافران بسیار زیاد است ولی دریــغ از فضای سبز و پارک و بوستان و گل و درخت. چرا شهرداری برای توازن این دو فضا، کاری نمیکند؟»
«حمید رستگار» رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه ثامن که یکی دیگر از مدیرانی است که با تریبونمحله همراه شده، در پاسخ به دغدغه این شهروند، توضیح میدهد: «ما حواسمان به ایجاد این توازن هست و برای تامین فضای سبز این منطقه، با توجه به جمعیت ساکن و متغیری که به دلیل نزدیکی به بارگاه منور رضوی در این محله رفت و آمد دارنــد، تا امروز بیش از 10 هکتار فضای سبز با استفاده از درختان بزرگ و کهن سال ایجاد کردیم و بیش از چهار هزار مترمربع باغبــام برای افزایش سرانه فضای سبز در این منطقه به وجود آمده. ضمن این که از هر فضا و فرصتی مثل ایجاد «رهباغ» برای افزایش فضای سبز این منطقه، بهره خواهیــم برد.»
ترافیک هر روز منطقه، آزاردهنده است
خانم «یاراحمدی» از کسبه منطقه از ترافیک و شلوغی، بهعنوان یکی از مشکلات مهم محله یاد میکند و میگوید: «ترافیک چهارراه نواب صفوی، عصرها آن قدر متراکم میشود که هر روز حداقل 40 دقیقه معطل میشویم. از سمت میدان شارستان به سمت چهارراه نوابصفوی هم که حرکت میکنیم، باید مدت بسیار طولانی پشت چراغ قرمز و ترافیک بمانیــم. آیا ترافیک این منطقه را نمیتوان کنترل و مدیریت کرد؟»
«سیدمحمدحسین جعفریه» رئیس اداره حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه ثامن در پاسخ به گلایه خانم یاراحمدی که گلایه دیگر اهالی منطقه هم هست، میگوید: «کلیه محدودیتها و ممنوعیتهای ترافیکی اطراف حرم مطهر رضوی، در اختیار پلیس راهور است که البته با شهرداری منطقه و سازمان ترافیک، هماهنگ است. در ایام تعطیلات تابستان و اوج سفر زائران و رونق زیارت هم ترافیک اطراف حرم، متراکمتر است. منتها اساسا منطقه ثامن، یک منطقه عابرمحور و پیادهمدار است و باید در بلندمدت تمام امکانات در اختیار عابران قرار گیرد. این هدف، مقدماتی دارد که در حال آمادهسازی است مانند احداث پارکینگهای حاشیه ورودی طرح و تمهیدات حمل و نقل عمومی که ان شاء ا... به زودی تکمیل میشود تا ترافیک کم و آرامش اهالی و عابران و زائران تامین شود.»
تداخل صنفی دلیل گرانی میوهوترهبار محله
«سلحشور» از ساکنان قدیمی محله معتقد است: «بر قیمت میوه و تره باری که در این منطقه عرضه میشود، نظارتی نیست. مثلا ما باید هلو را که قیمت معمولِ آن کیلویی هشت هزار تومان است، از مغازههای این محله به قیمت 20 هزار تومان بخــریم. قیمت خوراکیها و مواد غذایی این منطقه، کنترل نمیشود و گاهی تا سه برابر قیمت واقعی فروخته میشود.» «امیری» هم از دیگر اهالی پایینخیابان، میگوید: «تعداد فروشگاههای موادغذایی مثل نانوایی و سوپرمارکت در این محله خیلی کم است و بیشتر رستوران و کافی شاپ وجود دارد که قیمت هایشان خیلی زیاد است.»
«حسین مصدق» رئیس اتحادیه میوه و تره بار مشهد در اینباره پاسخ میدهد: «در منطقه ثامن متاسفانه با مسئله تداخل صنفی روبه رو هستیم و بیشتر تخلفات از جانب همین واحدها صورت میگیرد. بیشتر فروشگاهها خوار و بار فروشی هستند که در کنار آن، میوه و تره بار هم عرضه میکنند. یا مثلا مغازه فروشِ ابزار است اما میوه هم میفروشد و بالطبع نظارت بر چنین فعالیتی، بر عهده اتحادیهای که پروانه کسب صادر کرده و همچنین بازرسی اصناف است. براساس بند الف ماده 28 قانون نظام صنفی، در صورتیکه واحدهای صنفی به شغل یا مشاغل دیگر، غیر از آن چه در پروانه کسب قید شده یا کمیسیون نظارت مجاز شمرده، مبادرت ورزند، بهطور موقت از یک هفته تا شش ماه تعطیل میشوند اما چون اجرای این ماده زمان بر است، بازدارندگی کافی ندارد و نتیجه، شرایطی میشود که میبینید.»
همین امروز 21 شهریورماه، محله «پروین اعتصامی»
امروز 21 شهریورماه، تریبونمحلهایها مهمان مردم محله «پروین اعتصامی» واقع در منطقه 7 شهرداری مشهد هستند. اهالی محترم این محله میتوانند ساعت 11صبح، حوالی پروین اعتصامی2 منتظرمان باشند تا مشکلات و کمبودهای محلهشان را بشنویم و انعکاس دهیــم.