گزارش خراسان رضوی درباره وضعیت طرح مهمی که از مرداد 1387 در استان کلید خورد
تعداد بازدید : 42
رویای کریدور علمی،11 ساله شد!
استانداری : تا دو ماه آینده پیش نویس مقررات کریدور ویژه علم و فناوری آماده خواهد شد
نویسنده : مریم ترسول
مرداد 1387 بود که استاندار وقت خراسان رضوی، کلنگ ساخت کریدور علم و فناوری استان را در گلبهار به زمین زد تا از نظر سخت افزاری تجمیعی از امکانات علمی، صنعتی، تولیدی، آزمایشگاهی و تحقیقاتی در این منطقه با اهداف و راهکارهای هماهنگ ایجاد و با جذب سرمایه های ملی، منطقه ای و اشتراک منافع همه طرف های ذی نفع، زمینه ساز توسعه تولید، اقتصاد و ایجاد جامعه دانایی محور شود. به گزارش خراسان رضوی، پس از گذشت حدود هفت سال از ناکامی کریدور در جذب اعتبارات، مدلی نرم افزاری از آن ارائه شد تا ارتباط موثری میان دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی، بیمارستان رضوی، شهرک صنعتی توس، شبکه دانشگاه های خراسان رضوی و پارک علم و فناوری ایجاد شود و همچنین مشاغل مزاحم اطراف آن ها به مرور حذف شود و در پی آن، کریدور از تقلا برای جذب بودجه های کلان به منظور ساخت منطقه فیزیکی، رهایی یابد. پیش بینی می شد کریدور نرم افزاری، خروجی های تاثیرگذاری برای مشهد داشته باشد اما این اتفاق هم نیفتاد و هنوز هم تشکیل آن بیشتر شبیه یک رویاست، اگرچه جلسه دو روز قبل استاندار در تهران و تعیین زمان دو ماهه برای تکمیل پیش نویس مقررات منطقه ویژه علم و فناوری رضوی، این نوید را می دهد که بتوان به تحقق این رویا امیدوار بود. با گذشت 11 سال از آغاز فعالیت ها برای راه اندازی کریدور علم و فناوری رضوی، به سراغ مسئولان و دست اندرکاران فعلی و سابق این حوزه می رویم و چرایی به سرانجام نرسیدن این کریدور را بررسی می کنیم.
کریدور، کاری در شأن خراسان رضوی نداشته است
دکتر «عباس شیخ الاسلامی» مدیرعامل شبکه دانشگاه های خراسان رضوی به ما می گوید: متاسفانه تا امروز کریدور، کاری در خور شأن و جایگاه علم و فناوری خراسان رضوی نداشته و من به عنوان یک فرد فعال در حوزه دانشگاهی و فناوری، می توانم بگویم که رضایت دانشگاهیان از منطقه علم و فناوری رضوی فراهم نشده است. وی می افزاید: تا امروز جلسات متعددی با مدیرعامل کریدور علم و فناوری و استاندار سابق خراسان رضوی داشته ایم اما این که بگویم به نتیجه خیلی خوبی رسیده یا دستاورد بزرگی داشته، خیر، این طور نبوده است.
چیزی که ما دیدیم شباهتی به کریدور ندارد
«سید حسن علم الهدایی» رئیس سابق پارک علم و فناوری خراسان هم در این باره می گوید: تا جایی که مطلع هستم هیچ یک از استان های یزد، اصفهان، آذربایجان شرقی، گیلان و خراسان رضوی که قرار بود کریدور علم و فناوری داشته باشند، نتوانستند آن را محقق کنند، چون هزینه های اجرایی طرح بالاست و بخش خصوصی هم به میدان نیامده است. از طرفی هم پیش بینی شده که 30 تا 40 درصد بخش های خصوصی کریدور، از کشورهای خارجی باشد که انجام این کار در شرایط تحریم، مشکل است. وی می افزاید: برای طراحی کریدور مشهد، مشاور مالزیایی گرفتند، مطالعات فراوانی انجام دادند و کتاب هایی هم چاپ کردند اما چیزی که ما تا کنون دیده ایم، اصلا شباهتی به کریدورهای دنیا ندارد. از علم الهدایی می پرسیم آیا با شرایط فعلی، اجرایی کردن کریدور امکان پذیر است؟ وی تصریح می کند: الآن نه. ناامید نیستم اما در شرایط فعلی سیاسی و اقتصادی کشور، فکر نمی کنم چنین اتفاقی بیفتد، مگر این که همین ساختارهای فیزیکی، از لحاظ نرم افزاری به هم مرتبط شوند.
11 سال زمان برای طرح های دولتی عادی است
اما رئیس فعلی پارک علم و فناوری خراسان به ما می گوید: برای این که بگوییم از کریدور خروجی خاصی نمی بینیم، باید به ورودی که داشتیم هم توجه کنیم. نمی خواهم بگویم وضعیت الآن خوب است، خیر، وضعیت خوب نیست اما اعدادی مانند 11 سال، خیلی وقت ها در کارهای دولتی، کوچک و عادی است و این بخش خصوصی است که در همین مدت زمان، حتی چندین نسل فناوری را عوض می کند.
دکتر «رضا قنبری» تصریح می کند: کریدور در ظاهر دولتی نیست اما محل ارتزاق و ریشه آن از نهادهای دولتی است و خیرخواه ترین مدیران دولتی هم با عینک های خاص خودشان به ماجرا نگاه می کنند. آن ها یک کار را انجام می دهند و بعد ارزیابی می کنند که آیا این کار به درد افراد می خورد یا نه. در حالی که دغدغه های بخش خصوصی در این زمینه به واقعیت نزدیک تر است و می تواند ما را از حرکت کُند، نجات بدهد.
امید به شرکت های دانش بنیان
قنبری در پاسخ به این که آیا تلاشی برای ورود بخش های خصوصی به کریدور شده؟ می گوید: انجمن شرکت های دانش بنیان از اردیبهشت امسال تشکیل شده و حدود 50 عضو دارد که اگر این تعداد به 100 شرکت برسد، می توانیم خروجی خوبی را شاهد باشیم. وی تصریح می کند: مزیت شرکت های دانش بنیان در این است که روراست تر هستند و آن جا که منفعت خود یا جمع را ببینند، سریعا وارد کار می شوند. کافی است کمی شفافیت و سرعت کار را افزایش بدهیم و بخش خصوصی درک کند که کریدور باعث سر و سامان گرفتن فناوری استان می شود.
انجمن شرکت های دانش بنیان، خارج از گود داستان
در ادامه با «مرتضی تقوایی حسین زاده» رئیس انجمن شرکت های دانش بنیان خراسان رضوی که بالطبع باید یکی از اعضای مهم در هسته تشکیل کریدور باشد هم گفت وگو می کنیم اما عجیب این که این جایگاه حقوقی نه تنها در موضوع مهم کریدور علم و فناوری رضوی دخالت داده نشده بلکه اصلا از این پروژه اطلاع ندارد. «حسین زاده» در ابتدای گفت وگو و درباره سوال ما از کریدور علم و فناوری می گوید: کریدور را برایم توضیح می دهید؟ چون من از آن اطلاعی ندارم. او پس از شنیدن توضیحاتی درباره کریدور می گوید: من آقای قنبری و دکتر ملک زاده و همه این بزرگواران را از نزدیک می شناسم اما تا به حال هیچ صحبتی درباره این موضوع نشده است و هیچ اقدام فعالی هم در این باره ندیده ام.
می گویند پول مفت است و آن را برای واردات هزینه می کنیم
از تقوایی دلیل بی رغبتی شرکت های دانش بنیان برای سرمایه گذاری در پروژه های فناورانه استان را می پرسم که تصریح می کند: بیش از 10 مدیر دولتی حتی در تراز وزیران به من گفته اند که پول مفت است و دولت آن را برای واردات محصول خارجی می پردازد اما اگر با شما همکاری کنیم باید جواب گوی کار باشیم. وی می افزاید: بعد از تهران، بزرگ ترین شرکت های دانش بنیان کشور در استان ما قرار دارند اما شرایط این جا خیلی بد است و در خراسان نگاه های بسته ای وجود دارد. اگر ساختارها شفاف شود، مدیریت های ارشد درگیر و دستگاه های نظارتی وارد ماجرا شوند، آن وقت امیدی هست که اتفاقی بیفتد.
صحبت های مدیر عامل کریدور درباره چرایی محقق نشدن اهداف در 11 سال اخیر
نه اساسنامه ای بود نه چیز دیگری
برای شفاف شدن ابعاد مختلف این ماجرا، به سراغ مدیر عامل کریدور علم و فناوری می رویم. دکتر «امیر ملک زاده» که در دانشگاه فردوسی مشهد مستقر شده است، در ابتدا از توجه روزنامه خراسان به موضوع کریدور علم و فناوری تقدیر می کند و در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره این موضوع و پاسخ دادن به سوالات ما می پردازد. ملک زاده می گوید: از اواسط برنامه سوم توسعه، نظام برنامه ای مبتنی بر دانایی طراحی شد که به واسطه آن پیش بینی می کردیم طی پنج ساله سوم بتوانیم گستره مناطق ویژه علم و فناوری را در شهر ببینیم، البته شاید هم انتظارات ما خیلی غیر واقعی بود. او درباره احتمال کم کاری های مدیران سابق و فعلی در شکل گیری کریدور می گوید: برای قضاوت این مسئله نمی شود یکه به قاضی رفت، ما باید خودمان را در شرایط همان دوره ببینیم. اما می توانم بگویم که در طول همه هفت سال قبل از مدیریت من، نه اساسنامه ای بوده نه چیز دیگری، شاید هم دوستان لزومی نمی دیدند این کارها را انجام بدهند.
کریدور کاملا متوقف شده بود
وی می افزاید: کریدور کاملا متوقف شده و در واقع یک سنگ بزرگ و نزدنی بود که با ورود ما و مدیریت جدید این حوزه، به طرحی نرم افزاری و قابل اجرا تبدیل شد. البته حتما دوستان زحمت کشیده اند و من چون در آن دوره نبوده ام، اطلاعی ندارم. ملک زاده تاکید می کند: منابع مالی ساخت منطقه کریدور از وسع ما و دولت ها خارج است و در صورت تامین نیز زمان بسیار طولانی طلب می کند که از صفر تا 100 یک جامعه در عرصه ای چند 10 هکتاری ساخته شود. حتی اگر این منطقه ساخته شود، تعریف آزمایشی دارد و تازه باید ببینیم چطور می توانیم این منطقه را به شهر بیاوریم.
تغییرات مدیریتی، چالش طبیعی برنامه های بلند مدت
ملک زاده، تغییرات در مدیریت ارشد استان را هم از چالش های برنامه های بلند مدت می داند و می گوید: تغییر مدیران بر این که شما کدام برنامه را تعدیل کنید، موثر است. البته این تغییرات طبیعی در کل کشور وجود داشته و اجتناب ناپذیر است. همان طور که با آقای رشیدیان ارتباط خوبی داشتیم، آقای رزم حسینی را هم مدیری پر کار و خوش فکر دیده ایم.
افق گذاری برای افزایش شرکت های دانش بنیان
وی به فرهنگ سازی مناسب برای فعالیت های دانش بنیان، شبکه سازی در عرصه دانشگاه ها، مراکز رشد و شرکت های دانش بنیان در دوره مدیریت خود اشاره می کند و تخصصی شدن فعالیت ها در این شبکه ها را از دستاوردهای کریدور می داند و می گوید: البته نیازها متوقف نشده و محدودیت ها هم یکی و دو تا نیستند، شرایط کشور هم مرتب دستخوش تحولات و حوادث است و نمی شود بگوییم که هیچ تاثیری در این نقشه بلندمدت ما نداشته و ندارد. وی همچنین افزایش تعداد شرکت های دانش بنیان به پنج هزار شرکت تا افق 1404 در استان را از الزامات ایجاد خروجی برای کریدور می داند و می افزاید: هم اکنون 236 شرکت دانش بنیان در استان داریم اما با همین روال و شتاب، مگر ممکن است تا 1400 به این تعداد برسیم؟ وی درباره راهکار این موضوع می گوید : چاره ای نداریم جز این که خودمان را به سال 1404 مکلف کنیم. برنامه های ذکر شده در برنامه توسعه، حداقل ها هستند نه ایده آل ها و ما باید بتوانیم حداقل ها را محقق کنیم. این موضوع صرفا به مدیریت استانی محدود نیست بلکه باید در سطح ملی و بین المللی به آن وارد بشویم.
پیگیری دریافت مصوبات از هیئت دولت و شورای عتف
اما تازه ترین خبر درباره کریدور علم و فناوری رضوی، جلسه عصر دوشنبه استاندار خراسان رضوی با معاون سابق وزیر ارتباطات در تهران بود. «نصرا... جهانگرد» اگرچه به تازگی برای شرکت در انتخابات مجلس از معاونت وزارت استعفا کرده اما با توجه به سوابق کاری و حضور در شورای عالی اداری وزارتخانه، یکی از مسئولان مطلع در حوزه کریدور علم و فناوری است. در جلسه ای که عصر دوشنبه برگزار شد، به منظور اجرایی شدن منطقه ویژه علم و فناوری رضوی و تبدیل خراسان رضوی به استان فناور و دانش بنیان در چارچوب مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی، مقرر شد کارگروهی با هدف راهبری منطقه مذکور به دبیری دکتر امیر ملک زاده و با عضویت معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاون اقتصادی استانداری، دکتر کشمیری به نمایندگی از وزارت علوم و مدیرکل فناوری اطلاعات استانداری تشکیل شود. همچنین مقرر شد طی دو ماه برای تهیه پیش نویس مقررات و دریافت مصوبات لازم از شورای عالی عتف (علوم، تحقیقات، فناوری)، هیئت دولت و در صورت نیاز مجلس اقدام شود. تهیه ساختار پیشنهادی نهاد راهبری منطقه ویژه علم و فناوری رضوی در مدت دو ماه بر اساس مستندات قانونی و تهیه طرح تکمیل مطالعات و برنامه عملیاتی نحوه فعالیت منطقه ویژه علم و فناوری رضوی از دیگر مصوبات این جلسه بوده است.