بنیاد نخبگان خراسان رضوی، پس از سال ها انتظار، سرانجام در سال 93، فعالیت رسمی خود را آغاز کرد و امسال در پنجمین سال فعالیت خود، 1530 نخبه را در استان تحت پوشش قرار داده که این تعداد معادل 10 درصد نخبگان کل کشور است؛ بنیاد نخبگان استان بیش از 30 نوع تسهیلات برای حمایت از طرح ها و شکوفایی ایده های نخبگان اختصاص می دهد. ساختمان بنیاد نخبگان استان در بولوار شهید قرنی 34، در طبقه چهارم ساختمان صندوق کارآفرینی امید واقع شده و بر خلاف همه ادارات و بنیادهای دیگر، تنها با دو کارمند اداره می شود و به همین دلیل محیطی آرام و بدون هرج و مرج دارد. برای گفت و گویی صمیمانه به سراغ دکتر «سید سعیدرضا احمدی زاده» رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی می رویم تا از او درباره عملکرد این بنیاد طی سال های اخیر و برنامه ها برای حمایت از نخبگان بپرسیم. آن چه می خوانید، ماحصل نکات مطرح شده در گفت وگوی ما با دکتر احمدی زاده است.
* کل اعتبار بنیاد ملی نخبگان کشور، سالانه 65 میلیارد تومان است و از این اعتبار 40 میلیارد تومان به جوایز اختصاص می یابد و با 25 میلیارد تومان باقی مانده، باید بنیاد در کل کشور اداره شود. ما هم در خراسان رضوی سعی کردیم با کمترین هزینه بنیاد را اداره کنیم، چون معتقدیم بنیاد نباید پولش را خرج خودش بکند. بنیاد خراسان رضوی با دو نیروی قراردادی اداره می شود و همین تعداد به خوبی کارها را انجام می دهند. در سطح کشور هم اوضاع به همین منوال است و تعداد کل کارمندان بنیاد در کشور به 200 نفر هم نمی رسد.
* احراز نخبگی با آن چیزی که میان عموم مردم و از سوی برخی مسئولان می شنویم، بسیار متفاوت است و ما به تعریف شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه استناد می کنیم و می گوییم نخبه، فردی است دارای هوش و خلاقیت که در خلق یک اثر فرهنگی، ادبی و هنری توانسته موفق باشد. در ادامه هم خبرگی و تخصص را به دست آورده و در راه آرمان های کشور، اثرگذار است.
* ورود به دسته نخبهها، فرایند دشواری دارد و بچه های مستعدی که برگزیده ما می شوند، استانداردهای بسیار بالایی از لحاظ هوش و پشتکار علمی دارند. طبق همین تعریف، نخبگان استان شامل گروه های دانشجویی و دانش آموختگانی است که در زمینه های مختلف به نوآوری و طرح ایده می پردازند؛ از جمله مخترعان، المپیادی ها، فعالان و سرآمدان دانشگاهی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی.
* در مجموع حدود 3/0 درصد از دانشجویان استان، نخبگان تحت پوشش بنیاد هستند واستانداردی که در دنیا برای این آمار تعریف شده، نسبت یک درصدی نخبگان در جامعه است. ما در طول سال تا 800 پرونده متقاضی را بررسی می کنیم که تقریبا نیمی از این تعداد دانشجو هستند. هر سال حدود 130 نفر، واجد شرایط و پذیرفته می شوند.
بیش از 30 نوع تسهیلات
* اعتقاد ما این است که نخبگی، یک موهبت مسئولیت آور است و تلاش می کنیم به جای این که نخبگان را متوقع و وابسته بار بیاوریم، جوایز و تسهیلاتی را در اختیارشان قرار دهیم که به کشور خدمت کنند. بنیاد بیش از 30 نوع تسهیلات به نخبگان می دهد. تسهیلات نخبگانی در مقطع لیسانس از ماهانه 200 هزار تومان شروع می شود و در مقطع دکترا به دو میلیون و 200 هزار تومان می رسد. همچنین بورسیه تحصیلی به نخبگان اختصاص می یابد. دولت در طول سال برای هر نخبه بین 38 تا 40 میلیون تومان جایزه می گذارد که بسته به علاقه و توانمندی فرد نخبه به او تعلق می گیرد. اعطای جوایز تحصیلی از بهمن ماه هر سال آغاز می شود و در آخرین دوره تا به امروز به 104 نخبه، چهار میلیارد و 67 میلیون ریال جایزه داده ایم. جالب این که امسال به رغم همه مشکلات و کمبودها، سطح جوایز به دستور ریاست بنیاد ملی نخبگان تا 30 درصد افزایش یافت. از جمله دیگر تسهیلات ما، طرح «سرباز فناور» است که در آن نخبگان را به شرکت های تخصصی فناور و دانش بنیان می فرستیم تا سربازی را به شکل فعالیت علمی بگذرانند. از ابتدای فعالیت بنیاد استان تا به امروز 167 نفر تسهیلات نظام وظیفه گرفته اند.
طرح «کارخانه نوآوری» از اقدامات ارزشمند در مشهد است
* ما، شورای شهر را نمادی از کل جریان جامعه می دانیم و انتظار داریم با داشتن مردمی علم دوست، شورایی حامی نخبگان داشته باشیم. از شورای شهر انتظار داریم نخبگان را با تحلیل های خودشان تعریف نکنند، به معیارهای ما توجه داشته باشند و در طول سال نخبگان را مورد تکریم قرار دهند تا سرخورده نشوند. شورای شهر البرز، سالانه در دیداری با نخبگان به برترین ها، نشان «شهروند نمونه علمی» می دهد و آن ها را به نمایندگی از جامعه نخبگان، مشاور مقامات مسئول می کند؛ ما می توانیم همین کار را در مشهد دنبال کنیم. از فعالیتهای ارزشمند شورای شهر، قراردادن تابلوهای شخصیت های بزرگ مشهد در خیابان ها بود و شهرداری هم «کارخانه نوآوری» را برای حل مشکلات شهروندی توسط نخبگان راه اندازی کرد که ما از این بابت ممنون هستیم و امیدواریم تا آذرماه امسال، نخبگان ما در این طرح به کارگیری شوند. ما برای جذب نخبگان باید زیست بوم نوآوری را در منطقه ایجاد کنیم لذا نیاز به ایجاد کارخانه های نوآوری داریم که در این میان شتاب دهنده فردوسی عملکرد قابل قبولی داشته و مثمر ثمر خواهد بود.
* جای نخبگان ما در مسئولیت هایی از جمله دستیاری است نه مشاور بودن. به سازمان ها توصیه می کنیم که دستیار نخبه داشته باشند.
* شرکت های دانش بنیان استان، استقبال خوبی از بهکارگیری نخبگان دارند و هم اکنون از 700 نخبه دانش آموخته استان، کمتر از هفت نفر آن ها بیکار هستند که در این موارد هم خودشان مایل به همکاری با شرکت های بزرگی که در شهرستان ها به آن ها معرفی شده، نیستند و می خواهند در مشهد زندگی کنند و تدریس را ادامه بدهند. شغل هایی که به نخبگان پیشنهاد می شود، معمولا پایدار و با دستمزدهای خوب است.
خیران به پرورش نخبگان کمک کنند
مشهدی ها، نخبه دوست هستند و نخبهها در دامن همین مردم تربیت شده اند. خواهش من این است که در حوزه نخبه پروری سرمایه گذاری کنند. ما به خیران مدرسه ساز انتقاد داریم و می گوییم ساخت فیزیکی مدارس برای شرایط فعلی کشور کفایت می کند، باید به حوزه های نرم افزاری وارد شوید و به پرورش فکر نخبگان کمک کنید و بدانید که این کار هزینه نیست، بلکه سرمایه گذاری است و در شرایط کنونی کشور و تحریم ها، راهی جز توجه به نخبگان نداریم. نخبگان دوست دارند علم شان در جایی به کار گرفته شود و اگر این خروجی آن ها وارد جامعه نشود، دلسرد و سرخورده می شوند. مهم است بدانیم که 80 درصد منابع دانشگاه های استنفورد و هاروارد را مردم تامین می کنند و در کشور ما هم اگر کسی نذر و وقفی دارد، خوب است در حوزه فکری سرمایه گذاری کند.