نوزدهمین «تریبونمحله» خراسانرضوی، پای دغدغههای اهالی خواجهربیع
تعداد بازدید : 86
مشکلات کهنه درمحله چندصدساله
گزارش: خدیجهعلینیا | عکسها: خراسان | نوزدهمین مقصد تریبونمحله خراسانرضوی، منطقه خواجهربیع است؛ محلهای چندصدساله با مشکلات قدیمی. خواجه ربیع از محلههای منطقه3شهرداری است که از شمال به کشف رود، از شرق به سیس آباد، از جنوب به کوی بلال و از غرب به محله بهمن محدود میشود. قرارمان با اهالی محله که در شماره قبلی تریبون اعلام شده، ورودی آرامگاه خواجه ربیع است و تعدادی از اهالی، انتظارمان را میکشند. ما نیز با مسئولان منطقه3شهرداری که برای شنیدن دغدغههای مردم این محله و پاسخ به سوالات و گلایههایشان همراهمان شدهاند، به سویشان میرویــم و پای حرفهایشان مینشینیم.
از خواجه ربیــع و ویژگیهای مقبرهاش بیشتر بدانیــم
«خواجه ربیع» با نام کامل «ربیع بن خثیم» از طایفه بنیاسد و ساکن کوفه بود. اما از آن جا که ضمن ارادت به حضرت علی(ع)، ظاهراً از خویشان معاویــه هم بودهاست، بنابراین در سالهای پایانی خلافت حضرت علی بن ابی طالب(ع) و بروز اختلاف میان او و معاویه، به قصد دوری از این نزاع و انزوا، عراق را به مقصد ایران و خراسان ترک کرد. او در سالهای پایانی عمر، ساکن شهر نوغان شد و در سال ۶۳ ه.ق درگذشت و در یک فرسنگی شمال نوغان، دفن شد. مشهور است که حضرت رضــا(ع)، هنگام سفر به خراسان در سالهای ۲۰۰ تا ۲۰۳ ه.ق مزار خواجه را زیارت کردهاست. مقبره «خواجه ربیع» مربوط به دوره صفوی است و به توصیه شیخ بهایی در نیمه اول قرن هجری ساخته و در مشهد، انتهای خیابان خواجه ربیع واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۴۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. مقبره خواجه ربیع بنایی باشکوه است که در باغی وسیع و مصفا قرار گرفته است. این مقبره دارای گنبدی به ارتفاع ۱۸ متر روی بنایی چهار ایوانی است. گنبد بنا دو پوششی و پوشیده از کاشیهای زیبای فیروزهای و درون بنا هم مزین به نقاشیهای طلایی رنگ است. طرح آرامگاه در نمای بیرونی هشت ضلعی و درون آن، چهار ایوانی است. از انتهای ایوانهای اضلاع بزرگ، راهروهایی به درون باز شدهاند. از میان دیوار و پشت ایوانهای چهارگانه اصلی، چهار ورودی وجود دارد که به شاهنشینها راه دارند و ورودی اصلی از یک ایوان بلند تشکیل شده است که در دو طاقنما، در پایین و بالا ایجاد و در میان طاقنماها، درِ ورودی و پنجره مستطیلشکلی جاسازی شده است. همچنین نمای خارجی بنا نیز از تزیینات جالب و چشمگیری برخوردار است که عمده آن به صورت معقلی انجام شده و تزیینات کاشیکاری در زیر ایوان نیز به مجموعه بنا، جلوه خاصی بخشیده است.
خواجهربیع، عاصی از صنوف آلاینده و انبار ضایعات
«مجتبی» ۴۵ ساله که روی نیمکتهای فضای سبز ورودی آرامگاه خواجهربیع نشسته است، به عنوان نخستین کسی که برای بیان کاستیهای محله خواجه ربیع، پیشقدم میشود و سر صحبت را باز میکند، بیمقدمه از ترافیکی که در روزهای خاص و مناسبتهای تقویمی، به دلیل تردد گسترده در حوالی آرامگاه، گریبان محله را میگیرد، میگوید و ادامه میدهد: «ترافیکی که در این مسیر به وجود میآید، علاوه بر ایجاد آلودگی هوا و آلودگی صوتی، باعث هدر رفتن زمان ساکنان محله میشود چرا که گاهی باید بیش از 40 دقیقه پشت ترافیک منتظرِ باز شدن راه بمانیم تا به خانه یا محلکارمان برسیم. یکی دیگر از مشکلات این محله، فعالیت صنوف آلاینده در این منطقه است؛ معضلی که سال هاست اهالی خواجه ربیع از آن رنج میبرند و با این که مسئولان شهری، سالهاست برای سامان دهی مسئله صنوف آلاینده در این محله وعده دادهاند، اقدامی انجام نشده است.» یکی دیگر از ساکنان محله، میگوید: «یکی از مشکلات مهم ساکنان خواجه ربیع، وجود انبارهای ضایعات در این منطقه است که باعث شده زباله گردهای زیادی این جا رفت و آمد کنند. وجود این انبارها و فعالیت این افراد، بهداشت و سلامت و حتی امنیت محله را به مخاطرهانداخته است. در کنار این انبارها، فضاهای رها شده زیــادی در محله خواجه ربیع وجود دارد که به محلی برای ریختن زباله و نخالههای ساختمانی تبدیل شده و هم ظاهر ناخوشایندی دارد و هم پاتوق خلافکاران شده است.»
مسئولان منطقه ۳ شهرداری مشهد که در این گشت و گذار همراهیمان میکنند، در پاسخ به مشکلات مطرح شده از سوی اهالی، میگویند: «برای کاهش ترافیک در مناسبتهای خاص، همیشه در این محدوده اقداماتی مانند یک طرفه کردن مسیر خروجی آرامگاه انجام شده است و در آینده، راهکارهای دیگری هماندیشیده و اجرا خواهد شد تا مشکل ترافیک خواجهربیع، تا حد زیادی برطرف شود. درباره صنوف آلاینده، باتوجه به این که معمولا مرتبط با تعمیر خودرو هستند و نباید در محدوده شهری فعالیت داشته باشند، یک مجتمع خدمات خودرو، انتهای بولوار بهمن در حال ساخت است و بعد از اتمام کار، این صنفها که اکنون در محله مشغول به کارند، به این مجتمع منتقل خواهند شد. هم اکنون پیش ثبت نام این واحدهای صنفی برای حضور در آن مجتمع انجام شده است و به محض افتتاح، واحدهای آلاینده به آن منتقل خواهند شد. تایید میکنم در محله خواجه ربیع، اراضی رها شده وجود دارد که یکی از مشکلات قدیمی این محله محسوب میشود. خوشبختانه با پیگیریهایی که انجام داده ایم، مشکلات مالکیت این اراضی برطرف شده است و مراحل پایانی واگذاری به مالک را طی میکند؛ طبیعتا بعد از واگذار شدن به مالکان، این زمینها از حالت فعلی خارج میشوند و مشکل قدیمی ساکنان خواجه ربیع برطرف میشود. ما برای پلمب و جمعآوری انبار ضایعات، نیاز به حکم قضایی داریــم. اگرچه تا امروز، با متخلفان این حوزه برخوردهای قانونی شده اما باز هم با تیزبینی، نظارت را بیشتر میکنیم تا در صورت نیاز، این انبارها پلمب شوند.»
یک خط اتوبوس و چندیــن گلایــه
دو خانم از اهالی محله که توی صف سنجش فشارخون در پایگاه بهداشت مستقر در حوالی ورودی آرامگاه خواجه ربیع، منتظر هستند، بعد از این که متوجه میشوند برای شنیدن و انعکاس مشکلات محله آمده ایم، از خدمات رسانی اتوبوس خط ۳۴ گله میکنند و میگویند: «روزهای پنج شنبه و جمعه، سرویس دهی این خط اتوبوس بسیار ضعیف و آزار دهنده است. راننده این خط که دیر به دیر به ایستگاه میآید، بیش از حد ظرفیت مسافر سوار میکند و مسافران مجبور هستند تا رسیدن به مقصد فشار وحشتناک داخل اتوبوس را تحمل کنند. چرا تعداد اتوبوسهای این خط را افزایش نمیدهند تا هم این قدر منتظر نمانیم و هم در طول مسیر، این قدر زجر نکشیم؟»
مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی مشهد، در پاسخ به این گلایه اهالی خواجه ربیع، قول میدهد این خواسته ساکنان را بررسی و برای رفع آن، در اسرع وقت اقــدام کند.
وقت بارندگی، در خانه حبس میشویــم
انتهای خیابان مهرمادر چند خانم کنار پیاده رو، مشغول پاککردن سبزی هستند. به جمعشان نزدیک میشوم و از حال و هـوا و مشکلات محله میپرسم که میگویند: «زمان بارندگی، تمام معابر این محله دچار آب گرفتگی میشود و به دلیل بالا آمدن سطح آب، ساعتها در خانه حبس میشویم و نمیتوانیم از خانه بیرون بیاییم. چرا این همه سال، هیچ کس فکری برای هدایت و جمع آوری این آبها نکرده؟ با رسیدن فصل پاییز و زمستان، تن و بدنمان میلرزد.»
مسئولان منطقه ۳ شهرداری مشهد که در این گشت و گذار همراهیمان میکنند، در پاسخ به این مشکل مطرح شده از سوی اهالی، میگویند: «برای هدایت آبهای سطحی محله خواجه ربیع، یک کانال هدایت آب از مسیر مهرمادر ۲۹ وجود دارد، ولی هنوز این کانال به کشف رود متصل نشده است و در حال انجام کار برای به نتیجه رسیدن و پایان پروژه هستیم که با اتمام آن، مشکل آبهای سطحی این منطقه، حل خواهد شد.»
پارک بازی و زمین فوتبال میخواهیم
روز به نیمه رسیده، هوا بسیار گرم است و از فضای سبز و درختان سایه دار و چمنی برای بازیهای کودکانه در محله خبری نیست. صدای چند کودک که میپرسند: آمده اید برای ما پارک بسازید؟ توجهم را جلب میکند؛ عسل، محیا، مهدیه وحسین چند کودکِ ساکن محله هستند که متوجه حضور ما شدهاند و لابه لای بازی و خندههای کودکانهشان میگویند: «کاش یک پارک بازی در این محله داشتیم تا داخل زمینهای پر از خاک و خاشاک و کنار کانالهای پر از لجن بازی نمیکردیم و مریض نمیشدیم.» کمی جلوتر، دو کودک دیگر که کنار پیاده رو آرام نشستهاند و اشعههای آفتاب صورت نحیف شان را سوزانده، میگویند: «تنها خواستهمان احداث یک زمین فوتبال برای بازی است.»
مسئولان منطقه3شهرداری تایید میکنند: «زیرساختهای آموزشی و ورزشی در این منطقه خوب نیست. با این که رسیدگی به حاشیه شهر سال هاست شروع شده ولی مشکلات زیادی در این منطقه تلنبار شده است و با وجود بودجههای عمرانی که در مناطق حاشیهای صرف میشود، همچنان حل نشده باقی است. بیشتر واحدهای مسکونی در این منطقه فاقد هرگونه مجوز است و عمدتا ساختمانهای قدیمی هستند و برخی از آنها بیش از سه دهه قدمت دارند و شاهد تراکم بالای جمعیت در این منطقه هستیم. سرانه آموزشی و ورزشی و فرهنگی این محله، نسبت به جمعیت منطقه کم است و باید نسبت به جمعیت، امکانات در اختیار آنان گذاشته شود. اما مشکل ساخت و سازهای انجام شده در حاشیه شهر و تراکم بالای جمعیت سبب شده از امکانات کافی محروم باشند. با این حال، ما تلاشمان را برای ارائه خدمات رفاهی و تفریحی به مردم خواجهربیع خواهیم کرد.»
محلهای بدون فضای سبز و اگـو، جولانگاه معتادان
به خیابان «مهرمادر» میرویم که یکی از خیابانهای خواجهربیع است و اهالی با دغدغههای ریز و درشت به سراغ مان میآیند. «محمدحسین» نوجوان ۱۵ ساله گلایه میکند: «هر روز، هنگامی که هوا رو به تاریکی میرود، معتادان در زمینهای رها شده محله، رفت و آمد و فعالیت دارند و ما از این که ممکن است آسیب ببینیم، میترسیم. اگر این زمینها به پارک و فضای سبز یا زمین فوتبال تبدیل میشد، خیلی خوب بود.» «زهرا نیک رو»، از دیگر ساکنان محله ادامه میدهد: «دو سال پیش از شهرداری به مسجد محله آمدند و وعده دادند یک پارک در منطقه احداث میشود اما هنوز خبری نشده است. نهتنها پارک نداریــم، بلکه از بو و منظره ناخوشایند گنداب هم عاصی شدهایم. مدام با حس ترس به خاطر حضور معتادان، شب و روز را در این محله سپری میکنیم و برخی اوقات شاهد جمع آوری جنازه معتادان کارتنخواب از این محله هستیم. از شروع تابستان و گرمای هوا و بیماری سالک و آلودگی هم، چیزی نگویم که امان مان را بریده.» «حسین قاسم نژاد» یکی دیگر از اهالی میافزاید: «مهمترین درد این محله، جولان معتادان است. من از متولیان مربوط میخواهم برای جمع آوری این افراد از محله خواجه ربیع اقدامی انجام دهند.»
مسئولان منطقه ۳ شهرداری مشهد در پاسخ به این درددلها و خواستهها میگویند: «با پیگیریهای انجام شده، تکلیف زمین واقع در مهرمادر با وسعت بیش از دو هکتار برای احداث پارک در منطقه، قطعی شده است و در مرحله مناقصه و انتخاب پیمانکار است و ان شاءا... طی یک یا دو ماه آینده، مراحل احداث پارک آغاز میشود. علاوه بر این، طبق برنامه شرکت آب و فاضلاب، طی یکی دو سال آینده مشکل پساب و فاضلاب جاری در محله برطرف و خواجه ربیع به اگو متصل خواهد شد. درخصوص جمع آوری معتادان از محله هم، تایید میکنم حضور و جولان معتادان به موادمخدر در این محله، همواره مورد اعتراض اهالی بوده و در طول سالها، شکایتهای زیادی از حضور آنان شده است. شهرداری بارها با هماهنگی پلیس برای جمع آوری این افراد اقدام کرده است و حتی این افراد را به کمپ ترک اعتیاد تحویل داده اما بعد از پاک سازی، دوباره شاهد حضور آنان در محله هستیم و باید برای این مسئله، یک فکر اساسی شود. »
قرار بعدی تریبونمحله
یک شنبه 2 تیر
«محله فرهنگیان» (قاسمآباد)
یک شنبه 2 تیر، تریبونمحلهایهامهمان
«محله فرهنگیان» (قاسمآباد) هستند.
اهالی این محله میتوانند
ساعت 11صبح در
تقاطع دکتر شریعتی
و دکتر حسابی
حضور داشته باشند و مشکلات و کمی و کاستیهای محله خود را، رو در رو با ما در میان بگذارند.