نقدی بر نمایش «خیاط»
تعداد بازدید : 8
در جست و جوی داستان
نقد تئاتر
نویسنده : امیر عبداللهی عضو کانون منتقدان انجمن هنرهای نمایشی
«نماد» و دنیای پیچیده آن ویژه انسان است. در حقیقت رمز و نماد، شانه به شانه آدمی حرکت داشته و همواره با رویکرد های رشد یافته تکامل بشر و اندیشه اش پیش رفته است. نماد شاخصی است از گستردگی آمال و خواسته های بشری و رنگارنگی درایت و اندیشه و دریافت های حسی و انتزاعی او. به همین سبب نماد سازی، ابزاری است برای تفهم و تفهیم معانی دور از ذهن.
برداشتی شخصی از داستان های شاهنامه
نمایش «خیاط» به نویسندگی و کارگردانی مصطفی نصیری در تلاش است با استفاده از اسطوره و نمادگذاریِ آن در دنیای امروز، فضایی در قالب رئالیسم جادویی خلق کند. خیاط برداشتی شخصی از داستان های شاهنامه فردوسی است، که سعی می کند در فضایی عاری از زمان و جغرافیای مشخص، داستان خودش را روایت کند. این که تا چه حد در روایت و حرفی که نمایش می خواهد بزند موفق است، بستگی به پیرنگِ سازمان یافته در متن و ارائه درست آن به مخاطب دارد. به نظرم در این گونه نمایش ها پیرنگ داستان اهمیتی فراتر از شخصیت دارد. در واقع شخصیت ها در نمایش، بسته به این که چه می کنند، اهمیت دارند نه این که چه کسانی هستند.
دور شدن از روایت، جذابیت اجرا
در یک سوم ابتدایی اجرا، نمایش از این موضوع ضربه می خورد. یعنی ارائه اطلاعات از داستان آن قدر کم است که مخاطب تا نیمه های نمایش در جست و جوی داستان با خودش درگیر است. این موضوع در رمزگشایی داستان تاثیری عمیق دارد و باعث می شود تردیدی بین بازیگر و تماشاگر اتفاق بیفتد. این تردید از جنسی است که مخاطب را از روایت دور می کند و مجذوب اجرای خوب بازیگرانِ نمایش می کند. البته در این نمایش ارائه اطلاعاتِ کافی از شخصیت های کدگذاری شده در مونولوگ های آن ها بسیار درست از آب درآمده است. در واقع شخصیت ها شناسانده می شوند اما این که چه کاری قرار است انجام دهند، تبدیل به رمزهای پیچیده ای شده است که مخاطب از گشایش آن ها عاجز است. این چالش ها باعث می شود برداشت مخاطب از نمایش به اندازه تعداد مخاطبان آن باشد و هر بیننده برداشت شخصیِ خودش را داشته باشد.
هنر کارگردانی در مقابل چالشهای متن
«خیاط» هر چقدر در متن چالش دارد در اجرا تمیز و شسته رُفته است. از بازی بازیگران و هدایت صحیح آن ها توسط کارگردان بگیرید تا استفاده درست از طراحی میزانسن ها، صحنه و موسیقی. مصطفی نصیری در جایگاه کارگردان توانسته با فرمت اجرایی درست برخی از چالش های متن نمایش را پوشش دهد. استفاده صحیح و به جا از افکتهای موسیقی با هدف فضاسازیِ نمایش، بسیار تاثیرگذار است. همچنین روایت بخش هایی از داستان که بیرون از مکانِ خانه اتفاق می افتد، توسط فردی که حضور ندارد و فقط صدای آن را می شنویم ایده جذاب و جالبی است که کمکِ شایانی به حفظ ریتم نمایش کرده است. در انتها باید این موضوع را در نظر بگیریم که آثارِ نمایشی، باید برای مخاطبان عام خلق شود، چون عمده مخاطبانِ نمایش ها، این گروه مخاطبان هستند. این که بگوییم نمایشِ من برای مخاطبان خاص و اصولا روشن فکر خلق شده، اشتباه است. مخاطب عام به همان اندازه فهیم و قابل احترام است و هنرمند باید از پیچیدگی ها گذر کند و به سادگی روایت کند.
نمایش «خیاط» کاری از گروه تئاتر شمایل است که این شب ها در پردیس تئاتر مستقل مشهد (نبش وکیل آباد 48) در حال اجراست و علاقه مندان می توانند به تماشای آن بنشینند. مهسا اکبرپور، حمید سالاری و جلال شهبازنژاد با حضور افتخاری جواد محمدزاده بازیگران این نمایش 60 دقیقه ای هستند. این نمایش هر شب ساعت 20 روی صحنه می رود و امکان تهیه بلیت نمایش های مشهد در سایت «مشهدگیشه» فراهم است.