جزئیات اقدام انقلابی آستان قدس رضوی در سنددار کردن اراضی وقفی حاشیه شهر مشهد و سرخس، ایجاد اطلس اراضی واملاک موقوفه آستان قدس رضوی در کشور، تسهیل پاسخ گویی به مستاجران اراضی موقوفه آستان قدس رضوی با ایجاد بانک اطلاعاتی املاک واراضی و ارتباط برخط با اداره کل ثبت اسناد و املاک و دفاتر اسناد رسمی، تاکید تولیت آستان قدس رضوی بر راضی نبودن از قطع حتی یک درخت در باغ های آستان قدس رضوی، حفظ کاربری اراضی موقوفه براساس نیات واقفان و پیروی از طرح های مصوب شهرسازی در اراضی متعلق به آستان قدس رضوی، مصوبه مساعدتی و تخفیف 70 درصدی به مالکان اعیانی های احداثی در اراضی موقوفه در حق تقدیمی و اقساطی کردن بقیه آن درچارچوب منشور هفت گانه رهبر معظم انقلاب، پیگیری مطالبات ساکنان روستاهای زکریا و چشمه پونه و پاسخ به سوالات ریز و درشت حاشیه ای ازجمله موارد مطرح شده در مصاحبه اختصاصی 120دقیقه ای «خراسان رضوی» با غلامرضا رحمتی زاده معاون املاک واراضی آستان قدس است که در ادامه می خوانید.
جناب رحمتی زاده، از اقدامات انجام شده معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی طی دو سال گذشته که مسئولیت این معاونت را به عهده داشتید، بگویید. این که برای رفع مشکلات مردم استان درباره اراضی موقوفه ای و ساخت و سازها دراین اراضی چه عملکردی داشته اید؟
ابتدا بد نیست به یکی از تفاوت هایی اشاره کنیم که اکنون در مقایسه با گذشته وجود دارد و آن شیوه های وقف نوین است. در گذشته وقفیات بزرگ در قالب وقف زمین و باغ های وسیع انجام می شد اما برای این که همه مردم بتوانند درحد توان خود وقف کنند، به زودی طرحی درقالب وقف های مشارکتی اجرایی خواهد شد.
ثبت 22 هزار و 600 درخواست از طریق دفاتر پیشخوان برای پاسخ گویی به مردم
همچنین درباره ارائه خدمات به مردم برای اراضی موقوفه آستان قدس رضوی نیز خدمات گوناگونی به مراجعه کنندگان و مستأجران ارائه میشود که استفاده از فناوریهای روز و ارائه خدمات الکترونیکی، بستری برای تکریم مراجعه کنندگان و تسریع و تسهیل در انجام امور مربوط است.با عنایت به این موضوع و همچنین وسعت و پراکندگی موقوفات مشهد، راه اندازی دفاتر پیشخوان خدمت برای رفاه حال مراجعه کنندگان و اهتمام در تسریع انجام امور در ادارات املاک و اراضی تابعه این معاونت در شهر مشهد از جمله اقدامات در این زمینه است که در سال 95 ،تعداد بیش از 17 هزار و 80 درخواست و در سال 96 تاکنون حدود 22 هزار و 600 درخواست از طریق دفاتر پیشخوان، ثبت و برای پاسخ گویی به حوزه مربوط ارسال شده است.همچنین ارائه خدمات به صورت الکترونیکی از دیگر موضوعاتی است که برای ارائه خدمات مطلوب تر به ارباب رجوع صورت می گیرد. در این باره جلسات متعددی با کانون سردفتران اسناد رسمی خراسان رضوی و نمایندگان اداره کل ثبت اسناد و املاک استان برگزار شده که نتیجه آن، فعال سازی سامانه ثبت درخواست ها در دفاتر اسناد رسمی شهر مشهد برای شروع فرایند خدمات تجدید اجاره، انتقال اسناد و ... بوده است که با این اقدام، بخش عظیمی از درخواست های مستأجران از طریق دفاتر اسناد رسمی انجام می شود که این خود باعث کاهش مراجعات حضوری آن ها و تسهیل دسترسی به خدمات مورد نیاز خود در زمینه املاک و اراضی در آستان قدس رضوی شده است.
اقدامات انجام شده برای پروژه های عام المنفعه
در چارچوب اجرای منشور هفت گانه مقام معظم رهبری در حکم تولیت آستان قدس رضوی، اقدامات صورت گرفته بیشتر از جنس تأمین زمین مناسب برای پروژه های عام المنفعه و مختص زائران عزیز بارگاه منور رضوی و همچنین تسهیل سیاست های واگذاری زمین های مورد نیاز بوده است. در همین باره، میتوان به واگذاری زمین برای پروژه زائرشهر رضوی در اراضی منطقه طرق مشهد، واگذاری زمین برای پروژه زائرسرای رضوی در خیابان چمن، واگذاری زمین برای پروژه احداث آشپزخانه مرکزی آستان قدس رضوی در مجاورت پروژه زائر شهر رضوی، همکاری برای واگذاری زمین پروژه احداث مجتمع 530 واحدی مسکن زوجهای جوان در حاشیه بزرگراه صدمتری (کمربندی) مشهد، تأمین زمین برای اشتغال جامعه نابینایان، تأمین زمین برای ایجاد گلخانه در یکی از بهترین نقاط شهری، تأمین زمین برای ساخت 300 واحد مسکونی محرومان در شهرستان های درگز، انابد، کاشمر و سرخس که ساخت آن به عهده انجمن خیران مسکن ساز است، اشاره کرد.
ثبت مشخصات بیش از 580 رقبه و پلاک ثبتی آستان قدس در سامانه حدنگارکشور
با عنایت به بندهای منشور هفت گانه مقام معظم رهبری در حکم انتصاب تولیت آستان قدس رضوی و حسب رهنمودها و تأکیدات تولیت مبنی بر حفظ و صیانت از غبطه وقف و حقوق موقوفات و رعایت دقیق نیات واقفان، پیشنهاد ایجاد بانک اطلاعاتی املاک و موقوفات را به تولیت ارائه کردیم که پذیرفتند بنابراین یکی از اقدامات موثر به این منظور، ایجاد لایه ای در سامانه حدنگار کشور بود.مطابق قانون جامع حدنگار کشور، تمامی اسناد و مدارک مالکیت دفترچهای باید به اسناد مالکیت حدنگار تبدیل شود که اجرای آن نیاز به عملیاتی کردن هر چه بهتر این قانون در املاک و اراضی مربوط به موقوفات امام هشتم(ع) داشت، به همین منظور از اوایل اردیبهشت 96، مشخصات بیش از 580 رقبه و پلاک ثبتی مربوط به موقوفات آستان قدس رضوی در سامانه حدنگار کشور جانمایی شد که هم اکنون از آن بهرهبرداری می شود.
این اقدام چه مزیت هایی برای مراجعان و افرادی دارد که با املاک و اراضی آستان قدس رضوی در ارتباط هستند؟
از مزایای این اقدام میتوان به تثبیت مالکیت، پیشگیری از صدور اسناد معارض و جلوگیری از ایجاد اختلاف های ملکی، روان سازی و شفافیت در پاسخ گویی به مراجعه کنندگان و متقاضیان صدور سند، صرفه جویی در وقت و زمان، کاهش مراجعات اداری، بهره وری بیشتر از امکانات رایانهای، وجود وحدت رویه و اجرای یکسان در اشتراک گذاری اطلاعات املاک و اراضی موقوفه با برنامه های سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، جلوگیری از وقوع سوء استفادههای احتمالی، پرهیز و خودداری از هرگونه اظهار سلایق شخصی و رویه های فردی و... اشاره کرد که تمام این نکات به منظور تکریم مراجعان و متعاملان صورت گرفته است.
تهیه اولین نسخه از اطلس جامع موقوفات آستان قدس رضوی
یکی دیگر از اقدامات ارزشمندی که در دوره جدید تولیت آستان قدس رضوی انجام شده، تدوین اولین نسخه اطلس جامع موقوفات آستان قدس رضوی است. از بارزترین ویژگی های این اطلس استفاده از فناوری های نوین برای یکپارچه سازی اطلاعات موقوفات حضرت رضا (ع) در جغرافیای کشور است که با همت همکاران این معاونت، برای تحقق اهداف کلان انجام شده است.
یکی از اقدامات برای ارائه خدمات الکترونیک به مستاجران، سامانه جامع املاک و اراضی و داشبورد مدیریتی است که هدف از ایجاد آن، جانمایی و تثبیت مالکیت رسمی املاک و اراضی موقوفات حضرت رضا (ع) در بستر سامانه جامع حدنگار (کاداستر ملی) و ایجاد بانک واحد اطلاعات آب و خاک موقوفات آستان قدس رضوی است که به همین منظور نیز دریچه واحد خدمت الکترونیکی، برای تسهیل و تسریع امور مستأجران و مراجعان با نگاه خدمت کریمانه و ایجاد ساز وکار ارائه خدمات غیرحضوری در بستر فضای مجازی با در نظر گرفتن سطح دسترسی ایجادشده و درحال خدمات رسانی است.در اطلس جامع موقوفات که قابلیت اتصال بر خط به بانک املاک و اراضی را دارد، اطلاعات مربوط به وضعیت موقوفات آستان قدس رضوی به تفکیک استان های کشور در یک نگاه، در قالب شش گروه املاک و اراضی موقوفه شش دانگ دارای سند با نقشه و مساحت مشخص، املاک و اراضی موقوفه شش دانگ دارای سند بدون نقشه و مساحت مشخص، املاک و اراضی موقوفه با مالکیت سهمی دارای سند بدون نقشه و مساحت مشخص، املاک و اراضی موقوفه دارای وقف نامه در جریان تثبیت که صرفاً دارای وقف نامه بوده و تاکنون شناسایی نشده است و املاک و اراضی که دارای وقف نامه هست اما برای تعیین وضعیت، نیازمند مراجعه به وقف نامه ها و شناسایی مکانی منطبق بر وقف نامه هاست، جمع آوری شده است.
یکی از اقدامات معاونت املاک و اراضی که به عنوان یک دستاورد مهم از آن یاد می شود، بحث سنددارکردن اراضی موقوفه برای کمک به محرومان و رفع مشکلات آن ها در این زمینه بوده است. بیشتر از جزئیات این اقدام بگویید.
یکی از مأموریت های مهم معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی طبق منشور هفت گانه ابلاغی مقام معظم رهبری، رسیدگی به محرومان و مستضعفان است که در این باره پیشنهادی به تولیت ارائه دادیم مبنی بر این که تعداد زیادی از افراد املاک و اراضی موقوفه را همانند تعداد زیادی از اراضی واقع درشهرک شهید رجایی و شهید باهنر، کشف رود و برخی از روستاها، در این مناطق تصرف کرده اند از این رو برای ایجاد روحیه خوش بینی باید این اراضی تعیین تکلیف شود. لذا به این منظور با تأکیدهای تولیت آستان قدس رضوی مبنی بر تعیین تکلیف عرصه منازل مسکونی واقع در اراضی موقوفه و با هدف مساعدت و کمک به اقشار ضعیف و نیازمند جامعه و تلاش برای رفع مشکلات آنان، از اواسط اسفند 95 این کارطبق مصوبه ای در دستور کار این معاونت قرار گرفت.بر اساس مفاد این مصوبه و مطابق شیوه نامه مصوب ابلاغی، صاحبان اعیان مسکونی واقع در موقوفات آستان قدس رضوی برای سند دار کردن منازل خود میتوانند متناسب با مساحت و موقعیت منطقه مد نظر، طبق شیوه نامه و ضابطه مشخص از معافیت 70 درصدی و تسهیلات اقساط 10 ساله برای 30 درصد باقی مانده حق تقدیمی آستان قدس رضوی بهرهمند شوند.این کار باعث رفع مشکلات مردم در حاشیه شهر مشهد و خوش بینانه شدن نگاه مردم به آستان قدس رضوی می شود. در این باره قابل ذکر است که از تاریخ شروع این مصوبه در 12 اسفند 95 تا 17 اسفندماه امسال، تعداد سه هزار و 878 درخواست در دفاتر پیشخوان و ادارات املاک و اراضی ثبت شده است که از این تعداد دو هزار و 848 مورد نقشه برداری، 884 مورد وصول حقوق و دریافت تعهدات صورت پذیرفته که از این تعداد برای 869 مورد نیز اعتبارنامه صادر شده است.یکی دیگر از اقداماتی که برای کمک به نیازمندان انجام شده است، مساعدت در نحوه پرداخت حقوق قطعات تصرفی به صورت افزایش اقساط حقوق اراضی تصرفی دارای سابقه از سه قسط به پنج قسط بوده است.
آیا این طرح مساعدتی فقط مختص موقوفات آستان قدس رضوی درخراسان رضوی بوده است؟
شیوه نامه مصوبه مساعدتی، در کل جغرافیای موقوفات آستان قدس رضوی در 24 استان کشور اجرا می شود. همچنین درسفری که تولیت معظم آستان قدس رضوی ابتدای آذرماه امسال به شهرستان و روستاهای سرخس داشتند، با هدف مساعدت بیشتر، از طرح مساعدت ویژه صدور اعتبارنامه رسمی برای منازل روستایی شهرستان سرخس رونمایی کردند که بر اساس این طرح، آستان قدس رضوی بدون دریافت حق تقدیمی و تنها با پرداخت اجاره بها طی دوره 10 ساله برای منازل روستایی شهرستان سرخس، اعتبارنامه صادر می کند.
در مجموع طبق برآوردها، 50 هزار نفر از مردم ساکن در 54 روستای شهرستان سرخس در قالب بیش از 10 هزار خانه روستایی با هدف ماندگاری روستاییان در روستاها وحفظ کرامت آن ها از طرح مساعدت ویژه آستان قدس رضوی برخوردار می شوند که ارزش ریالی معافیت طرح مزبور 62 میلیارد تومان است.
طرح معافیت پرداخت حق تقدیمی آستان قدس رضوی برای دریافت اعتبارنامه 10 هزار خانه روستایی پیش بینی شده بودکه تاکنون 12هزار و 342 منزل مسکونی برداشت شده که از این تعداد نقشه دو هزار و 115 منزل تأیید و جانمایی و برای 205 منزل نیز اعتبارنامه صادر شده است.
یکی از سوالاتی که مردم سرخس در این زمینه داشتند، این است که آیا برنامه ای برای بخشیدن حق تقدیمی بخش دیگری از زمین های زراعی سرخس در دستور کار دارید؟
به منظور ارائه اعتبارنامه برای اراضی زراعی سرخس نیز که اسناد آن طبق قانون ابطال شده بود، امتیازاتی قائل شده ایم و زارعان را از پرداخت 60 درصد حق تقدیمی معاف و اعلام کردیم 40 درصد باقی مانده را به صورت اقساط پرداخت کنند.یکی دیگر از مساعدت های عام المنفعه تولیت آستان قدس رضوی برای رفع محرومیت و برخورداری مردم محروم منطقه سرخس، کلنگ زنی احداث مجموعه ورزشی چند منظوره در مناطق روستایی شهرستان سرخس، مدرسه امام رضا (ع) و مجتمع مسکونی 100 واحدی امام رضا(ع) برای نیازمندان و مشارکت در احداث مجتمع مسکونی 48 واحدی استادان حوزه علمیه سرخس بود که ارزش این طرح ها 38 میلیارد و 500 میلیون تومان است.
یکی از مباحثی که همیشه مردم درباره آن حساس بوده و خواهند بود، موضوع حفظ باغ های آستان قدس رضوی است. همان طور که تولیت آستان قدس رضوی اعلام کردند سیاست این نهاد جلوگیری از قطع حتی یک درخت در باغ های آستان قدس رضوی است. حال مردم سوال دارند برای باغ محدوده میدان فردوسی و بولوار شهید موسوی قوچانی که چندین سال قبل تخریب و داخل آن خیابان کشی، آسفالت و جدول کشی شد ولی چند سالی است رها شده، چه برنامه ای دارید؟ آیا قرار است با توجه به سیاست حفظ باغ ها، دوباره آن ها احیا شود؟
برخی از باغ هایی که متعلق به آستان قدس رضوی است، کاربری فضای سبز و باغ ندارند بلکه زمین هایی با کاربری دیگر بوده که درگذشته آستان قدس رضوی برای استفاده مردم در آن ها درختانی با عمرهای کوتاه کاشته است اما با این حال، تولیت آستان قدس رضوی اعلام فرمودند درهرجایی حتی اگر یک درخت باشد، راضی به قطع آن نیستند. برای ارائه خدمات شهری نیز تعاملات صریح وروشنی با شهرداری مشهد داریم که یکی از آن ها، دراختیار قرار دادن مقطعی قسمتی از اراضی میدان فردوسی به شهرداری برای اجرای خط 3 قطار شهری مشهد وهمچنین دراختیار گذاشتن بخشی دیگر از این زمین ها برای استفاده مردم وزائران به عنوان پارکینگ در ایام نوروز است. زمین واقع در میدان فردوسی دارای کاربری مشخص وطرح های مصوب شهرسازی است که بعداز اتمام کار ساخت خط 3 قطار شهری و بنا به نیاز شهر و زائران، کاربری خود را خواهد داشت.
شماری از باغهای آستان قدس رضوی در سالهای اخیر، تغییر کاربری پیدا کرده است. به عنوان نمونه می توان به باغی که هم اکنون در اختیار پروژه مشهد مال قرار دارد، اشاره کرد. لطفا در زمینه این تغییر کاربریها هم توضیح دهید.
طرحهای توسعه شهری از چند دهه قبل، محدوده قانونی شهر مشهد را تعیین کرده است. سطوح کاربری تعیین شده هم با لحاظ کردن جمعیت آینده شهر، پیشبینی شده است. مجموع این اقدامات، افقهای آینده طرحهای شهری را ترسیم کرده اما با توجه به تدریجی بودن استقرار کاربریهای قانونی، آستان قدس رضوی با دو هدف حفظ و صیانت و بهرهبرداری بهینه از اراضی موقوفه و رهانکردن فضاهای شهری تا زمان واگذاری، مطابق با کاربریهای تعیین شده، به بهرهبرداری از فضاهای مذکور به عنوان باغ با کاشت درختانی با عمر کوتاه اقدام کرده است. در واقع آستان قدس رضوی، زمینی را که میدانسته در آینده در خدمت طرحهای توسعه شهری قرار خواهد گرفت، بر خلاف کاربری غیر باغی و با هدف کمک به محیط زیست شهر به طور موقت با کاشت درختانی با عمر کوتاه به باغ تبدیل کرده است. این موضوع منافاتی هم با حقوق کسب شده در کاربریهای تعیین شده مصوب، نداشته است. بنابراین با توجه به مرور زمان، افزایش جمعیت شهری و لزوم تأمین سرانه کاربریهای تعیین شده در طرح های توسعه شهری مصوب، آستان قدس رضوی براساس کاربری های قانونی برای واگذاری اراضی اقدام کرده است.در برخی از نقاط شهر مشهد، آستان قدس رضوی حسب ضرورت و فراتر از حدود وظایف ذاتی خود، آن هم به منظور همراهی با مدیریت شهری و تأمین سرانه های خدمات شهری از جمله فضاهای سبز و... حتی بیش از سرانههای استاندارد، به واگذاری اراضی با کاربریهای متفاوت برای بهره برداری در زمینه فضای سبز و... اقدام کرده است. این موضوع نشان میدهد آستان قدس رضوی به موضوع نیازهای خدمات شهری به ویژه فضای سبز اهتمام فراوان دارد و به طرحهای کلان توسعه شهری هم توجه کرده است.
همچنین برای اجرایی شدن کمربند فضای سبز جنوب مشهد و کمک به عمران و آبادی شهر، آستان قدس رضوی با واگذاری مساحت یک میلیون و760هزارو931 مترمربع از اراضی آبشر موقوفه به شهرداری مشهد بدون حق تقدیمی و اجاره بها مساعدت کرده است.
در زمینه ارتفاعات جنوبی هم مردم سوالاتی دارند. بخشی از ساخت و سازها در ارتفاعات جنوبی مشهد در زمینهای متعلق به آستان قدس رضوی انجام شده است. بسیاری از کارشناسان انجام این ساخت و سازها را منطبق بر طرحهای توسعه شهری نمیدانند و آن را «کوهخواری» معرفی میکنند. نظر شما در این باره چیست؟
اراضی محدوده ارتفاعات جنوبی شهر مشهد براساس طرحهای توسعه شهری که مصوب شده نهادهای مربوط و در رأس آن شورای عالی شهرسازی است، کاربری قانونی پیدا کرده است. درباره نوع و نحوه مکانیابی کاربریهای شهری هم، نهادهای دولتی مربوط، متولی تهیه و تصویب طرح ها هستند و مالکان اراضی از جمله آستان قدس رضوی هیچ گونه دخل و تصرفی در این باره ندارند. یعنی این مالک نیست که میگوید کجا می توان ساخت و ساز کرد و کجا نمیشود.نقشه های آستان قدس رضوی صرفاً بر اساس طرحهای مصوب تهیه شده و با لحاظ کردن تمامی موارد قانونی و به منظور حفظ و صیانت از حقوق موقوفه، فقط برای واگذاری اراضی مطابق با کاربری های قانونی تعیین شده اقدام می کند؛ اما به هر حال مسئولیت مجوزهای صادر شده از سوی نهادهای خصوصی یا دولتی در زمینه پروانههای ساختمانی، تعیین کاربری ها و... با خود آنهاست و ارتباطی با آستان قدس رضوی یا هر مالک حقیقی یا حقوقی دیگر ندارد.در ارتفاعات جنوبی شهر مشهد به جز زمین واگذار شده به دانشگاه علوم پزشکی برای احداث دانشکده و شهرک سلامت که مناسب ترین استفاده از این زمین است، بقیه موارد جزو اراضی موقوفه آستان قدس رضوی نبوده و واگذاری زمینها برای انجام آن ساخت و سازها خارج از اختیارات این نهاد است.
اراضی واقع در ارتفاعات برابر قانون انفال محسوب می شود، چگونه آستان قدس رضوی در انفال می تواند مالکیت داشته باشد؟
یقیناً به موجب قوانین و مقررات ثبتی، خصوصاً نصّ صریح ماده 22 قانون ثبت اسناد و املاک کشور، آن چه تعیین کننده مالکیت و حدود و ثغور آن است، سند مالکیت و تحدید حدود ثبتی است. بنابراین مقدار و حدود مالکیت آستان قدس رضوی نیز نسبت به املاک و اراضی موقوفه حضرت رضا (ع) از این قاعده مستثنا نیست و دارای مساحت و تحدید حدود مشخص است، اما درباره انفال نیز باید گفت، انفال از اراضی موقوفه خارج شده است و قابلیت اجرا ندارد. در این زمینه نظریات فقهی و استفتائاتی از مقام معظّم رهبری، امام راحل و فقهای محترم شورای نگهبان وجود دارد که به صراحت اعلام می دارند؛ هر آن چه از اراضی واقع در محدوده قریه موقوفه که عنوان خاص قریه موقوفه شامل آن می شود، شرعاً محکوم به وقفیت است حتی اگر بعد از عمل به وقف نسبت به آن پس از سالیانی به صورت بایر یا موات درآمده باشد، بازهم از وقفیت خارج نمی شود و باید همچنان نسبت به آن به وقف عمل شود و قابل جدا کردن از وقف و استملاک یا الحاق به اراضی منابع طبیعی نیست و احکام و آثار انفال و اموال عمومی بر آن مترتب نمی شود و آن چه املاک موقوفه است به وقفیت باقی و ملّی نمی شود.
بیش از44 درصد اراضی مشهد متعلق به آستان قدس رضوی است
بفرمایید چند درصد املاک و اراضی مشهد متعلق به آستان قدس رضوی است؟
بیش از 44 درصد اراضی شهر مشهد، موقوفه حضرت رضا(ع) است وبیشترین خدمات شهری که اجرا می شود در موقوفات آستان قدس رضوی است که بر اساس مدیریت وطرح های شهری وشهرسازی دراختیارمتولیان قرار می گیرد. حتی در فضاهای سبز آستان قدس رضوی واراضی که کاربری آن ها فضای سبز نبوده، بیش از طرح های مصوب فضای سبز ایجادشده یا دراختیار فضای سبز قرار گرفته است.
زمینهای موقوفه آستان قدس رضوی در شهر مشهد، پرسشهایی را در ذهن شهروندان به وجود آورده است. معاونت املاک و اراضی چه برنامهای برای بهرهگیری از این زمین های موقوفه دارد؟
اراضی موقوفه آستان قدس رضوی در شهر مشهد، به هیچ وجه رها نشده است. یگان حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی ضمن محصور کردن اراضی فوق با به کارگیری دیگر روش های حفاظتی از جمله پانل گذاری، نصب تابلو، استقرار ایستگاه نگهبانی و... به صورت شبانه روزی برای حفاظت و صیانت از این اراضی موقوفه، اقدام میکند و حسب برنامه های این نهاد با نگاه بهره وری بهینه، در دستور کار واگذاری یا مشارکت بر اساس کاربری قانونی قرار دارد. با توجه به وسعت اراضی موقوفه آستان قدس رضوی در شهر مشهد، موضوع حفظ و صیانت از املاک و اراضی موقوفه به عنوان یکی از مهمترین وظایف، در اولویت برنامههای کاری این معاونت قرار دارد.از سوی دیگر، طرحهای مختلف توسعه شهری وجود دارد که برای اراضی، شرایطی را مشخص میکند. این اراضی در اختیار، هر کدامشان دارای کاربریهای تعیین شده و مصوب هستند که با توجه به نوع هر کاربری، اعم از انتفاعی و غیرانتفاعی و کاربریهای عمومی و... بهرهبرداری از هر یک، توسط شورای عالی شهرسازی تعیین و آستان قدس رضوی با توجه به درخواستهای رسیده و سطوح کاربریهای تعیین شده و با رعایت غبطه وقف و حقوق موقوفه، برای واگذاری تدریجی اراضی موقوفه اقدام می کند. خلاصه این که برای تک تک زمینهای موقوفه در شهر برنامهای مشخص شده و این برنامهها متناسب با ظرفیت و نیاز شهر به تدریج در حال اجرایی شدن است.به دستگاه های خدماتی اعلام کردیم با رعایت اصول وطرح های شهرسازی به روستای زکریا خدمت رسانی کنند
یکی از مطالباتی که مدت زیادی است آستان قدس رضوی در حال پیگیری است، رفع مشکلات ساکنان روستاهای زکریا و منطقه «چشمه پونه» است. اهالی این منطقه مدعی اند زمینهایی که در اختیار دارند، املاکی است که پدران آن ها نسل اندر نسل در اختیار داشتهاند و هیچ وقت روستا را ترک نکردهاند که بازگشت شان به خانه و کاشانهشان، تصرف محسوب شود. از سوی دیگر مدعی هستند که آستان قدس رضوی آن ها را متصرف میداند واجازه ساخت وساز وارائه خدمات برق ، گاز وآب را نمی دهد، آیا اقدامی برای رفع مشکلات اهالی این مناطق کرده اید؟
آستان قدس رضوی بر اساس اسناد مالکیت رسمی صادره و به استناد نصّ ماده 22 قانون ثبت، مالک شش دانگ پلاک های 237 و 235 اصلی بخش 9 مشهد موسوم به اراضی زکریا و بازه آبشر با حدود و مشخصات کامل است که این پلاک ها جزو اراضی موقوفه و متعلق به آستان قدس رضوی محسوب می شود و ساخت و سازهای موجود در آن، بدون اذن مالک، به حکم قانون تصرف غیر مجاز به شمار می آید.این اراضی جزو شهر مشهد شده و دارای طرح مصوب کمیسیون ماده ۵ است. در واقع مدعیان محترم، متصرف غیر مجاز ملک آستان قدس رضوی هستند و این اراضی دارای سند مالکیت شش دانگ به نام آستان قدس رضوی است.به غیر از یکی، دو خانواده، عمده تصرف ها بعد از سال 1382 انجام شده است. در واقع برخی افراد با هدف کسب سود، زمین هایی را در سال های اخیر تصرف و ادعای خرید آن را کرده اند که اگر هم ادعایشان درست باشد، در حکم خرید مال غیر و تصرف عدوانی است و این ادعای خرید و فروش ها هم غیر قانونی است.ساخت و سازهای بی رویه و غیراصولی در منطقه و در داخل محدوده های قانونی و خدماتی شهر مشهد برخلاف طرحها و کاربریهای مصوب شکل گرفته و در سال های اخیر توسعه یافته است، بنابراین آستان قدس رضوی که مالک رسمی و قانونی این اراضی است، مکلف است از مالکیت موقوفه صیانت کند و جلوی تصرف و ساخت و سازهای غیراصولی بدون اذن مالک را در اراضی موقوفه بگیرد.تأکید میکنم آستان قدس رضوی براساس اسناد مالکیت صادره، مالک شش دانگ این اراضی است و این شورای عالی شهرسازی و کمیسیون ماده 5 است که طرح های توسعه شهری و کاربری ها را مصوب و مالک را موظف به رعایت کاربری ها می کند و در طرحهای مصوب شهری، آستان قدس رضوی یا دیگر مالکان، در جانمایی کاربری ها نقشی ندارند و کاربری ها خارج از اراده مالکان رسمی، مصوب می شود.به هرحال آستان قدس رضوی طرح های مصوب شهری را تمکین می کند از این رو برای اراضی زکریا هم که طرحی مصوب دارد، به دستگاه های خدماتی اعلام کرده ایم می توانند با رعایت اصول وطرح های شهرسازی اقدام کنند اما جایی که مغایر طرح های مصوب باشد، طبق قانون اجازه چنین کاری را ندارند البته خواسته های مردم این مناطق دردست بررسی قراردارد وپیشنهادهایی نیز به آن ها ارائه شده است.دراین مسیر شورای حفظ حقوق بیت المال و پیشگیری از وقوع جرم نیز درحفاظت از اراضی ملی وموقوفه فعال هستند ودرمجموع باید بگوییم آستان قدس رضوی در چارچوب اجرای طرح های شهرسازی، مخالفتی با اجرای این طرح ها ندارد اما متصرفان باید حقوق موقوفه را رعایت کنند.
درباره اراضی واقع در محدوده میدان تیر و پادگان سابق ارتش هم بفرمایید چه برنامه ای دارید؟
عرصه پادگان و میدان تیر، در اجاره رسمی ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده و در مرحله اول برای هر اقدام لازم، جلب نظر این سازمان محترم الزامی است. با تأکید و پیگیری مدیران محترم شهری مبنی بر انتقال پادگانها به خارج از شهر مشهد و امکان بهرهبرداری از کاربریهای مصوب طرحهای شهری با توافق دوجانبه بین شهرداری و ارتش جمهوری اسلامی ایران و با توافق آستان قدس رضوی، میدان تیر بر اساس نقشه مصوب آماده سازی و در مرحله اول، محورهای ترافیکی و شبکه معابر آن آسفالت شد و در اختیار شهرداری قرار گرفت. همچنین فضای سبز این مجموعه که حدود 64 هکتار است نیز برای احداث فضای سبز در مجاورت محدوده جنوبی بزرگراه شهید کلانتری در اختیار شهرداری است و در آینده هم از فضاهای دیگر با کاربریهای قانونی، بهره برداری خواهد شد.
آستان قدس رضوی برای کمک به حاشیه نشینان در زمینه املاک و اراضی محل سکونت آنان، به ویژه در شهر مشهد، چه اقدامات و مساعدتی کرده است؟
اواخر سال گذشته در راستای منشور هفت گانه ابلاغی مقام معظم رهبری و تأکید تولیت معزز آستان قدس رضوی، اقدام بسیار ارزشمند و گام مثبتی برای تعیین تکلیف صاحبان ساختمان های مسکونی احداث شده در اراضی وقفی آستان قدس رضوی برداشته شد که در قالب مصوبه مساعدتی، صاحبان ساختمان های مسکونی حاشیه شهر متناسب با موقعیت و مساحت زمین، می توانند تا 70 درصد معافیت حق تقدیمی به صورت اقساط 10 ساله اعتبارنامه و سند رسمی اجاره دریافت کنند.در عین حال، مدیریت پدیده حاشیه نشینی شهری موضوعی ضروری است که مسئول و مجری دارد و آستان قدس رضوی با رعایت ضوابط شرعی و قانونی و در راستای اهداف کلان این نهاد مقدس مبنی بر بهرهمندی محرومان و مستضعفان از موقوفات موجود در هر منطقه ، همواره تلاش کرده است با دستگاهها و سازمانهای مجری و مسئول در حوزه توسعه قانونمند شهری همکاری کند و در این زمینه نقش به سزایی ایفا کرده است.
چند برابر شدن حق اجاره املاک اوقافی برای مردم مشکلساز شده اما خوشبختانه املاک آستان قدس رضوی این کار را انجام نداده که این موضوع یکی از اقدامات مورد توجه مردم است. آیا افزایش اجاره ها را درنظر دارید؟ همچنین بفرمایید آستان قدس رضوی برای مستأجرانی که به منظور تجدید اجاره ملک خود در زمان مناسب مراجعه نکرده و مدت اجاره آن ها منقضی شده، چه تدبیری اندیشیده است؟
تجدید اجاره به موقع، به نفع مستاجران اراضی موقوفه است. مستاجران اراضی موقوفه آستان قدس رضوی با اقدام به موقع برای تجدید اجاره می توانند از مزایای زمانی در محاسبات نرخ اجاره بها بهره مند شوند.
آستان قدس رضوی قصد افزایش اجاره موقوفات را ندارد و اگر هم افزایشی باشد که مقدار آن بسیار کم است، از سوی اداره کل دارایی و براساس نرخ معاملات منطقه ای مشخص شده است و این موضوع در اختیار آستان قدس نیست.همچنین مبنای دریافت حقوق اجاره موقوفات متعلق به آستان قدس رضوی به منظور تعیین محاسبات نرخ اجاره بهای سالانه، دفترچه ارزش معاملاتی املاک اعلام شده از سوی اداره کل امور مالیاتی استان است که افزایش آن در اختیار ما نیست. بنابراین مستاجران می توانند با اقدام به موقع در تعیین میزان نرخ اجاره بهای مزبور، ضمن عمل به تکالیف شرعی و قانونی، از مزایای زمانی این محاسبات بهره مند شوند.البته چنان چه مستاجران محترم به هر دلیلی به موقع برای تجدید اجاره بهای اراضی موقوفه آستان قدس رضوی اقدام نکنند و مشمول گذشت زمان شوند، هنگام مراجعه برای تجدید اجاره بها، محاسبات لازم بر اساس نرخ مربوط به زمان مراجعه آنان صورت می گیرد.به عبارت دیگر هر گونه تاخیر در مراجعه، مستلزم افزایش میزان پرداخت حقوق موقوفه متناسب با زمان مراجعه مستاجران خواهد بود. در بسیاری از موارد، این تاخیر در مراجعه مستاجران به منظور تجدید اجاره اراضی موقوفه در اختیار آنان، موجب بروز مشکلاتی از جمله نبود امکان در رهن قرار گرفتن سند اجاره در نزد بانک ها و موسسات مالی و اعتباری و... برای مستاجران می شود. از این رو با مراجعه به موقع مستاجران، ضمن جلوگیری از اتلاف وقت، متقاضیان می توانند از نقل و انتقال سریع و آسان مورد اجاره و دیگر موارد مربوط بهره مند شوند.
یکی از شهروندان با ارسال سوالی مدعی شده درباره اراضی تپه وفا سندسازی رخ داده است، لطفا توضیحی درباره اسناد اراضی تپه وفا بدهید.
مطمئنا هیچ دستگاه وقفی که برشرع تاکید دارد، دراین مسیر حرکت نمی کند که به ناحق عمل کند. مرجع تثبیت مالکیت ها، ادارات ثبت اسناد و املاک است و وقتی سند رسمی به نام اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی صادر می شود، تشریفات و فرایند تثبیت مالکیت براساس قانون طی می شود و زمین های تپه وفا قسمتی از اراضی زکریا است که سند شش دانگ آن به نام موقوفه آستان قدس رضوی صادر شده و بر این اساس صیانت و حفاظت از اراضی موقوفه در راستای نیات واقفان، از وظایف ذاتی آستان قدس رضوی است.