جوابیه آموزش و پرورش به خبر «صفر از 36» و پاسخ خراسان
اداره کل آموزش و پرورش استان در پاسخ به گزارش خبری و انتقادی روزنامه خراسان رضوی با موضوع کاهش تعداد رتبه های برتر استان در کنکور سراسری جوابیه ای ارسال کرد. متن این جوابیه به شرح زیر است:
ضمن عرض تبریک و گرامی داشت روز خبرنگار خدمت حضرت عالی و همکاران گران قدر آن روزنامه، پیرو اعلام نتایج کنکور سراسری سال96 و در پاسخ به یادداشت «بازهم رفوزه شدیم!» صفحه2 آن روزنامه در تاریخ 16/5/96 و همچنین صفحه5 فرهنگ و هنر با موضوع «صفر از 36»، مستدعی است پاسخ این اداره کل را به شرح ذیل، طبق قانون مطبوعات در همان صفحات مذکور جهت تنویر افکار عمومی چاپ و نشر نمایید:
1- آموزش و پرورش، دستگاهی است «فرایند محور» که براساس برنامههای درسی ملی و به استناد بند22 ماده10 قانون «اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش» متولی آموزش عموم شهروندان تا پایان دوره «متوسطه» میباشد؛ لذا بدیهی است آمادگی فارغ التحصیلان دوره متوسطه جهت تحصیلات تکمیلی دانشگاهی، هرچند امری مهم و مورد توجه مسئولان و معلمان در آموزش و پرورش بوده و میباشد، لکن جزو وظایف ذاتی و مأموریتهای ابلاغی این سازمان نیست. به ویژه تفاوت ساختاری و محتوایی فرایند «سنجش و ارزیابی» در آموزش و پرورش (که مبتنی بر سنجش فرایند یادگیری است) با آن چه در آزمون کنکور سراسری مورد هدف میباشد (رقابت محوری و رتبه معیاری)، از دیگر عواملی است که ضرورت دقت در قضاوت و برقراری ارتباط بین نتایج کنکور با عملکرد آموزشی دانشآموزان را دوچندان میکند.
لذا بدیهی است کسب افتخار رتبههای تک رقمی، بیش از آن که حاصل فرایندهای آموزشی رسمی آموزش و پرورش باشد، حاصل برنامه ریزی دقیق و تلاش و کوشش مجدانه خود دانشآموزان است. از این رو، آن گونه که برخورداری یک استان از چند رتبه تک رقمی (که یقیناً همواره از منظر سعی و تلاش فردی داوطلبین، مورد تقدیر است)، نمیتواند ملاک متقنی برای قضاوت در خصوص عملکرد آموزشی مطلوب استان باشد، عدم کسب آن نیز نمیتواند ملاک قابل استنادی برای قضاوت درخصوص عملکرد آموزشی استان باشد.
2- وقتی سخن از موفقیت دانشآموزان در کنکور سراسری مطرح میشود، طبیعتاً تعداد رتبههای تک رقمی نمیتواند شاخص صحیحی برای ارزیابی عملکرد آموزشی شرکت کنندگان در هر استان باشد. بدیهی است شاخصهای دقیقتری نظیر فراوانی رتبههای 2رقمی و 3 رقمی و نیز درصد پذیرفته شدگان در هر استان، ملاکهای دقیقتری برای قضاوت و ارزیابی در این خصوص میباشد؛ به ویژه که رتبه بندی رسمی استانها توسط سازمان سنجش، براساس سهم درصدی کل پذیرفته شدگان نسبت به شرکت کنندگان در هر استان محاسبه میشود. لکن باتوجه به این که متأسفانه نتایج این شاخصها همزمان با اعلام نتایج داوطلبین، توسط سازمان سنجش اعلام نمیشود، هرساله صرفاً رتبههای تک رقمی اعلام شده، توسط رسانهها و مطبوعات، برجسته شده و خواسته یا ناخواسته براساس آن، عملکرد کلی آموزش و پرورش استانها و نیز زحمات داوطلبین شرکت کننده مورد قضاوت و ارزیابی غیرمنطقی قرار میگیرد.
3- صرف نظر از نتایج شاخصهای اصلی کنکور96 که متعاقباً توسط سازمان سنجش اعلام خواهد شد، خوشبختانه عملکرد چندین ساله استان در شاخصهای درصد قبولی و رتبه های 2 رقمی و زیر1000، همواره مطلوب و قابل تحسین بوده است، به طوری که طی 15 سال گذشته، درصد قبولی استان از میانگین کشور، همواره بالاتر بوده است. همچنین رتبه های 2رقمی استان از 18 نفر در کنکور سال94 به 31 نفر در کنکور95 رسیده که این آمار در کنکور96 به حدود 50 نفر افزایش یافته است (طبق اطلاعات غیررسمی جمع آوری شده)، که این خود وضعیت رو به رشد و قابل تحسینی را در این شاخص نشان می دهد. همچنین وضعیت رتبه های 3 رقمی نیز در کنکور سه سال اخیر (93تا95) به ترتیب برابر 303، 355 و365 نفر بوده است که امید است با اعلام رسمی این شاخص، شاهد رشد استان در مجموع رتبههای زیر1000 نیز باشیم.
4- چنان چه بنا باشد ارزیابی استان براساس آزمونهای رقابت محور و رتبه هنجاری انجام گیرد، بدیهی است به جز شاخص کنکور سراسری (که البته یک شاخص برون سازمانی است)، عرصههای رقابتی و افتخارآفرینی درون سازمانی متعددی برای دانشآموزان وجود دارد (نظیر المپیادها، جشنواره های خوارزمی و مسابقات و...) که دانشآموزان خراسان رضوی همواره در این عرصهها، با رتبههای شایسته، افتخارآفرین خود و این استان در سطح کشور بوده اند که برخی از مصادیق آن در سال تحصیلی 96-95 عبارت است از: کسب مدال نقره در المپیاد جهانی کامپیوتر، کسب رتبه اول کشوری در مسابقات علمیعملی هنرستان های فنی و حرفهای، کسب رتبه اول کشوری مسابقات علمیکاربردی هنرستانهای کار دانش، کسب رتبه اول کشوری جشنواره هنری شاخه کاردانش، کسب رتبه اول کشوری جشنواره روشهای تدریس برتر فیزیک، کسب رتبه دوم المپیاد سلولهای بنیادین، کسب رتبه سوم مسابقات آزمایشگاهی زیست و ... .
5- آن گونه که اشاره شد، آموزش و پرورش، نهادی فرایندمحور و تکلیف گراست و حصول نتایج مطلوب، امری تدریجی و مستلزم فعالیتها و فرایندهای آموزشی مستمر میباشد. خوشبختانه در چند سال اخیر با شناسایی نقاط ضعف و قوت استان در زمینه کنکور سراسری، مجموعه اقدامات و برنامههایی در قالب «طرح مهندسی کنکور» برنامه ریزی و اجرا شده است که از آن جمله میتوان به برگزاری چندین دوره آموزشی مهندسی کنکور ویژه دبیران منتخب استان، ده ها همایش «مهندسی کنکور» ویژه دانشآموزان، همایش «امیدهای کنکور»، جلسات هم اندیشی و کارگاه های آموزشی با حضور رتبههای تک رقمی کنکور95 استان، آزمونهای هماهنگ پیشرفت تحصیلی و ده ها برنامه دیگراشاره نمود.
خوشبختانه نتایج امتحانات نهایی خردادماه 96 و رشد هر دو شاخص میانگین نمرات و درصد قبولی دانش آموزان پایه سوم متوسطه نسبت به سال گذشته، نشانه ثمربخشی و به بارنشستن اقدامات و تلاشهای یادشده میباشد و بدیهی است باتوجه به نقش و تأثیر 25درصدی نتایج امتحانات نهایی در قبولی کنکور سراسری، امید آن میرود که با استمرار برنامههای کیفیت بخشی یادشده و صبوری جهت حصول نتیجه، در سنوات آتی، شاهد ارتقای کمی و کیفی موفقیت دانش آموزان در کنکور سراسری باشیم.
6- کسب رتبه تک رقمی در آزمون «رقابت محور» کنکور، اگر چه همواره و در هر زمان، مایه مسرت و افتخار همگان است، لکن قضاوت و ارزیابی و ارزش گذاری عملکرد آموزش و پرورش یک استان، با حدود یک میلیون و دویست هزار دانشآموز، صرفاً باتوجه به کسب یا عدم کسب چند رتبه تک رقمی در کنکور، قضاوتی غیرعلمی، غیرمنطقی و غیرمنصفانه بوده و نوعی اجحاف در حق جامعه حدوداً صدهزار نفری معلمان، مربیان، مشاوران، مدیران و مسئولان خدوم آموزش و پرورش استان است. از این رو امید است به لطف الهی و همت و حمایت کلیه عوامل مؤثر در این موضوع، در سالهای آتی شاهد ارتقای کمی و کیفی موفقیت دانشآموزان استان در کلیه عرصههای افتخارآفرینی منجمله آزمون سراسری کنکور باشیم.
با احترام به توضیحات ارائه شده در این جوابیه ارسالی به روزنامه خراسان، نکاتی به استحضار می رسد. در این که کنکور سراسری به تنهایی ملاک ارزیابی سطح علمی و آموزش دانش آموزان استان و برآیند نهایی جامعی از عملکرد معلمان و دست اندرکاران زحمت کش و دلسوز آموزش و پرورش نیست، تردیدی وجود ندارد، اما در این که کسب رتبه های برتر در کنکور سراسری همچنان به عنوان فتح مهم ترین قله رقابت های علمی کشور در حوزه دانش آموزی محسوب می شود و از آن به عنوان یکی از معیارهای مهم سنجش عملکرد ادارات آموزش و پرورش و مدارس و معلمان یاد می شود هم نباید تردیدی داشت. شاید بتوان با ذکر مثالی کمی واضح تر در این زمینه اظهار نظر کرد؛ مثال روشن، مقایسه کنکور با رقابت هایی همچون المپیک است. همه ورزشکاران رشته های مختلف با تلاش و پشتکار بسیاری برای کسب مدال های طلا، نقره و برنز المپیک با یکدیگر رقابت می کنند اما در نهایت به طور معمول این مدال ها به ورزشکارانی تعلق می گیرد که از تلاش و پشتکار شخصی، برنامه ریزی های تیمی، حمایت های سازمانی و وزارتی و ... برخوردار بوده اند. هرچند که ممکن است در این میان یک ورزشکار تنها به اتکای توانمندی های فردی بدرخشد، اماتجربه نشان داده است ورزشکاران مستعدی که از حمایت های همه جانبه برخوردار بوده اند ، راه ساده تری را برای دست یابی به موفقیت طی کرده اند. در این میان هرچند برخی کشورها موفق می شوند رتبه هایی را در رقابت های المپیک کسب کنند و در مجموع امتیازات تیمی جایگاه نسبتا مناسبی را به دست آورند که به نوبه خود مهم و قابل تقدیر است، اما طبیعتا هیچ گاه جایگاه کسب شده آن ها با مدال های رنگارنگ المپیک برابری نمی کند و همه به اهمیت این دستاورد واقف اند. مقایسه کنکور با المپیک تنها برای ذکر یک شاهد مثال بود و طبیعتا صحبت درباره کنکور سراسری نیازمند مباحث علمی و کارشناسی بیشتر و دریافت نظرات صاحب نظران این حوزه است که روزنامه «خراسان رضوی» به زودی در میزگردی به واکاوی آن خواهد پرداخت.