حیدر یغما؛ شاعر معاصری که در شهر خویش غریبانه خفته است

ناسخ- حیدر یغما، شاعر خشتمال نیشابوری در سال 1366 به طور ناگهانی درگذشت و مسئولان وقت نیشابور طراحی ساخت آرامگاه برای این شاعر را به استاد متحدی، از معماران این خطه سپردند و بنای آرامگاه پس از طراحی در سال 1370 در زمینی در چند متری  آرامگاه خیام و عطار ساخته شد. این آرامگاه که الهام گرفته از زندگی و شخصیت حیدر یغما است، پس از حدود 25سال از ساخت آن همچنان در زمینی بدون حصار در مجاورت یک قبرستان عمومی رها شده است و بر اثر باد و  بوران و حوادث طبیعی و ... آسیب های جدی به این آرامگاه وارد آمده است.حتی یک تابلو که نشانی از آرامگاه این شاعر فهیم نیشابوری باشد، وجود ندارد و به همین دلیل است که حتی بسیاری از مسافران و گردشگران نیز از وجود آرامگاه چنین شاعری در نیشابور بی خبر هستند.گردشگران ایرانی و خارجی نیز که همه ساله به بازدید از آرامگاه خیام، عطار و کمال الملک می‌روند در صورت آگاهی از وجود آرامگاه شاعر خشتمال نیشابوری، حتما سری به این محل خواهند زد. ولی متأسفانه وقتی نام و نشانی از حیدر یغما نیست و آرامگاه او بدون حصار رها شده است، چگونه می توان بر مزار این همسایه عطار و خیام حضور یافت و فاتحه ای نثار روح وی و همسرش صفورا کرد. به مناسبت بیست و هشتمین سالگرد درگذشت این شاعر خشتمال به سراغ مسئولان شهرستان نیشابور و فرزند این شاعر رفتیم که در این گزارش به بی مهری های چندین ساله نسبت به حیدر یغما پرداخته شده است که در ادامه مدنظر قرار می گیرد.

ساخت باغ ایرانی

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیشابور در مورد ساخت آرامگاه نه چندان خوب حیدر یغما در گفت وگو با خراسان رضوی گفت:حیدر یغما سال 1366 ، در مراسم شب شعری حضور داشت و حتی شعرخوانی هم کرد، اما متاسفانه صبح روز بعد بر اثر سکته قلبی فوت کرد . برای همین نیز محل دفن وی خیلی اورژانسی در مجاورت یک قبرستان در نظر گرفته شد.عباس کرخی افزود:در حال حاضر احداث باغ ایرانی در آرامگاه حیدر یغما در  دستور کار شورای شهر نیشابور قرار دارد و برای همین نیز مدتی است که شهرداری اجازه دفن اموات را در قبرستان مجاور آرامگاه یغما نمی دهد.وی اظهار داشت: زمینی که قرار است در آن مجموعه باغ ایرانی احداث شود، متعلق به مردم است و به نظر می آید هنوز تملک نشده است. چرا که اگر در تملک شهرداری می بود، حداقل فضای سبز ایجاد یا حتی تابلویی در آن محل نصب می شد.

شاعری مردمی

وی بیان داشت: آرامگاه فعلی در شان این شاعر خشتمال نیست.سهم این شاعر بزرگ از زندگی فقط یک دیوان شعر و یک دوچرخه بود و باید بنایی درخور شأن وی ساخته شود. چرا که وی در قلب مردم جای داشته است. وی خاطر نشان کرد:برای ساخت مجموعه آرامگاه حیدر یغما باید با شورای شهر مذاکره کنیم تا سرفصل بودجه ای برای آن تعریف کنند. چرا که ایرانگردان و جهانگردان زیادی در طول سال به نیشابور سفر می کنند که بر این اساس باید آرامگاه فاخری برای این شاعر مردمی ساخته شود.وی در مورد المان فعلی آرامگاه حیدر یغما افزود: این المان با عناصر زندگی وی از جمله کتاب ، شعر و خشت تناسب دارد.رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیشابور به نقل از یکی از اعضای شورای این شهر گفت: فقط زمین آرامگاه فعلی یغما در تملک شهرداری است و زمین اطراف آن برای ساخت باغ ایرانی در تملک شهرداری نیست که باید تغییر کاربری پیدا کند.

ارائه طرح باغ ایرانی  به استانداری  

«حبیب ا... متحدی» طراح آرامگاه حیدر یغما درباره احداث باغ ایرانی گفت: استانداری نامه ای به اداره کل میراث فرهنگی استان ارسال کرده بود که در آن خواسته شده، زیرساخت های مهم فرهنگی و مورد نیاز نیشابور اعلام شود که ما هم طرح احداث باغ ایرانی را برای آرامگاه یغما ارائه کردیم.وی اظهار داشت: با توجه به شخصیت حیدر یغما که انسانی خاکی و از جنس مردم بود، آرامگاه وی بر این اساس ساخته شد.وی گفت: طرح فعلی آرامگاه الهام گرفته از دو بعد شخصیت و زندگی یغما، یعنی خشت و کتاب است که خشت سمبل حرفه یغما است و کتاب سمبل غزلیات و اشعار وی است.وی اضافه کرد: آرامگاه فعلی حیدر یغما در مجاورت یک قبرستان است ، محوطه ای ندارد و در بیابان رها شده است .لذا  باید مثل باغ عطار، یک باغ ایرانی در آن مکان تهیه شود.وی تصریح کرد: سقف این آرامگاه باید کاهگلی می بود، اما اکنون گچکاری شده است.

گلایه های فرزند

«ابوالفضل یغما» فرزند حیدر یغما که در زمان فوت پدرش 27سال داشت، در باره پیگیری ها برای ساخت مجموعه آرامگاهی در خور شان پدرش به خراسان رضوی گفت: من از منظر یک شهروند به موضوع نگاه می کنم و نه از دید خانواده یغما.

وی افزود: وقتی پدرم فوت کرد، براساس یک سری از اشعارش همچون

قدم به دیده یغما بنه به نیشابور  

پس از زیارت خیام و مرقد عطار

 تصمیم گرفته شد که آرامگاهی در مجاورت مجموعه آرامگاه های عطار و خیام برای وی ساخته شود. وی ادامه داد: در آن زمان با اداره ارشاد و شهرداری نیشابور مذاکراتی صورت گرفت و این دو اداره توافق کردند که در مجاورت آرامگاه خیام، زمینی بزرگ برای احداث باغ یغما واگذار شود. اما متاسفانه این توافق عملی نمی شود و یک قطعه کوچک زمین به شکل یک مثلث در مجاورت قبرستان برای این شاعردر نظر گرفته شد.البته زمینی که برای آن توافق شده بود، بیش از هزار متر مساحت داشت.«ابوالفضل یغما» اظهار داشت: این موضوع به 27سال قبل بر می گردد و مسئولان وقت و حتی مالک زمینی که قرار بود واگذار شود در قید حیات نیستند که بخواهیم موضوع را پیگیری کنیم.

پیگیری های بی نتیجه

وی افزود: پس از این ماجراها، ساخت بنای اصلی آرامگاه در سال 67 آغاز شد و تا سال 70 تکمیل شد. تا این که چند سال قبل یکی از معماران نیشابور به سفارش اداره ارشاد و با همکاری میراث فرهنگی ، نمای آجری آرامگاه را با خشت های خاص تزئین کرد. وی اظهار داشت: طی  این سال ها به عنوان فرزند این شاعر ، موضوع ساخت مجموعه آرامگاه را پیگیری کردم و با وجود نامه نگاری های زیاد کسی پاسخگوی این موضوع نبود.فرزند یغما گفت: آرامگاه فعلی پدرم به لحاظ مالکیتی متعلق به دولت است ولی چون آرامگاه در منطقه تاریخی قرار دارد، میراث فرهنگی به منظور ساخت و سازها در تصمیم گیری ها دخیل است و حتی یک آجر بدون اجازه میراث فرهنگی جابه جا نمی شود و حتی اجازه ندادند من دور آرامگاه را حصار کشی کنم وی بیان داشت: من بارها از شهرداری و حتی اداره کل میراث فرهنگی خواستم تا حد و حدود آرامگاه را مشخص کنند اما کسی حاضر به همکاری نشد و موضوع به نتیجه نرسید و اکنون هم آرامگاه در حاشیه جنوبی جاده خیام و عطار رها شده و حتی یک تابلو هم ندارد و بیشتر اقدامات از جمله کاشی کاری ها به صورت اهدایی بوده است.

زندگی فقیرانه

ابوالفضل یغما درباره شخصیت پدرش اظهار داشت:یغما به میل خود فقر و شیوه زندگی فقیرانه را برگزیده بود . این در حالی بود که زمینه های ثروتمند شدن برای او فراهم شده بود و موقعیت هایی نیز برایش پیش آمده بود.وی بیان داشت: چه بسیار افراد صاحب منصب یا دوستداران شعر وی که از طبقه مرفه جامعه بودند اما وی راه دیگری برای زندگی خود انتخاب کرده بود.وی افزود: یغما برای این فقر را انتخاب کرده بود که معتقد بود افراد فقیر بی غل و غش ترند و  معنویات در زندگی فقیرانه بیشتر است . وی اضافه کرد:حرف یغما این بود که اگر بسترهای اجتماعی  برای طبقه فقیر فراهم شود آن ها نیز می توانند اندیشه های ناب شان را به منصه ظهور برسانند.ابوالفضل یغما به آثار و دست نوشته های یغما اشاره کرد و افزود: آثار دست نویس پدرم جمع آوری شده  و قرار بود از طرف اداره ارشاد  در کتابخانه آستان قدس نگهداری شود تا پژوهشگران و محققان از آن بهره ببرند. ولی این آثار هم اکنون در مخزن کتابخانه عمومی  شهید باهنر در مجتمع فرهنگی هنری امام رضا(ع) قراردارد که حتی اجازه دسترسی من به عنوان فرزند یغما را هم به این آثار نمی دهند.در خور ذکر است حیدر یغما شاعر خشتمال نیشابوری  در سال 1302 در روستای صومعه از روستاهای  بخش مرکزی نیشابور چشم به جهان گشود. یغما در طول 24 سال دوران شاعری خویش بیش از 40 هزار بیت شعر در قالب های غزل ، قصیده ، مثنوی ، ترکیب بند ، شعر محلی و رباعی سرود که آخرین شعر وی  3 روز قبل از وفاتش سروده شد. این شاعر فقید سرانجام  در اسفنده ماه سال 1366 چشم از جهان فرو بست و در مکانی بین آرامگاه خیام و عطار به خاک سپرده شد.