اول آبان،روزی برای بیهقی،پدرنثر فارسی
میلاد کلاته-ابوالفضل بیهقی ادیب، پژوهشگر و پدر نثر فارسی است که نام پرافتخار او همانند نگینی در آسمان زبان و ادبیات فارسی می درخشد. وی با نگارش کتاب تاریخ بیهقی در عهد غزنوی اثر فاخری را به یادگار گذاشته است. به گزارش خراسان رضوی، ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی در حارث آباد بیهق یا سبزوار قدیم چشم به جهان گشود. پدرش او را از همان دوران کودکی در نیشابور به دانش اندوزی واداشت. خانواده وی با بزرگان روزگار خویش نشست و برخاست داشتند.
نگاهی به سرگذشت پدر نثر فارسی
ابوالفضل که از دریافت و هوشمندی ویژه ای برخوردار بود و به کار نویسندگی عشق می ورزید، در جوانی از نیشابور به غزنین رفت و جذب کار نگارش دیوان شد و با علاقه و استعداد بی نظیری که داشت، به زودی به دستیاری خواجه بونصر مشکان صاحب دیوان رسالت محمود غزنوی برگزیده شد. از آغاز زندگی بیهقی اطلاعات زیادی در دست نیست. چون به نوجوانی رسید در «دیوان رسالت» سلطان محمود غزنوی که ادیب و دبیر بزرگی چون بونصرمشکان ریاست آن را بر عهده داشت، به شاگردی پرداخت. بیهقی شخصی مورد اعتماد بود و خطی خوش داشت. از این رو اجازه داشت، بسیاری از نامه‌ها و اخبار و احوال حکومت‌ها و شاهان را رؤیت کند و به گفته خودش، «و این اخبار بدین اشباع که می‌خوانم از آن است که در آن روزگار معتمد بودم و به چنین احوال کسی از دبیران واقف نبودی مگر استادم، بونصر». در خدمت خواجه بونصر مشکان به کار پرداخت و در خدمت سلاطین غزنوی به سر برد و تا زمان عزالدوله عبدالرشید در سال 440 قمری نیز چندی صاحب دیوان بود اما به تهمت حاسدان گرفتار، معزول و محبوس شد. بیهقی پس از رهایی از زندان بقیه عمر را در انزوا به سر برد و در سال 470 هجری قمری درگذشت. اول آبان روز بزرگداشت ابوالفضل بیهقی، صاحب اثر ارزشمند تاریخ بیهقی است و این کتاب یکی از میراث های گران بهای ادبیات فارسی به شمار می رود. ثبت روزی در تقویم رسمی کشور به نام بیهقی به عنوان یکی از بزرگ ترین تاریخ نگاران کشور ضروری است.
دلایل نام گذاری اول آبان به عنوان روزملی بزرگداشت بیهقی
دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری در گفت وگو با خراسان رضوی با بیان این که روز اول آبان به عنوان روز ملی بزرگداشت ابوالفضل بیهقی پدر نثر فارسی معرفی شده است، اظهار کرد: بیهقی یکی از نویسندگان و فرهیختگان خراسان و بیهق بوده و هست که جایگاه درخوری درعرصه های مختلف تاریخ نگاری و داستان پردازی دارد. دکتر مهیار علوی مقدم افزود: در پی رایزنی و گفت و گو با شماری از پژوهشگران به این نتیجه رسیدیم که اول آبان به عنوان روزملی بزرگداشت بیهقی معرفی شود. وی درباره دلایل معرفی اول آبان به عنوان روز ملی بزرگداشت ابوالفضل بیهقی، بیان کرد: بنا به روایت ابوالحسن زید بیهقی، درگذشت ابوالفضل بیهقی ماه صفر سال 470 قمری است و برابر با دوم شهریور ( زمان تقریبی) بوده و می‌توان ادعا کرد که ابوالفضل بیهقی بین دوم شهریور تا دوم مهر درگذشته است. بنابراین روز اول آبان نمی تواند روز تولد یا درگذشت ابوالفضل بیهقی باشد. دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری ادامه داد: از طرفی دیگر به دلیل این که زمان متقن برای بزرگداشت بیهقی وجود نداشت، تصمیم بر این بود که بزرگداشت او جنبه آکادمی و دانشگاهی داشته باشد و زمانی باید درنظر می گرفتیم که مناسب برای فعالیت های دانشگاهی و حضور دانشجویان باشد. علوی مقدم بیان کرد: از آبان سال 86 روزی را به عنوان روز بزرگداشت بیهقی اعلام کردیم و از آن سال همایش دانشگاهی با همکاری دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شده است. وی با تاکید بر این که معتقد هستم که بیهقی از جهاتی اندیشه فردوسی وار دارد، افزود: یعنی همان شجاعت و دلاوری را که در شاهنامه سراغ داریم؛ ابوالفضل بیهقی و حکیم فردوسی به شدت خردگرا هستند و حکیم فردوسی خردگراتر است. دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری ادامه داد: جنبه های عبرت آموز در شاهنامه و تاریخ بیهقی به خوبی دیده و این عوامل سبب می شود که شباهت هایی را بین پدر نثر فارسی یعنی ابوالفضل بیهقی و پدر شعر فارسی، حکیم فردوسی بیابیم. علوی مقدم در پاسخ به این سوال که ابوالفضل بیهقی چه خدماتی را به نثر فارسی ارائه کرده است؟ بیان کرد: درباره بیهقی بی گمان می توان گفت که وی پدر نثرفارسی است. تاریخ بیهقی نثری بی بدیل دارد و مطالب، ساختار مناسب دارد و در اوج هنر است. وی در به کاربردن واژه ها بسیار توانمند است اما چرا تاریخ متن ادبی شده است؟ وی با بیان این که تاریخ بیهقی، کتابی تاریخی است و در کتاب تاریخی انتظار نداریم که متن ادبی باشد اما کتاب بیهقی به عنوان متن ادبی به شمار می‌رود، تصریح کرد: کتاب تاریخ بیهقی فراتر از کتاب تاریخی، کتابی ادبی است و بی گمان ادبیات دری ایران در قرن های چهارم و پنجم قمری به دست طبقه دبیران رقم خورده و دبیران نقش مهمی در گسترش ادبیات فارسی و ساختارهای سیاسی داشته اند.
خبر مرتبط
جولان کرونا در سبزوار مراسم بزرگداشت ابوالفضل بیهقی را لغو کرد
مهدی مقصودی رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری شورای اسلامی شهر سبزوار نیز گفت: با توجه به رشد شیب کرونا و قرار گرفتن سبزوار در شرایط بحران و اضطرار، برگزاری بزرگداشت مراسم پدر نثر فارسی، ابوالفضل بیهقی در این شهر لغو شد.وی با اشاره به مصوبه ستاد شهرستانی مقابله با ویروس کرونا مبنی بر لغو برگزاری هرگونه همایش برای پیشگیری از شیوع بیماری کرونا، افزود: برگزاری مراسم بزرگداشت ابوالفضل بیهقی که قرار بود اول آبان در محل خانه ترشیزی انجام شود لغو و به زمانی مناسب دیگری موکول شد.مقصودی بیان کرد: تولید ویدئو هایی با موضوع بزرگداشت بیهقی در دستور کار قرار گرفته که در آن استادان بزرگ حوزه زبان و ادبیات فارسی و بیهقی پژوهان به سخنرانی در خصوص این نویسنده نامدار ایران زمین پرداخته‌اند.