مجتمع های تجاری پر از مغازه های خالی

با گشتی کوتاه در اغلب مراکز تجاری شهر، می توان شاهد مغازه هایی بود که یا تعطیل شده اند یا از همان ابتدا خالی بودند. دلیل این موضوع را هم می توان در عوامل متعددی جست و جو کرد، از افزایش قیمت ها و تورم و به تبع آن کاهش تمایل مردم جامعه به خرید گرفته تا افزایش قیمت و اجاره بهای مغازه ها و نداشتن صرفه اقتصادی و غیرحرفه ای بودن آن برای مغازه داران و افزایش بی رویه مجتمع های تجاری بدون توجه به ظرفیت مورد نیاز شهر.
باید به این نکته توجه داشت که تعدد مراکز عرضه، جدای از این که بازار را رقابتی تر می کند، در این رقابت گاهی ناعادلانه بسیاری از مراکز قدیمی از چرخه رقابت خارج می شوند و همچنین بازارهای جدید نیز به ظرفیت اسمی خود در فعالیت نخواهند رسید که این موضوع گلایه های کسبه بازارهای قدیمی و جدید شهر را در پی داشته است. برای بررسی وضعیت فعالیت در مجتمع های تجاری مشهد، به سراغ تعدادی از این مجتمع ها می رویم و با کسبه آن ها گفت و گو می کنیم.
15 واحد فعال از مجموع 105 واحد تجاری
یکی از مجتمع های تجاری مشهد که زائران سال های زیادی آن را به عنوان یکی از مراکز خرید سوغاتی خود در نظر داشتند، مجتمع ...  است، مجتمعی که چند سالی می شود با ایجاد مجتمع های دیگر از قبیل ... و ... در حوالی آن، دیگر آن رونق قدیم را ندارد.
وارد فاز 2 مجتمع تجاری ... می شوم، ساعت حدود 12 ظهر است و به یقین من تنها فردی غیر از مغازه داران و نیروهای خدماتی مجتمع هستم که در آن جا حضور دارد. طبقه همکف این فاز به صورت کامل خالی است و همه مغازه ها بسته اند.
یکی از کسبه آن جا می گوید: «از مجموع 105 واحد تجاری این مجتمع، حدود 15 واحد آن به صورت کامل فعال است و با این روندو این که  دیگر مردم به این مجتمع نمی آیند، بعید نیست به زودی همین تعداد هم جمع کنند و بروند.»
یکی دیگر از مغازه داران مجتمع ... می گوید: «در این مجتمع، از صنف ما که سوغاتی فروش هستیم، تنها دو واحد مانده و همین دو واحد هم مشتری نداریم، در حالی که تا همین چند سال پیش شش واحد بودیم و همه پر از مشتری. اوضاع لباس فروشی ها از ما هم بدتر است، تقریبا لباس فروشی دیگری در این مجتمع باز نیست.»
وی ادامه می دهد: «چند سال پیش در مغازه من چهار نفر کار می کردند و ناهارمان را نوبتی می خوردیم، چون همیشه مغازه پر از مشتری بود اما الان دیگر شاگرد داشتن صرف ندارد و خودم تنها هستم و برای خودم هم کار نیست، چرا که به عنوان مثال جمعه چند هفته گذشته که روزی تعطیل بود حتی یک مشتری هم نداشتم و در کل چندین روز است که مشتری نداشته ام.»
زمانی 5 شعبه مغازه داشتم...
اوضاع در مجتمع تجاری ...حداقل بنا به ظاهر تا طبقه دوم آن چنان بحرانی نیست اما از طبقه دوم به بعد، می توان شاهد تعداد قابل توجهی از مغازه ها بود که خالی هستند و بسته. با یکی از فروشندگان پوشاک وارد گفت و گو می شوم، او می گوید: « ماه هایی بود که هفته ها مشتری نداشتم، همه این واحدهایی هم که خالی کرده اند، به همین دلیل بوده، فروش نداشتند و اجاره بها هم سنگین بود».
وی صحبت هایش در خصوص وضعیت بازار را ادامه می دهد: «زمانی آن چنان این جا رونق داشت که پنج شعبه در مجتمع ... داشتم و در هر کدام از این شعبه ها چند شاگرد اما هم اکنون تنها همین مغازه را دارم، بدون شاگرد و با شش ماه اجاره عقب مانده.»
یکی دیگر از مغازه داران هم می گوید: «زمانی که ...تازه افتتاح شده بود، مغازه داران ... هم برای فعالیت در این جا مغازه ای اجازه می کردند و کار و بار رونق داشت اما از وقتی که ... را در کنارش ساختند و وضع اقتصادی هم بدتر شد، این جا هم مشتری هایش کمتر شد و البته وصال هم رونق نگرفت.»
هزینه های بالای تبلیغاتی و انتظاری که برآورده نشد
در مجتمع ...  از همان طبقه همکف می توانی مغازه هایی را پیدا کنی که خالی هستند. به طبقه دوم این بازار که چند ماهی است به بورس عرضه ... تبدیل شده است می روم و با چند مغازه دار صحبت می کنم. یکی از آن ها می گوید: «شش ماهی است که این بورس راه افتاده و با وجود هزینه های بالایی که برای تبلیغات انجام شده، حداکثر 30درصد از آن چیزی که انتظار داشتیم رقم خورده است.»
یکی دیگر از مغازه داران می گوید: «با این که هنوز مدتی از راه اندازی این طبقه نمی گذرد، واحدهایی تخلیه یا امتیازشان را واگذار کردند، چون نتوانستند فروش داشته باشند.»
پاشنه آشیل پارکینگ مجتمع های تجاری
اوضاع حاکم بر اغلب مجتمع های تجاری شهر، برای مجتمع های تجاری بولوار وکیل آباد نیز صادق است. مجتمع های ... که کاسبان آن ها نیز از اوضاع کسب و کارشان ناراضی هستند و از روندی که در مشهد همچنان با قدرت پیش می رود و روز به روز به مجتمع های تجاری شهر افزوده می شود، گلایه دارند. یکی دیگر از نکاتی که در خصوص این مجتمع های تجاری و بسیاری دیگر از این دست صادق است، این است که بیشتر مجتمع ها فضای پارکینگ برای مراجعان ندارند و این سبب می شود مردم اقبال کمتری برای خرید از آن ها پیدا کنند، این موضوعی است که در گفت و گو با مشتری های چند مجتمع تجاری مطرح شد.
بازی قیمت ارز بازار را کساد کرده
می توان گفت اوضاع کسب و کار در مجتمع ... نسبت به دیگر مجتمع های تجاری مشهد، بسیار بهتر است، البته عواملی مانند پارکینگ طبقاتی نیز در این زمینه بی اثر نیستند. به طبقات بالای این مجتمع می روم و با یکی از فروشندگان کیف و کفش صحبت می کنم. او می گوید: «تا چند ماه پیش دو شعبه بودیم اما به دلیل کسادی بازار و اجاره ها، یکی از آن ها را بستیم.»
این فروشنده کیف و کفش صحبت هایش را با انتقاد از سیاست گذاری هایی که در خصوص ارز صورت گرفته ادامه می دهد: «با بالا رفتن قیمت ارز، قیمت مواد اولیه تمامی اجناس ما که از خارج تامین می شوند، چندین برابر شد، بعد از آن پایین آمدن قیمت ارز، تفاوت قیمت بین ایران و کشورهایی مانند عراق که بخشی از مشتری های ما را تشکیل می دادند، کم کرد و بالطبع اقبال آن ها برای خرید از ایران نیز کم می شد. مسئولان دولتی هیچ پیگیری نمی کنند که چرا با وجود پایین آمدن قیمت دلار، قیمت مواد اولیه و محصولات پایین نمی آید.»
فروش روزانه که هیچ، در هفته هم فروش نداریم
در حوزه لوازم خانگی، بازار قدیمی مشهد که به نام ... شناخته می شد، به مرور به دلیل قرار گرفتن در بافت مرکزی شهر و سختی دسترسی به آن رونق خود را از دست داده است و جایگزین آن را می توان ... در حوالی منطقه سیدی دانست. اما این بازار هم چند سالی است که با آغاز یا تکمیل احداث پروژه های تجاری متعدد در معرض تهدید است و باز هم همان سوال اساسی پیش می آید که آیا مردم مشهد می توانند جواب گوی همه این ظرفیت هایی که در حوزه لوازم خانگی در آن حوالی ایجاد شده یا در دست احداث هستند باشد؟
یکی از مجتمع های بزرگ تجاری تازه تاسیس در مشهد، مجمتع تجاری ... است، مجتمعی با محوریت عرضه ....
 در این مجتمع نیز برای اطلاع از وضعیت کسب و کار نیازی به رفتن به طبقات بالا نیست، در همان طبقه اول می توان واحدهایی را دید که هنوز در آن ها کسب و کار آغاز نشده است. برخی از کاسبان این مجتمع، همان کاسبان قدیمی... هستند که در این مجتمع نیز واحدی را گرفته و کسب و کار در آن راه انداخته اند.
 در طبقات بالاتر نیز فروشگاه های خالی زیادی به چشم می خورد.هنوز تمام مغازه های طبقه  اول برخی مجتمع های تجاری محدوده میدان 17 شهریور هم فعال نشده است، چه برسد به دیگر طبقات و این تمرکز مجتمع های تجاری بیش از حد، هم باعث از رونق افتادن مجتمع های قدیمی شده و هم مجتمع های جدید را خالی نگه داشته است.
... یکی دیگر از بازارهای قدیمی مشهد است که نام آن بین غیر مشهدی ها هم شهره است. یکی از مغازه داران این مجتمع در خصوص وضعیت بازار می گوید: این مجتمع پر از مغازه هایی است که تعطیل شده اند، یکی از طبقات هم  به صورت کامل تعطیل شده است و آن جا نمایشگاه ایجاد کرده اند. در طبقه منفی یک هم حدود نیمی از مغازه ها خالی هستند.
به ازای هر 27نفر در مشهد، یک واحد صنفی فعال است
اتاق اصناف مشهد به عنوان بازوی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در عرصه مدیریت و سامان دهی واحدهای صنفی در شهر، باید بر روند رشد واحدهای صنفی در مشهد نظارت داشته باشد.
 رئیس اتاق اصناف مشهد در گفت و گو با خراسان رضوی با تصریح بر این که تعداد واحدهای تجاری در مشهد طی سال های اخیر به شکل بی رویه ای افزایش یافته است، افزود: مجتمع سازی و اعطای پروانه های تجاری موقت سبب این موضوع شد.
محمود بنانژاد ادامه داد: سرانه واحد صنفی در مشهد، به ازای هر 27 نفر یک واحد است، در حالی که این عدد در کشورهای توسعه یافته به ازای هر واحد صنفی 200 نفر و در کشورهای درحال توسعه یک واحد صنفی به ازای 150 نفر است و همین موضوع سبب می شود، واحدهای صنفی به دلیل ناتوانی در تامین هزینه های خود و کسب درآمد، کارشان به تعطیلی بکشد.
وی گفت: در قانون نظام صنفی موضوعی با عنوان رعایت حریم واحدهای صنفی وجود دارد که اتحادیه ها سالیانه این موضوع را به کمیته نظارت مرکز استان پیشنهاد می دهند و بر همین اساس تعداد واحدهای صنفی خود را مشخص می کنند اما متاسفانه این ظرفیت قانون برای کنترل تعداد واحدهای صنفی به دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت اجرایی نشده است چرا که کمبود اشتغال وجود دارد. با وجود این به جد به دنبال اجرایی کردن این قانون هستیم.
وضعیت کنونی، نتیجه مجوزهای اعطا شده دوره قبل مدیریت شهری است
شهرداری به عنوان نهاد مدیریت بافت های شهری و مسئول ارائه مجوز فعالیت واحدهای تجاری، یکی از دستگاه های مسئول در پیش آمد وضع کنونی در بازارهای مشهد است، به همین منظور موضوع را با معاون اقتصادی و رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های شهرداری مشهد مطرح و با وی در خصوص برنامه های شهرداری برای مدیریت توزیع متناسب بافت تجاری در شهر گفت و گو می کنیم.
رضا خواجه نائینی با تاکید بر این که نقشه راه شهرداری طرح جامع است، افزود: در حوزه تجاری ها میزان استاندارد تابع روش های محاسبه مختلفی است، این که براساس جمعیت ساکن در شهر باشد یا میزان گردشگر هم محاسبه شود، جدای از این موضوع میزان ماندگاری زائر نیز بر این موضوع تاثیر گذار است و بر همین اساس مبنای کار طرح های تفصیلی و جامع است.
وی ادامه داد: در این دوره مدیریت شهری سعی مان بر این است که در سقف طرح های تفصیلی پروژه اجرا شود و بیش از آن مجوزی اعطا نشود. از همین رو در این مدت تاکنون ستاد عالی سرمایه گذاری مجوزی برای مجتمع های تجاری بزرگ نداده و در حوزه اقتصادی پروانه ای بدون نظر کمیسیون ماده ۵  ارائه نشده است.
معاون اقتصادی و رئیس سازمان سرمایه گذاری و مشارکت های شهرداری مشهد با بیان این که مجتمع های تجاری که اکنون در حال ساخت هستند، در دوره گذشته مدیریت شهری مجوزهای خود را دریافت کرده اند، افزود: این حجم مجوزهای صادر شده در دوره قبل یکی از مشکلات ماست و آن ها به نوعی درآمدهای کنونی ما را پیش فروش کرده و همچنین توازن شهر را بر هم زده اند.